«ستـ.» حاڵەتی هێمنی، بێدەنگی، بێ هەست و خوستی، بێ شەڕ و شۆڕی.

«ستـ.»، «هو.» حاڵی کەسێکی تووشی گیروگرفتێ بووبێ و سەری لێ شێوابێ، موتەحەییر بێ. «جەواتەی شێرۆ سەرەفگەندە بین» «جە سەودای گەردوون ئەرامەندە بین» «خانا_٦٧٩» تێبــ.ینی: ئەم وشەیە لە «ئەرام» و پاشبەندی «ئندە» یە و زیاتر فارسییە تا کوردی- پێکهاتووە. «ئەرام» خۆی وشەیەکی پەهلەوییە و مەسدەرەکەی «ئەرامیتەن» و «نمسـ.» یشی «ئەرامیشن» ە کە مانایان: «نائاسوودەیی و ئۆقرە نەگرتن» ە و تەواو پێچەوانەی «ئارام» ە کە بە مانای «دامەزران و ئۆقرە گرتن» هاتووە. «ئەرام» ی پەهلەوی تەرکیبێکە لە ئامرازی نەفی «ئە=نا» و «رەم» ی ئاوێستایی بە مەعنای ئیسڕاحەت کردن و ڕۆکەوتن. بە تێکڕایی ئەرامەندە[ئە+رام+ئەندە]دەبێتە ئەو کەسەی ئیسڕاحەتی لێ هەڵگیرابێ.

«نت.»، «سن.» تم: بۆن و بەرامە.

(مست.)، (لا.) ١- ڕووبوڕووی یەک هەڵکەوتنی دوو شت. جاران ماڵی شێرکۆ دەگەڵ ماڵی نەوزاد بەرامبەر بوون. دوو لەشکرەکە بەرامبەری یەک بوون و سەرلە بەیانی شەڕ دەستی پێکرد. ٢- هاوسەنگ بوونی دوو شت. ٣- وەک یەک بوونی بەرزایی دوو شت. ٤- ڕاست ڕاوەستانی شەیێنی تەرازوو.

«ست.» 1- حاڵی دوو کەس یان دوو کۆمەڵە خەڵک یان دوو شت که هێندێ لێک دوور بن ڕوویان ده یەکتری بێ.:: دووکانی باوکی شێرکۆ بەرامبە ری ماڵی پیرۆته. «لەشکریان بەرامبە ر وەستاوه. «بەرامبەرم دامەنیشه، جەرگت دەرهێنام له ڕیشه» «فولکلۆر». 2- حاڵی دوو شتی بە تەنیشت یەکەوه لێک جیاواز که بڵیندییان وەک یەک بێ:: سەری شێرکۆ بەرامبەر شانی شابازه. تەرازۆکه بەرامبەره «کاسەکانی له سەر یەک خەت ڕاوەستاون» 3- له باتی...، مقابل... له جێگەی...:: بەرامبەر به پیاوەتی فەرهاد مەگەر بیکووژێ و باقی بداتەوه. تێبــ.ینی: دەنگی «ن» لەپاشبەندی «2-ئان» دا به جیرانە تی دەنگی «ب» له وشەی «1- ب ر/1» دا دادەگۆڕێ و دەبێته «م» .

«مست. لا.» 1- ڕووبەڕووی کەسێک وەستان «تحدی کردن». 2- دژایەتی کردنی کەسێ به کردەوه. 3- جوابه جەنگی کردن دەگەڵ کەسێ. 4-هاوسەنگ بوون

«مست. مت.» .1- پێک گرتنی دوو شت «نووسرا و...» بۆ دەرخستنی فەرق و جیاوازیان. «عا.» مطابقة. 2- وەک یەک لێ کردنی بەرزایی. قورسایی و.... و.... چەند شتان.

«نت.»، «سن.» تم: بەربەرەکانی. تێبــ.ینی: دەنگی «ن» ی پاشبەندی «ئێن» لەم وشەیەدا و له گەلێ وشەی تری لەم بابەتەدا دەکەوێ.

