تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 18
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باڵ بەستن
[[١- باڵ /٢ + بەستن]]
(مست. مت.)
هەردوو
دەستی
کابرایەک
لە
پشتە
وە
بەستن.:
خێرا
باڵی
ئەو
دیلانە
ببەستن و
بیان
بەن
بۆ
چەم
.
ئەمنیە
باڵی (عەوڵای
ئاغا
)
یان
بەستوو
هێنایانە
لای
ئاغای (مادڕوج) *باڵبەست
کردن
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئیحڕام بەستن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.)
دەبەر
کردنی
ئەو
جلکانەی شەریعەتی
ئیسلام
بۆ
حەج
دایناوە. تێبــ.-
پاش
دەبەرکردنیان،
هەندێ
کار
هەیە
(
سەرتاشین
،
نینۆک
کردن
،...)
لە
حاجیان
حەرام
دەبێ
و
نابێ
بیکەن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بازرەقە بەستن
(مست.، لا.)، (سیم.) ١- تم:
بازرە
کردن
. ٢- دەرپەڕینی شتێک
یا
کەسێ
بە
خێرایی
و
لە
نەکاو
.
مارەکە
بازرەقەی
بەست
. ٣-
فیچقە
کردنی
خوێن
و
ئەو
جۆرە شتانە. (
عا
،)
فوران
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەستن
[[ ست: بهند.، په،: بهستن ]]
«کئێر، کعر،
بک
، سن» 1- «مس. لا.»
ڕەق
بوو
نی
ماددەیێکی
تراو
بەهۆی سەرمای
زۆر
، بوونه سەهۆڵ::ئەوشۆ هێنده سارده
هەرچی
ئاو
هەیه
به
هۆی
سەرمای د یبەستێ. چۆمەکە بەستوویه،
تفت
هەڵاویشتبا دەیبەست،
دەستی
به
ئاڵقەڕێزی دەرکەوه بەستوویه. 2- «مست. مت.»
پێکەوە
لکاندن
و
لێک
توند
کردنی
دوو
یا
چەند
شت
، بەبەن و
پەت
و....::
هەردوو
دەستی
دزە
کەیان
لەپشتەوە
بەست
.
خێرا
پشتێندت ببەسته. بارەکانیان بەستبوو
برازاوا
پشتێندی بوووکی دەبەستێ. 3- «مست. مت.» مەنعی
هاتووچۆ
کردن
بەرێگایەکدا
بۆ
هەر
مەبەستێ
بێ
::
دز
ئەم
ڕێگایەیان بەستووه. «
وا
ڕێگەتان دەبەسترێ عێلاتی
جاف
و
بڵباس
،
گەر
مردوون له گەرمان مەمنووعه بچنه کوێستان»، 4- «مست. مت.»، «سن.» د ەرمان کردنی
برین
و تێوەپێچانی پەڕۆیەک
که
بۆ
ئەم
کاره
دروست
دەکرێ
یا
هەر
قوماشێکی دیکه. «عا.» تەزمید:: ئەوه
کێ
ئەم
زامەتی بەستووه. 5- «مس. مت.»، «سن.»
پێوەدان
و داخستنی
دەرگا
. 6- (مست.، مت.)
مەنع
کردنی کەسێک -
به
هۆی
نوشتوو
،
سیحر
،
جادوو
- لەوەی
شەوی
زاوایەتی بتوانێ
دەگەڵ
«
بووک
»
جووت
ببێ
. تێبــ.ینی:
لەناو
کوردەواریدا
ئەگەر
کوڕێک دڵی
به
کچێکەوه
بێ
و بدرێ
به
یەکی
تر
، کاتێ
دەستی
لە
هەموو
لایەک د ەبڕێ دەچێته
لای
نووشتەنووس و
جادوو
بازان
،
بۆ
ئەو
ەی «
زاوا
» ی ببەستێ
تا
نەتوانێ
کچێنی
بووکێ
هەڵبگرێت،
جادوو
بازیش
ناڵ
کەرێ
یا
قفڵی ژ ەنگاوی
دێنێ
و
چە
ند قسەیەکی
کە
خۆشی
مانایان نازانێ و
هەر
له ئەسڵیشا مانایان نیه
بەسە
ریدا دەخوێنێ و قفڵە
که
دادەخا
یا
ناڵه کەره
که
بە
بزماری له شوێنێ
داد
ەکوتێ
باوەڕ
وایه
که
تا
ئەم
سیحره ڕاستەو
خۆ
«کردنەوەی قفڵەکه
یا
هەڵکێشانی ناڵه کەرەکه» بەهۆی «دووعای
چاک
» هەڵنەوەشێتەوه کوڕه
نابێ
به
زاوا
. ڕ ەنگە
گەلێ
جار
وا
هەڵکەوتبێ
که
کوڕێک
یەک
ئەندەر
دوو
به
زاوا
نەبووبێ،
بەڵام
ئەمە
لەبەر
ڕێ
و شوێنی
کۆنی
بووک
و زاوایی بووه
که
دۆست
و ئاشنای
زاوا
لە
ژوورێک
کۆ
بوونەوە
و
کوڕە
یان
دەکرد پەردەوه
بۆ
لای
بووک
و
خۆیان
چاوەنواڕییان دەکرد. * «جن.» بەسته.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
تێ بەستن
«مست. مت.» 1- شتێ
یا
چەند
شت
له
ناو
پارچه
قوماش
یا
چارشێو
و چارۆکه و...دانان و کردنیان
بە
پرێسکه و بەسته و..::
ئەم
بەربێنکەیه چکۆلەیه
هەموو
جلکەکانی تێ نابەسترێ -
ئەو
نوێیانه
ده
جاجمەکه بەسته. * تێ
نان
.
