«نا.»، «مک.» بڕه دارێکه خرابێته ئاوورگ و تەندوورە وه و هێندێکی سووتابێ و گڕی دامرکابێتەوه و هەندێ جێگا ی هێشتا ئاگری مابێ و بسووتێ و دووکەڵی لێ هەڵبستێ.* سەرەبزووت، سەلکه بزووت. تێبــ.- من واتێدەگەم ئەسڵی ئەم وشەیه له قۆناغی پێش ئێستایدا «بسووت» بێ و له [2- ب/2+ سووت «سووتان» ] پێکهاتبێ و پاشان دەنکی «س» بووبێته «ز» .

«نت.» «مک.» بەڕدێکی سەخت و ڕەقه ڕەنگی سوورێکی زەردەباو یا ز ەردێکی مەیلەو سووره. تێبــ.ب - ناوەکەی لە وەوە هاتووه کە بەدەست پێداخشاندن هەست بە زبرایی د ەکرێ و دەشکرێ به «زووره» و بۆ تیژکردنی داس و چەقۆ و... بە کاردێت. ئەو شتانەی بەم بەرده تیژ دەکرێن و پاشان به «هەسان» دەیانساون تا دەمەکەیان کەند و کڵۆیان تێدا نەمێنێ.

«سـ.» حاڵی کەسێکی ئارەزووی کارێک یا شتێک یا کەسێکی تر بکا. □ مەدیان گوڵاڵان نە پای دەربەندان ئەو یەک تەر وێنەی ئارەزوومەندان «مە لەوی: مکبـ ـ ٤٣١».

«مستـ. متـ.» هەست کردن بە ئیشتیای شتێک، دڵ لە دووی شتێک بوون.

«نا.»، «سنـ.» تمـ: ئازووقە.

«نتـ.»، «مکـ.، کئێر.» دانەۆیلە و رۆن و خواردەمەنی تر کە بۆ چەند مانگ یا چەند ساڵ یا فەسڵێک لە ماڵ دادەنرێ.: ئازووقەی ئەو ساڵمان داخستووە، لە کوردەواری چەند ڕۆژێکی بمێنێ بۆ ڕەمەزان ئازووقەی تایبەتی ئەم مانگە دادەخەن. * تفاق، زەخیرە تێبــ. ــ دوکتۆر معین لە فەرهەنگی فارسیدا «جـ ١، ل ــ ٤٩» ئەم وشەیە دەباتەوە سەر «ئازووق، ئازۆق» ی تورکی، کەچی سەر و گوێلاکی وشەکە بە لای منەوە لەوە نەدەچوو. تا لە قامووسەکەی «ژابا JABA» دا «ل ــ٧» تووشی وشەی «ئازپێش، ئازچی» هاتم بە مانای «ئاشپەز، ئاشچی». هەروەها خوالێ خٶشبوو «پوورداوود» کە «گاتها» ئاویستای وەرگێڕاوە و لێکی داوەتەوە لە لاپەڕەی ٤٦ی بەرگی دووەمی «یادداشتهای گاتها» ئاوا دەڵێ: «... ئازووتی = ئازووئیتی: لە ئەسڵا بە مەعنای «چەوری» یە، بەڵام زۆر جار مەبەست خواردەمەنییە لە بەرامبەر خشویدە کە خواردنەوەیە...» جا ئەگەر «ئازووقە» لە «ئازووئیتی» ئاوێستایی وەرنەگیرابێ سەیرە.

«مستـ. متـ.»، «کئێر.» کڕین یا پەیداکردنی خواردەمەنی، ئەوەندەی بەشی ماوەیێک بکا و عەمبار کردنی.

«نتـ.» ئاڵقەیێکه، لە مەعدەن، شاخ یا ئێسک و ئەو جۆره شتانه، بە شکڵی داییرە یا چوار گۆشە و... دروست دەکرێ، لە ناوەڕاستیا تیزماڵکێکی لە عەینی ماددە پێدا ڕایەڵ کراوە. وەکوو قوتری داییرە «تمـ: پردەڵە»، ئەمەشیان «زمانە» یێکی تێدەخرێ. ئەم ئامرازە دەخرێتە سەری پشتێندی قاییش، هەمیان، بەندە سەعات و فیشەکدان و گەلێ شت لەم بابەتە و لە پشت یا هەر شوێنێکی تر توند دەکرێ. * ئاڵقەزوونه، ئاوزوونە. «بکـ.» ئاغزووم، ئاڤزووم «ژابا - ١٥/١٢، کفـ ــ ٥٤/٤٢» .