«حمس.» 1- وەک یەک بوون له درێژی، بە رزی، قورسی و... و.... دا. 2- دژایەتی، ناحەزی، نەیاری.

«مست. لا.» 1- وەکوو یەک لێهاتن.، هاوتا بوون، هاوسەنگ بوون له هەموو بابەتێکەوه 2- دژایەتی کردن.

«نا.»، «سن.» تم: بۆن و بەرامه.

«نت.»، «هل.» تم: بەرهەڵبێنه. تێبــ.ینی: جیاوازێکی بچووک له نێوان «بەرامپیل» و «بەرهەڵبێنه» دا هەیه، هەرچی بەرامپیله له بنەنگڵەوه ڕەت دەبێ و دوو لکی لەسەر شان گرێ دەدرێ، بەڵام شێوەی گرێ دانی «بەرهەڵبێنه» وا نییه. (تم: -)

«نت.»، «مک.» تم: بۆن و بەرامه.

1- «ند.» ئۆقره، ئیسراحەت، تابشت، توانا، حەجمین: ژانە سەر ئارامی لێ هەڵگرتبوو، لە تاو ئێشی برینەکەی هیچ ئارام ناگرێ. 2- «سـ.» هێمن، لەسەرخۆ. // تۆرە و تۆسن: مام نادر پیاوێکی ئارامە. 3- کش و مات، بێ هەست و خوست، بێ تەقە و ڕەقه، بێ شەڕ و شۆڕ، بێ قڕە و بڕە: چەند ڕۆژێکە زۆر ئارامه، ماڵ وەک ماڵی کاک برایمی ئارام هەر نەبووه، منداڵدکە ئارام بن دەنا دێم لێتان دەدەم، ئارام دانیشە 4- «بنـ.» بە ئاسپایی، لە سەرەخۆ، بە یەواشی: ئارام ئارام لێی چوومە پێش. تێبــ. - بە قسەی دوکتۆر معین «فەرهەنگ: جـ 1، ل - 40» و پوورداوود «یگد، جـ 2، ل - 54» ئەم وشەیە لە مەسدەری ئاوێستایی «رەم» بە مەعنای حەسانەوە و پێشبەندی تەئکیید «تا» پێکهاتووە و سانسکرێتییە کەی «رامەیەتی» یە «تمـ: معین، بورهان، جـ 1، ل- 30».

«مستـ. لا.» 1- بێ دەنگ بوون، لە جووڵە کەوتن. 2- بڕانەوەی شەڕ و هەوا و ئاژاوە. 3- نێشتنەوەی ڕق و تووڕەیی. 4- بەس کردن لە گریان و هەرا و هوریا و قیژەقیژ. 5- شکانی ژانی برین و کەم بوون یا دامرکانی ئێش و ئازاری نەخۆشی.

«مستـ. لا.» ناڕەحەت بوون بە هۆی ژان و ئێش و نەخۆشی یان خەم و پەژارە و خەیاڵاتەوە: چەند ڕۆژە نەوزاد سوورەکوانێکی لێ هاتووە ئارامی لێ بڕاوه، لە تاو پیرۆت ئارامم لێ بڕاوه، ئەوەندی پەرۆش بوو ئارامی لێ بڕابوو* ئارام لێ هەڵگیران.

«مستـ. متـ..» کارێکی، ناڕەحەتی فیکری و جیسمی بەسەر کەسێکی دێنێ: ئەم سوورەکوانە ئارامی لە نەوزاد بڕیوە. * ئارام لێ هەڵگرتن.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئارام لێ بڕین.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئارام لێ بڕان.

«مستـ.. لا.» تمـ: ئارام بوون 1 و 3 و 4.

(نا.) سێ خانوون لە نیزیک شاری قاهیرە، فیرعەونەکانی (میسر) وەکوو قەڵاغ دروستیان کردوون و دەوێدا نێژراون.