تێوەبەستن
. 2-
گرێ
دانی
شتێ «
پە
ڕۆ
، بهرد،...،...»
بە
شتێکی ترەوه پشیلەکەیان
خسته
ناو
گونیەکەوه
بە
ردێکیان تێ
بەست
و فرێیان دایه
بنی
گۆمەوه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
تێک بەستن
[[ تێك «ده+ یهك» بەستن]]
«مست. مت.» 1-
گرێ
دانی
چەند
گیاندار
یا
شت
به
هۆی
گوریس
،
زەنجیر
و...،::
جاران
پیاو
خراپ
و سەگیان تێکدەبەست، ئێسترێک و گوێدرێژێکی
تێک
بەستووه ئەوه
گۆیا
جووت
دەکا
. 2- «مج.»
وەکوو
یەک
حیساب
کردنی
دوو
یا
چەند
ئینسان
بۆ
مەبەستێکی
تایبەتی
نابێ
،
نابێ
بایز
و
باپیر
تێک
بەستن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
لێ بەستن
[[ لێ» ل+ی» بهستن ]، ]
«مست. مت.»
گرێدان
و
قایم
کردنی
کەسێ
یا
شتێ له شتێکی تر::
دەستی
بگره
و بیبه له
هۆو
دارەی ببەسته و
تا
دەتوانی
دارکاری
که
. «
سەری
نایەشێ پەڕۆی
لێ
دەبەستێ.» «فولکلۆر»
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
لێک بەستن
[[ له+ یهك بهستن []
(
مست
، مت.) له
یەکتر
توند
کردنی
چەند
شت
یا
چەند
کەس
به
جۆرێکی
مەعلووم
نەبێ
کێهەیان
له
کێهە
قایم
کراوه::هەردووک دزەکانیان
لێک
بەستن و
بەر
میچەکەیان
دەن
، چاتری ڕادەگرن.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
پێ بەستن
«مست. مت.»
توند
کردنی شتێک، پێچانی شتێک
بە
شتێکی دیکه. 2-
توند
و
قایم
کردنی
دوو
شت
به
شتێکی تر.::ها
ئە
دەسرەیه برینەکەتی پێ ببەسته.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەستنەوه
[[ بهستن + 2- ئهوه /2 [، ]
«مست. مت.» 1- گرێدانی گیاندارێک
به
پەت
و گورتس و...
بە
جێگەیێکی سابیتەوه «
دیوار
،
سەنگ
،....»
بۆ
ئەوەی
ون
نەبێ
یا
هەڵ
نەبێ
:: ئەسپەکه
لەسەر
ئاخۆڕەکه ببەستەوە. له
زیندان
پیاو
کوژەکانیان
به
زنجیر
دەبەستەوه. 2-
بۆڕدان
و
پەک
خستی
کەسێ
له مجادلەیێکی
سیاسی
، عیلمی و...دا::
ئەم
منداڵه
به
مناڵی
خۆیەوه
ئەو
پیاوه
زرت
و زەلامەی بەستەوە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
باربەستن
(مست. مت.)
سازکردن
و پێچانەوەی (
بار
)
بۆ
ڕەوانە
کردن
و گواستنەوەی. بارەکان بەستراون و
لە
(خان)ەکەن. *
باربەست
کردن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بناوان هەڵبەستن
[[2-بناوان+ههڵبهستن]]
«مست. مت.»، «مک.»
دروست
کردنی دیوارۆکەیێک «
به
هەر
جووره کەرەستەیەک
بێ
» لەبەردەمی ئاوێکی
ڕەوان
بۆ
کۆ
بوونەوه
و بەرزبوونەوەی ئاستی
تا
لابدرێ
به
جێگایەکی
ترا
بڕوا
، لەکوردستانی
خۆمان
ئەمه
هەر
بۆ
کشتوکاڵ
دەکرێ
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەندو باو هەڵبەستن
«مست. لا.»
