تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 20
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگ
[[ ست: بهغه، بهگه. په: بهگ = خوا] ]
«نا.» 1- «کئێر. کعر» نازناوێکه
به
نیشانەی
بە
گەورەزانین و
ڕێز
لێگرتن
، له
پاش
ناوی
سەرۆکی
هێندێ
له عەشیرەتەکانی
کوردستان
«
جاف
، جوانڕۆیی، بانەیی، فەیزوڵڵابەگی و.... و...» دێت.:: ڕۆستەم بەگ، عەبدووڵڵا بەگی میسباح، داوود بەگی
جاف
. 2- «کعر.»
لە
دەوری
د ستەڵاتی عوسمانییاندا،
لە
عێڕاق و
کوردستانی
عێڕاقیش «
وەکوو
هەموو
شوێنێکی دیکەی ئیمپڕاتووری عوسمانی»
بە
هێندێ
کاربەدەستان گووتراوە و ئێستاش
هەر
بەکاردێت،
بەڵام
له
جاران
کەمتر
بووه و شێوەی
ڕەسمی
بوونی
خۆشی
له
دەست
داوه. 3- «کعر.»
به
نیشانەی
ڕێز
گرتن
،
لە
قسەکردنا دەخرێته دوای ناوانەوه،
بێ
ئەوەی
ئەو
کەسەی
خۆی
سەرەک
عەشیرەت
یا
کاربەدەستێکی
میری
بێ
. تێبــ.ینی: آ»
ئەم
وشەیه
به
هۆی
دەستەڵاتی عوسمانییەوه،
لە
هەموو
خاکی
ئیمپڕاتۆرێتی عوسمانیدا
بڵاو
بۆتەوه و
گەلێ
گۆڕانیشی بەسەردا هاتووه: له زمانی عەر ەبی و فارسیدا
بۆته
«بێگ»،
ترک
خۆیان
دەڵێن
«
بەی
، بێی»، له توونس «
بای
» دەگووترێ. پ» بوونه
باوی
ئەم
وشەیه له حکومەتی «
ترکانی
عوسمانی»
دا
وەکوو
قەبێکی
ڕەسمی
وای
له
هەندێ
کەس
کردووه
که
ڕەگەزی بەرنه
سەر
زمانی تورکی، لەوانه -
که
بە
لای
منەوه زۆریش سەیره -
خوا
لێخۆس
بوو
دوکتۆر
«
معین
» ه «تم:
فەرهەنگ
، ج1، ل- 560، 631».
بەڵام
مامۆستا
تەوفیق وەهبی «تم: هبێد، ل-10»
وەک
وشەیەکی
ڕەسەنی
کوردی
نووسیویانه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگ زاده
«ت.»، «کع.، کئێر.» 1-
هەموو
ئەو
کەسانەی له بنەماڵەی «بەگ» ێک دەکەونەوه:: بەگزادەی
جاف
، بەگزاد ی فەیزوڵلابەگی، بەگزادەی
هەورامان
. 2- «مج.»
خاوەن
بنەماڵە
و
نیشان
،
نەجیب
ڕەسەن
. «عا.» نەبیل. 3-(بک.)
ئەوانەی
بە
دێهاتی
کوردستانەوە دەخولێنەوە و
دەهۆڵ
و
زوڕنا
لێدەدەن. (ت،: ژابا،ل- ٥٣و٥٤) تێبــ.- بەلای منەوە
دەبێ
بە
نیشانەی
قەدر
زانین
و
حورمەت
گرتنی
هونەری
ئەو
کەسانە،
ئەو
لەقەبەیان درابێتێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
1- بەگوڕ
[[ب/2 + 1- گوڕ]، ]
«بنت.»
به
هێز
،
بەقەوەت
،
بە
تووندی،
بەتین
و تاقەت.::
بەگوڕ
خۆی
هەڵاویشت و بەسەر دیوارەکەدا
بازدی
دا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
2-بەگوڕ
[[ به/8 +1- گوڕ ] ]
«ست.»
حاڵی
کەسێکی
هێز
و تاقەتی
زۆری
هەبێ.::
جوامێر
پیاوێکی
بە
گوڕه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئێل بەگی
[[کو: ئێل + بەگ + تو: ئی (ئم: نسب.)]، [کو. تو.]]
(نت.) گەورەی
عێل
،
سەرۆکی
خێڵ
. ((
کۆچ
خێرت
بۆ
ئیمساڵ
چۆن
ساڵان
)) ((
تا
لای
ئێل
بەگی
ئێل
نەوهاڵان
)) (مەولەوی: مکب-٤١٧). *سەرئێل،
سەرخێڵ
،
سەرکۆمار
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەڵقە بەگۆش
[[ئەڵقە= بە+ گۆش]، [عا. کو.]]
(ست.)، (سن.) تم:
ئاڵقە
لەگوێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بوخچه بەگەردانێ
«نت.»، « «کعر.» تم: بگەردانی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگرت دان
[[ به/3+ گرت «گرتن» + دان «فع.» ] ]
«
مست
.، مت.» بوونه مایەی
گیران
و بەندکرانی
کەسێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگون
[[ به/8 + گون ]]
«ست.» 1- نێرینەی
هێندێ
گیاندران
که
سیفەتی نێرینەیی تێدا
زۆر
دەردەکەوێت. 2- «مج.»