«نمسـ.» تمـ: ئاهـ و نزا. تێبــ.ینی: کەرتی دووەم «نزوولە» وەکوو من تێی دەگەم بچووک کراوەوەی «نزا» یە و پێوەندی دەگەڵ «نزوول» ی عەڕەبی نییە.: ڕەببی! ئاه و نزوولەی هەتیوان بیانگرێ.

«عا. کو.»، «نتـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاغزوونە.

(نت)، (سن.) تم: بازووبەند.

(نت.)، (مک ) ١-نووشتە دوعا یەکە بۆ مە بەستی جۆر بەجۆر دەبەرگێکی چەرم دەگیرێ و لە باسکی دەبەستن.٢- بازنەیەکە لە باتی ئەوەی دەقۆڵ بکرێ لەپشت ئانیشکەوە ژنان دەیکە نە باسکیان *(سن.) بازووبەن، قۆڵ بە ن، قۆڵەوان، بازی وەن. (مک.) بازیبەند.(بک) بازبەند. (جنو.) بازووەن.

«مست. لا.» 1- چوونی کەسێک لەشوێنێکەوه بۆ شوێنێکی تر.:: ئەم هەموو تەق و تۆقه بوو له جێگای خۆشی نەبزووت. 2- گۆڕانی جێگای شتێک:: ئەو ڕادیۆیە لە جێی خۆی بزوتووە کێ دەستی لێداوە. *جووڵان. 3-« مج.» دەست پێکردن:: گەرما بزووت. ڕاو ەسته با سەرما ببزوێ دەیان بینینەوه.

«مست. لا.» 1-جووڵانەوه بێ ئەو ەی جێ گوڕکێی تێدابێ، حەرەکەت کردنی شتێ هەرله شوێنی خۆی.:: لق و پۆپی دارەکان هەموو دەبزوونەوه. له دوورەوه ڕەشاییەکمان دیت د ەبزووتەوه. 2- «تت.» حەرەکەی سیاسی:: بزووتنەوەی ئیمپریالیزم. بزووتنەوەی کوردایەتی، بزووتنەوەی گەلی فەلەستین، بزووتنەوەی ئازادیخوازانه.

«سن.»، 1- «سفا.» تم: بزۆر. 2- «س.» حاڵی پیاوی کار لەدهست هاتوو، ئەوەی له کاراندا بە دەست و برد بێ.* زرنگ. چالاک.

«نا.» ١- ئیشتیای خواردەمەنی: ئارەزووی گۆشت ئەکا، ئارەزووت لە چییە بڵێ بۆت لێ نێن. ٢- ئیشتیای دێتنی دۆست و خزم و کەس و کار: ئارەزووی باوکی دەکا، ئارەزووی ماڵی خاڵت ناکەی؟ هەر بە ئارەزووی مەهابادەوەم. ٣- ئاوات، مەبەست، دڵخواز «هەرچێکی بێ» : دەمێک بوو بە ئارەزووی ئەم سەفەرەوە بووم، نەرمین بە ئارەزووی خۆی گەیی ئاخری ملوانکەی کڕی.

«نا..» قوماشێکی تایبەتی کوردستانه، جۆڵای کورد له «مەرەز» دەیکەن و دەکرێته ڕانک و چۆغه و شاڵ و شەپک.* «کعر.» شاڵ.

«نت. «مک.»، «سیم.» جۆره ترێیەکه، دەنکی خڕه وەکوو مازوو هەر بەقەد مازوویێکیش گەورەیه. هێشووی پڕ و توێکڵی ئەستوور و ڕەنگی زەردی شینباوه. «بۆڵمازوو» و «مسکی» و «مێخی» و «ڕەزاقی» و «گون توڵه» و «کلکه ڕێوی» و «عوشاقی» «پیرەمێرد، ل-279

(نا)، (سیم) یەکەم بەشی دەستی ئینسان لەلای شانی ڕا، ئەو بەشەی دەست کە دەکەوێتە نێوان شان و قۆڵ * باهوو، باهۆ. باسک: « بازوەم جەتار، بلور ڕەخشان» «مەیگوون لەب چو لەعل، دانەی بەدەخشان» .(خانا-٧٦)

(ص.) ١-(مک.) حاڵی گایەک کلک و لاقی سپی بن. ٢-(جف) تم: ١-بازە. تێبــ. - (باز) لە لەهجەی جنووبیدا (بن لەهجەی لۆری) بۆ گایە ک دەگوترێ، نێو چاوان و کلکی پەڵەپەڵی سپی تێدابێ.