تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



1- بەره
[[1- به‌ر/1 +5-ئه/1]]
«نت.» تیره و تایفه:: بەرەی زێڕنێ تیر ەیەکن له عەشیرەتی مەنگووڕ.
2- بەره
[1- به‌ر/2 +5-ئه/1]]
«نت.» ئامرازێکی سێ لکی چەرمه «هەندێ جار نەخشێنراوه و ڕازاو تەوه، بۆ ئەوەی زین لەسەر پشتی ولاغ لەو شوێنە بوەستێ که پێویسته بۆ دواوه نەخزێ، لکێکی بە ناو هەر دوو دەستی وڵاغا تێدەپەڕێ و لەبەر زگیدا به ناوەڕاستی «تەنگە» وه دەبەسترێ و دوو «لک» ەکەی تریشی بەم لاولای ملی وڵاغا دەقە ڵتاغی زین گرێ دەدرێ.
4-بەره
«نت.»، «مک.» مەودای نێوان «جۆڵا» تا «شه» و «گورد» تێبــ.ینی: ئەم وشەیه برایەکی کوڕه جۆڵای موکریانی بەهۆی مامۆستا «هێمن» ەوه بۆی ناردبووم، چۆنی ئەو نووسیوهیە منیش لەسەرەوه نووسیم بێ ئەوەی تێ بگەم کە ئەم مەودایه لە جۆڵاییدا چ کارێک دەکا، و زیاد و کەمی لەسەر بەر هەمەکه تەئسیری چییه ؟
5- بەره
[[؟]]
«نت.»، «مک.» یەکێکه لەو ناخۆشیانەی «مەڕ» دەیگرێ، گوانی ڕەق دەبێ و ژان دەکا. «
6-بەره
[[؟]]
نا.»، «هو.» دەرگا. «تم: مردۆخ، ب1.ل-158» .
بەرهەم
«نت.» .، «کعر.»، «تت.» 1- تم: بەروبوو:: کەڵاش و تەشی بەرهەمی هەورامانه، بەشی زۆری بەرهەمی کوردستان ئی کشتوکاڵه. 2- ئەوە ی کار و چالاکی مێشکی ئادەمیزاد «شێعر نووسین و وتار...» دەکەوێتەوه:: «مەم و زین» بەرهەمی مێشکی شاعیری گەور ی کورد «خانی» یه، تێبــ.ینی:آ» نازانم ئەم وشەیه، کەنگێ داتاشراو ە و کێ دایتاشیوه و چۆنی داتاشیوه. به مانای: «تێکەڵ، ئامێته، موڕەککەب» ه «تم: فره. پفا، ل- 70» و له فارسیدا به مانای «کۆکراوەوه، پەرێشان، ئاڵۆز» هاتووه. «تم: معین. فهرهەنگ. ج1، ل- 516»
بەرهاویشتن
1- هاتنەدەری بەچکەی گیانداران و منداڵی ئادەمیزاد بە مردوویی له زگی دایکیان پێش ئەوەی مانگ و ڕۆژی خۆیان تەواو کردبێ.:: بەری.:: بەری هاویشت. تێبــ.- ئەم وشەیە زیاتربۆ ئادەمیزاد و (بەرفڕیدان) بۆ گیانداری تر بەکاردێت. *(مک.) لەبەرچوون. (سیم.) لەبارچوون. بەرفڕێدان. ٢- (کن.) سوێ بوونەوەی کەسێک بۆ خواردەمەنییەک کە یەکێکی دی لەبەر جاوی دەیخوا. کجێ دە تۆزێکی بەش بدەن خەریکە بەر داوێ.
بەرهەتاو
«نت.»، «کعر.» تم:بەرتاو
بەرهەم هێنان
«مست. مت.»، «کعر.» 1- دروست کردنی شت لە فابریقه. 2- به هۆی کری بیر و مێشکەوه شتێک «شیعر، مە قال و کتێبــ.» خستنە مەیدانەوه. 3- بە هۆی کشتوکاڵەوە دانەوێڵە و... زیادکردن. *«مک.» ڕەنێوهێنان «تەنیا بۆ بەندی 3». «کعر.»
بەرهەنگ
[[؟]]
«نت.»، «مک.» نە خۆشیێکە تووشی بۆری هەناسه کێشان د ەبێ و پیاو تەنگەنەفەس دەکا، ئەم نەخۆشییه زیاتر مرۆڤێ د ەساڵەوەچوو دە گرێتەوه، «عا.» ڕەبو.
بەرهەنگدار
«ست،» مک.» کەسێکی نەخۆشی «بەرهەنگ» ی هەبێ.
بەرهەڵبێنه
[[ 1- به‌ر /1 + هه‌ڵ «پێف،» +بێن +5ئه/1]]
«نت.»، «مک.» پارچەیەک قوماشی چوار گۆشەیه زیاتر له خامی شین یا سپی دروست دە کرێ و کابان و بێری کاتی ئیش و کاری ناو ماڵ و مە ڕ دۆشین و... به پێش خۆیانەوه د ەگرن و لەناو قەدیانی گرێ دەد ن بۆ ئەوەی جلکیان پیس نەبێ. «بەرهەڵبێنە و بەر هەلبێنه، بەرەڵبێنەی خام هەلاوه، هەر د ەڕۆی و دەکراوه...»، «کابانی گەوره ماڵان له خۆی دا بەرهە ڵبێنه،» «فولکلۆر» : * «هل» بەرامپیل، بەراپێچ. «شاروێران» بەربێنکه.
بەرهەڵست
«نت.»، «تت.» هەر جۆره مانعێکی ماددی یا مەعنە وی که لەپێش جێ بەجێ بوونیا ئەنجام دانی کارێک و ڕاپەڕاندنی مەسەلەیەک و لابەلا کردنی کێشەیێ، دروست دەبێ یا دروست دەکرێت،:: ئیمپریالیزم بەرهەڵستی گە شەکردنی ئابووری وڵاته پچکۆلەکانه.
بەرهەڵستی
«حمس» ئەنجامی کارێکی «بەرهەڵست» دەیکا، پێشگرتن بە جێ بەجێ بوون و ڕاپەراندنی کار و کێشه و مەسەلەیەک.
بەرهەڵێخ
[[ 1- به‌‌ر /2+ هه‌ڵ ئێخستن» ]]
«نت.» «مک.» دێوارێکه لە پێش دیوارێکی دیکه که شکست بێ و هاتبێته ئە وەی بڕووخێ - دروستی دەکە ن تا ڕایبگرێ هەتا ئەو دەمەی دیواره کۆنەکه سەرلەنوێ دروست دەکەنەوه یا چاکی دەکەنەوە.
بەرەبەره
[[ 4- به‌ر/3+ 3- ئه‌/2 + 4- به‌ر/3 + 5- ئه‌/1]، ]
«نت.» ورده ورده،. نەخته نەخته، کەم کەم، تۆزه تۆزه،:: بەرە بەره هەوا سارد دەبێ. بەره بەرە خۆی دوور دەکاتەوه.