سازکردن
و بڵاوکردنەوەی قسه و قسەڵۆک دەربارەی
کە
سێ
بۆ
بەدناو
کردنی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
بەیت و بالۆره بۆ هەڵبەستن
سازکردن
و بڵاوکردنەوەی بەندو
باوی
دژی
کەسێ
یا
کەسانێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
تێوەبەستن
«مست. مت.» تم: تێ بەستن /1.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
دابەستن
[[دا «پێف» + بهستن 1] ]
«مست. مت.» 1-
بەخێو
کردنی گیاندارێک، «
مەڕ
،
بزن
،
قەلەموون
،
گوێلک
و...»
به
جۆرێکی
تایبەتی
،
بۆ
ئەوەی
قەڵەو
بێ
و
پاشان
سەری
ببڕن.::ماڵی کاکەحەمه
دوو
مەڕیان
دابەستووه. 2- «مج.»
ڕاگرتن
و بەخێوکردنی ئینسانێک
لە
ماڵێک
یا
له
هەر
شوێنێکی
تر
بێ
ئەوەی
هیچ
کارێ بکات.::
یا
شێخ
خوا
سڵامەتت
بکا
ئەم
هەموو
«چەوره»
یه
چن
دات
بەستوون 3- تووند کردنی
خورجین
و
هەگبە
و
ئەو
جۆرە شتانه
لەسەر
پشتی
وڵاغ
و سەربانی ئۆتۆمبێل و... و...::
ئەم
بەرچنه
هەرمێیه
لەسەر
باره
دارەکه دابەسته. کەڵەبابێکیشی لەسە ر سەبەته ترێکهانەوه دابەستبوو. ئەوه چییه له پاشتەڕکی ماینەکه
دات
بەستووه؟ 3-
دەست
کردن
بە
کارێک و
واز
له
کاری
دیکه هێنان::
هەر
ئێستا
نوێژمان
دابەست
. کوڕه «
گورگ
نەخۆره»
ئەوە
بۆ
نەچووی جووتەکه
دابەستی
؟ منداڵینه
ئەو
هەرا
و
زەنا
زەنایه چییه داتان بەستووه؟ 4- مجادەله و جەوابه
جەنگی
کردن
::باش نییه
ئاوا
دەگەڵ
ئەم
منداڵە دادەبەستی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
هەڵبەستن
[[ ههڵ «پێف.» + بهستن.]]
«مست. لا» 1-
بەرز
کردنەوەی دیوارۆکه
یا
هەر
شتێکی
تری
لەم
بابەته
بۆ
هێندێ
مەبەستان. گۆڕیچکەیان
به
بەرد
و
قسڵ
هەڵبەست
.
ئەم
«
بەند
» ه
به
هەرەوەزی
چەند
«
دێ
» هەڵبەستراوه، ئاخۆرەکەیان
باش
هەڵبەستووه. 2- پێچانی
سەر
و
چاو
یا
دەم
و
لووت
لەبەر
نەخۆشی
«
هەڵامات
،
ددان
ئێشه و...هتد.»
یا
بۆ
نەناسراوه:؛ وەختی
نووستن
پیوازێک
بخۆ
و
دەم
و لووتت هەڵبەسته
تا
بەیانی
عەلەمت
لێ
دەبڕێ. ددانم
کیسی
کردووه
بۆیه
سەر
و چاوم هەڵبەستووه.3-
ڕێکخستن
و
دروست
کردنی قسەو
دەنگ
و
باسی
ناڕاست::
ئەم
بەند
و
باوه
هەمووی
درۆیه و هەڵبەستراوه.
خوا
پێم
نەگرێ
ئەم
قسەیه
بێ
تۆ
هەڵت بەستووه. 4- چنینەوەی
بنی
ڕیشووی
دەسەسڕ
و
مشکی
و
ئەو
جۆره شتانه
به
دەرزی
و
قولاپ
پاش
بادانی ڕێشوەکه.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
پێوەبەستن
(
مست
.، مت.) 1- لکاندنی شتێک
لە
لاوه
به
شتێکی ترەوه،::
هەر
کەسێ
بێرە
دا
ڕۆیوه، پەڕۆیەکی
به
داری
ئەم
«
چاک
» ه بەستووه. 2- نیسبە ت
دانی
شتێک
یا
کارێک
به
کەسێک::بەسته
زمانه
ئاگای
لە
هیچ
نەبووه
به
زۆر
ئەم
ئیشەیان پێوه
بەست
. 3- مێقدارێک
پاره
و
پووڵ
له ئەستۆی
ئافر
ەتێک
بارکردن
،
ئەم
کاره
بۆ
تۆڵەلێ کردنەوەیە و
لە
وەختێکا
دەکرێ
که
مێردەکەی
به
نابەدڵی
یا
تووڕەیی
تەڵاقی
دەدا
و
تا
ئه و
پار
یەی
تەسلیمی مێردەکەی نەکات،
به
پێی
شەرع
ناتوانێ شووبکاتە وه.:؛چۆن
خوڵا
هەڵد
گرێ
ئەم
ژنه
فە
قیره
هەزار
تمەنیان پێوه بەستووە.