تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەرامبە ر بوون
بەرامبەر
[[1-به‌ر/1+2-ئان/3+1-به‌ر/1]]
«ست.» 1- حاڵی دوو کەس یان دوو کۆمەڵە خەڵک یان دوو شت که هێندێ لێک دوور بن ڕوویان ده یەکتری بێ.:: دووکانی باوکی شێرکۆ بەرامبە ری ماڵی پیرۆته. «لەشکریان بەرامبە ر وەستاوه. «بەرامبەرم دامەنیشه، جەرگت دەرهێنام له ڕیشه» «فولکلۆر». 2- حاڵی دوو شتی بە تەنیشت یەکەوه لێک جیاواز که بڵیندییان وەک یەک بێ:: سەری شێرکۆ بەرامبەر شانی شابازه. تەرازۆکه بەرامبەره «کاسەکانی له سەر یەک خەت ڕاوەستاون» 3- له باتی...، مقابل... له جێگەی...:: بەرامبەر به پیاوەتی فەرهاد مەگەر بیکووژێ و باقی بداتەوه. تێبــ.ینی: دەنگی «ن» لەپاشبەندی «2-ئان» دا به جیرانە تی دەنگی «ب» له وشەی «1- ب ر/1» دا دادەگۆڕێ و دەبێته «م» .
بەرامبەر وە ستان
«مست. لا.» 1- ڕووبەڕووی کەسێک وەستان «تحدی کردن». 2- دژایەتی کردنی کەسێ به کردەوه. 3- جوابه جەنگی کردن دەگەڵ کەسێ. 4-هاوسەنگ بوون
بەرامبەرکردن
«مست. مت.» .1- پێک گرتنی دوو شت «نووسرا و...» بۆ دەرخستنی فەرق و جیاوازیان. «عا.» مطابقة. 2- وەک یەک لێ کردنی بەرزایی. قورسایی و.... و.... چەند شتان.
بەرامبەرکێ
[[به‌رامبه‌ر+1-ئه‌ك/2+ئین]]
«نت.»، «سن.» تم: بەربەرەکانی. تێبــ.ینی: دەنگی «ن» ی پاشبەندی «ئێن» لەم وشەیەدا و له گەلێ وشەی تری لەم بابەتەدا دەکەوێ.
بەرامبەری کردن
«مست. لا.» 1- وەکوو یەک لێهاتنهاوتا بوون، هاوسەنگ بوون له هەموو بابەتێکەوه 2- دژایەتی کردن.
بەرامه
«نا.»، «سن.» تم: بۆن و بەرامه.
بەرامپیل
[[1-به‌ر/2+2-ئان/1+پیل]]
«نت.»، «هل.» تم: بەرهەڵبێنه. تێبــ.ینی: جیاوازێکی بچووک له نێوان «بەرامپیل» و «بەرهەڵبێنه» دا هەیه، هەرچی بەرامپیله له بنەنگڵەوه ڕەت دەبێ و دوو لکی لەسەر شان گرێ دەدرێ، بەڵام شێوەی گرێ دانی «بەرهەڵبێنه» وا نییه. (تم: -)
بەران
«نا.» «شەکە نێرێکه تەمەنی له چوار ساڵان تێپەڕیبێ و شاخ و سەر و سەکوتی جوان و ڕێک و پێک بێ. به تایبەتی به خێوی دەکەن و دەیڕەنگێنن له کاتی پێویستدا «کاتی تایبەتی هەیه» بەری دەدەنه ناو مەڕان بۆ ئەوەی ئاوسیان کا.* «بک.» بەران. «جن.» غورچ. «سن.» قۆچ. بەران. هس.: «ڕووسی» بەران = مەڕ.
بەرانپۆز
«ست.، «سن.» حاڵی ئینسانێ که لووتی هەر له نێوان برۆیانەوه به زەقی هاتبێته خوار هەتا دەگاته سەر تفەنگی کەسێکی کەپۆی کەوانەیی بێ.* «مک.» قەپۆز بەران.
بەرانپێچ
[[1-به‌ر/2+2- ئان/1+پێچ «پێچان» ]]
«نت.» تم: بەر هەڵبێنه.
بەرانەکێوی
[[ به‌ران+3-ئه/2+كێو+3-ئی]]
«نت.» نێرەی مەڕەسوور.
بەراو
[[1-به‌ر/2+1-ئاو]]
«نت.» تم: 1- ئاوی /١. ٢-«مج.»، «مک.» ڕەوا. «عا.» مباح.:: باوکی کردۆته بەراوی خە ڵک (بەلایەوە هیچ نییە ئەگەر خەڵک قسەی ناشیرن به باوکی بڵێن»، بەراویان کردووه «وایان لێکردووه که لای ڕەوا بێ جوێنی پێ بدەن قسەی پێ بڵێن و توڕەش نە بێ
بەراویته
[[٤-به‌ر/2+ئاویته «=ئاویشتوو» ]]
«ست.» حاڵی مەڕ یا بزنێ که بەچکەی به ناوەخت فرێ دابێ.
بەرایی
[[1-به‌ر/2ئایی/2]]
«نت.» سەرەتای کۆمەڵە خەڵکێ، چەند کەسێک که بۆ هەر مەبەستێک بێ وەپێش کۆمەڵه خەڵکێک دەکەون و هێندێک دوور له پێشیانەوه دەڕۆن.:: بەرایی لەشکر گەییشته شار، بەرایی سوارەکان له دێ دەرچوون «عا.» طلیعةو مقدمة الجیش. «مک.» پێشایی.
بەرایی دان
«مست. لا.» ماوه، مەجال. فتوا بۆ کارێک ئامادهەوون بۆ جێ به جێ کردنی مەسەلەیەک.:: چاو بەراییی نادا بچێتە ماڵیان،. چۆن دڵت بەرایی دەدا قسەی وا بڵێی.
بەربەران
«نت.» «مک.» شەکە مێیەکی گەیشتبێته پایز و و ئامادە بێ بەران بخوا.
بەردباران کردن
«مست، مت.» تم: بەردەباران کردن. «خۆم بە خۆمم کرد، بەردبارانم کەن، ئامۆزاگیان.» «فولکلۆر» .
بەردتراش
«نفا.» کەسێکه «بەردان لێک و لووس دەکا تا وای لێبێ بۆ ئەوە دەست بدا له هێندێ شوێنێ خانوو بەرەدا کەڵکی لێ وەربگیرێ. *«سیم،»، نەقار. «عا.»، «کئێر.»، سەنگتراش.