حاڵی
ئامیزادی
بە
زەبروزەنگ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگوڕەگوڕ
[[ به/8+ 2- گۆڕ +3- ئه/2 +2-گۆڕ «ڕی. فع.» ] ]
«ست.»
حاڵی
کەسێکی
بە
نەڕەنەڕ
و دەنگی
بڵیند
و تووڕەییەوه قسه
بکا
. # «مەنگوڕم
به
گوڕە
گوڕم، مامەشم
به
مشە
مشم». «فولکلۆر.» ::
کوڕە
هیچ
نییه ئەوه
هەمیشە
هەروا
بە
گوڕەگوڕه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگوێ دادان
«مست. مت.»
به
شێوەیێکی ناڕاستەوخۆ، مەبەستێک
دە
کەسێ
گەیاندن.::
وا
دیاره
هێندێ
قسەیان
بە
گوێ
دا
داوه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگژداهاتن
«مست.لا.»، «مک.» پەلاماردرانی کەسێک
لە
لایەن
کەسێکی ترەوه
به
نیازی
خراپ
،
جا
چ
به
قسە
و دمەقاڵە
بێ
یا
بە
تێڵا
و
هەر
شتێکی
لەم
بابەته. تێبــ.ینی:
ئەم
مەسدەره
لە
حاڵێکدا دەکاردەکرێ
کە
ئە
و
کەسە
ی بەگژیداچوون، کاەهساتەکه
بۆ
یەکێکی
تر
بگێڕێتەوه.::
هەر
له
هێچ
و
خۆڕایی
بە
گژم
داهات
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگژداچوون
«مست. مت.» «مک.» پەلاماردانی کەسێک
لە
لایەن
یەکێکی ترەوه
بە
نیازی
شەڕ
و خراپه. «هس.:
به
گژداهاتن». * «مک.» دەگژڕاچوون.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگیان کەوتن
«مست.لا.» 1-
به
چاکی
و
خێرایی
هەزم
بوونی
خواردەمەنیەک:: هێندەت
پەله
کرد
نەتهێشت نانەکەمان
به
گیانی
بکەوێ. 2- خواردەمەنییەک له
لایەن
کەسێکەوه: ترخێنەم
به
گیان
ناکەوێ.*
بە
دڵەوه
نووسان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگیرهاتن
«مست. لا.»، «کعر.» تم:
بەگیر
کەوتن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگیرهێنان
[ ]
«مست. مت.»، «کعر.، کئێر.» 1- دۆزینەوەی کەسێک
که
خۆی
لە
ڕووبەڕووبوون
دەگەڵ
کەسێ
یا
کەسانێ بپارێزێ:: له کووچەی
ماڵی
خۆیان
بە
گیرمان
هێنا
هەر
چۆنێ
بێ
لەم
دوو
سێ
ڕۆژانه
دا
به
گیری
دێنین. 2-
پەیدا
کردنی شتێکی پێویست:: هه
موو
کتێبــ.خانەکانی بێڕوت گەڕام کتێبــ.ێکیان ڕاسپاردبووم بەگیرم
هێنا
.* «
مک
.» وەگیر
هێنان
«
مک
.، سیم.»
بەگیر
خستن
سیم.
بەرگیر
خستن
،
بەرگیرهێنان
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگیروەستان
«مست. لا.» وەژان کەوتنی ئەندامێک
یا
جێگایەکی
لەشی
ئادەمیزاد
و له کارکەوتنی * «مک.»
ڕاگیران
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگیرگه
[[ به گیر + گه «= ئك + 5- ئه/2]]
«ست.»، «مک.»
حاڵی
کەسێکی
لەسەر
قسه و له کاراندا
زۆر
خۆ
ڕابگرێ، کەسێکی بەرامبە ر ڕووداوان
یا
خەڵکی
،
کەمتر
خۆ
بەدەستەوه
بدا.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەگەن کردن
[[ تو. كو.]، [ بهگهن + كردن.] ]
«مست.لا.»، «کک.»
به
لاوه
باش
بوونی
کارێ، شتێ
یا
قسەیێ.::
ئەگەر
کراسەکه
بە
گەن
ناکەی
بۆی
دەبەینەوه. *پەسند
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بابەگەورە
[[باب + ئە +گەورە]]
(نت.) ١- تم:
باپیر
. ٢- منداڵان
بۆ
بانگ
کردن
و
ڕووی
قسە
تێکردن
،
دەگەڵ
باوکی
باوکیان
بەکاری
دێنن.
بابەگەورە
گیان
منیش
دەگەڵ
خۆت
بەرە
. تێبــ.-
لەم
حاڵەتەدا (
٢-ئە
)
دەگەڵ
دەنگی (ئە)ی
دوایی
وشەی
گەورە
تێکەڵ
بوون
*باپیرە.