تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەرخورداربی
ڕستەیەکه بۆ چاکه خواستن و دڵ ڕاگرتن به یەکێک دەگوترێ، جاروبارەش بە پێی جێگا و شێوەی قسه کردن دەگۆڕێ و بۆنێکی تووڕەیی و ناڕەزایی لێدێ.
بەرداش
[[به‌رد/1+1-تاش/1] ]
«نت» تاته بەردێکی سەخته خڕ دەتاشرێ بۆ نانەوەی ئاش، هەر ئاشێک دوو بەرداشی هەیە و لەسەر یەک دادەندرێن، ئی ژێرەوەیان دادەمەزرێنرێ و ئی سەرەوەیان دەگەڕێ و دانەوێڵه دەهاڕێ. بەرێ ئاش، کەڤری ئاشی. «زا.» ئاریش.
بەردان
[[8-به‌ر +دان «فع» ]]
«مست، مت» 1-تم: ئازاد کردن/1::حەپسه سیاسیەکانی عێڕاق له شۆڕشی چاردەی تەمووزا بەردران. 2- تم:ئازاد کردن/ 5::جوامێر ژنەکەی بەرداو ه و ژنێکی دیکەی هێناوه. 3-تڕکە ندن::هەر منداڵە که یەکێکی بەردەدا و دایکی چەپۆکێکی پێدا دەدا. 4-دەست هەڵگرتن له پاسەوانی باغ و بێستان، له پاییزاندا له بەر ئەوەی هیچی تر «بەر» نادات::بێستانەکەی ئاغا سەید جامییان بەرداوه ئیمڕۆ منداڵان چوو بوون سێ چوار ترێزوویان دیتبۆوه.
بەردانەوه
[[1-به‌ر/4+دانه‌وه]]
، «مست.، مت» خستنه خوارەوەی شتێ یا کەسێ له شوێنێکی بەرز ڕا: فڕۆکه بۆمبای بە ردایەوه پەرداغەکەی بە ردایەوە و شکاندی
بەرداوی
[[ به‌رد /1+2-ئاوی]]
حاڵی زەوییەکی بەردی زۆر بێ.::ئەو مەزرایە زۆر بەرداوییه جووتی لێ ناگەڕێ.
بەرداوێژ
[[ به‌رد/1 +ئاوێژ «ئاویشتن» ]]
(نت.) مەسافەیه، ئەوەندەی یەکێک له شوێنێکەوه بەردی بیگاتێ، زۆرترین له60/70 میتر تێ ناپەڕێ::لێرەڕا تاهۆو داره دوو بەرداوێژ دەبێ و نابێ.
بەردایی
[[ به‌رد /1+ئایی/2]]
«ست.»، «مک.» تم: بەردە ڵان/2
بەرمسوڵدان
[[بەر/٤ + مسوڵدان]]
ئەو بەشەی زگی ئادەمیزاد که دەکەوێته خوار نێوک و ژوور بەرگەده. * «سن.» بان بانەگا.
بەرهەنگدار
«ست،» مک.» کەسێکی نەخۆشی «بەرهەنگ» ی هەبێ.
بەرگ پێداگرتن
«مست.، مت.» داپۆشینی لێفه و هەرچی وەکوو لێفه بێ، بە «بەرگ/3» * «سیم.» بەرگ پیاگرتن.
بەرۆک بەردان
«مست. مت.» واز له کەسێ هێنان شەڕ لە یەکێ لادان. دەست له کەسێ هەڵگرتن «سەد جارم گوت تۆم ناوێ، ئیتر بەسیه و پێی ناوێ،. بەرده، بەرده، بەرده! دەبڕۆ بەرۆکم بەرده» «فولکلۆر». * یەخەبەردان.
بەرەدان
[[ 3_ به‌ره‌ +دان «فع.» ]]
«مست. مت.»، «مک.» زیاد کردنی ژمارەی «گۆ» ی گۆرە ویی و دەستەوانه و... ئەو جووره شتانه، که لەسەر نووکی پەنجە ڕا تەسکه و بۆ پان کردنی هەر ناوبەناو چەند گۆیەکی لێ زیاد دەکەن.:: دوو شیشی دیکەش بچنه ئەوجار بەرەی بده. نابێ گۆرەوی پاش دوازده شیش چیدی بەره بدرێ. هس.: «کعر.» پەرەپێدان.
بەزەیی پێداهاتنەوه
«مست. لا.» هەست به هاوردەردی کردن،ناڕەحەت بوون بە ئێش و ئازار و گرفتاری کەسێک. کافر بەزەیی پێدا دێتەوە. * زگ پێ سووتان.
بەسە ردادان
«مست، مت.» 1- پۆشینی عەبا و چارشێو و دەسماڵی ژنانه.::ئافتاو عەباکەت بەسەرداده و بچۆره ماڵی فەریده خان و بڵێ تا ئێره تەشریف بێنێ. دەسماڵێکی بەسەردادابوو دەتگوت پەڕی مێشییه. 2- به چەپۆک لە سەری کەسێک دان.:: وەها توند به سەری دادا ئاوری له چاوان دەرپەڕی. 3- هێرش بردنه سەر دوژمن:: نیوه شەوێ بە سەرماندادان نەمان هێشت جووقەواریان لێ دەرچێ.
بەسەردابڕین
[[ به‌/ 12 + سه‌ر + دا «=3- ئا» + بڕین]]
«مست، مت.» به زۆر شتێک بە کەسێ قبووڵ کردن، جا بۆ قازانجی بێ یا تووشی زیانی بکا.:: خۆی بەسەردا بڕی، پاش ئەوەی که لێی قەوما کچەکەیان بە سەردا بڕی لێم وەرنەدەگرت، به زۆر و به خواهیشت بەسەری دا بڕیم.
بەسەرداهاتن
1- «مست.لا.» بیر و هەوە سی کردنی کارێ یا قسەیێک، کەوتنه مێشکی کەسێکەوه:: وام بەسەردا دەهات د ەمگوت هەڵستم و زللەیەکی لێدەم. هەر بەسەریدا هات دۆ و دۆشاوی تێکەڵ دەکا. 2- «مست.مت.» تم: بەسەردا ڕۆیشتن.:: هێندەی بەسەردا هاتین تا وازمان پێ لە سەفەرەکەی هێنا.
بەسەرداچوون
«مست. لا.»، «مک.» گەیشتنه لای کۆمەڵه خەڵکێک که خەریکی کارێک بن.::ئێمه به سەردا چووین نانیان دەخوارد. به سەردا نەچووباین به خەنجە ران یەکتریان پارچه پارچه دەکرد * «سیم.» به سەرا چوون.
بەسەرداڕۆیشتن
«مست، مت.» سەرکۆنه کردن، سەرزەنشت کردن:: زۆری بەسەردا ڕۆیشتین بێ فایده بوو. *بەسەرداڕۆیین. به سەرداهاتن /2.
بەسەرداڕۆیین
«مست، مت.»، «مک.» تم: به سەردا ڕۆیشتن.
بەشدار
« «سفا.» 1- حاڵی کەسێکی بەشی له شتێکدا هەبێ.