تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بووک بردن
مست. مت.» تم: بوک گواستنەوه.
بووک بووکێن
[[ بووك/1+بووك/1+ئێن]]
نت.» یاریێکی کوردەوارییه، کچۆڵە دەیکەن، یەکێکیان دەبێته بووک و یەکێکیشیان زاوا و لاسای گەوارن دەکەنەوه.
بووک سوار کردن
مست. مت.» بووک لەبەر ماڵی بابی سواری «مایین» کردن تەسلیمی بووکێنیان کردنی تا بیگوێزنەوه ماڵی زاوا. تێبــ.ینی: ئەم کاره تەنیا لەناوی شیرەتان و دەوڵەمەندانی شارانی کوردستان باو بوو، بووکی فەقیرو هەژاران به پێیان دەگوێزرایەوه
بووک گواستنەوه
مست. مت.» بردنی کچێکی بە مێرد درابێ، له ماڵی باوکی ڕا بۆ مالی مێردی، به پێی ڕێ و شوێنێکی تایبەتی کە بۆ ئەم کارە باوه.
بووک گۆڕینەوه
مست. مت.» پێک گۆڕینەوەی دوو بووکان که ژن بە ژنەیان پێکرابێ. تێبــ.ینی: ژن بە ژنه له کورستاندا ڕەسمه، لە ناو عەشیرەتاندا باوه لە حاڵەتێکی ئاوادا هەر لایەی کچی خۆیان دەگەڵ بووکنی خۆی ڕەوانە دەکا و لە نیوەی ڕێگا تووشی یەکتر دەبن و بووکی هەر لایەک دەدرێته دەست بووکنی لایەکەی تر و هەرکەسە بووکی خۆی دەبا و بەرەو ماڵ دەگەڕێتەوه، هێندێ جار له سەر ئەوەی کێەلا دەبێ بووکی خۆی لە پێشدا تەسلیم بکا دمە قاڵی پەیدا بووه وکار کەوتۆ ته شەڕە تفەنگ و «شایی» بۆته «شین.
بووکانی
[[بووك/1+ئانی/1]]
ست.» بە شێوەی بووک، کارێکی وا که وەکو بۆ بووک بکرێ.:: بووکانی تفەنگیان دەتەقاند.
بووکنی
[[ بووك/1+ئن+3-ئی]]
«ست. مت.»، «مک.» ئەو کەسانەن که له ماڵی زاوایڕا دەچن بۆ ماڵی بووکێ و لەوسەرەوه دەگەڵ خۆیانی دێنن.
بووکه به بارانێ
نت.»، «سیم.» تم: بووکه بە بارانه.
بووکه سەماکەره
[[بووك/3+3-ئه/2+ سەماكه‌ر+5- ئه‌/2]]
نت.» بووکێکه کچۆڵان دروستی دەکەن، پارچه قوماشێک به شکڵی ئینسان هەڵدەدروون و لۆکەی تێداخنن و به ئەندازەی خۆی جلکی ژنانەی بۆ دەدروون و د ەبەری د ەکەن.
بووکه شوشە
[[ بووك/3+3-ئه/2+شوشە]]
نت.»، «کعر.»، «تت.» 1- بووکی منداڵانەیه که له باغه و شتی وا دروست کرابێ. 2- «کن.» ئادەمیزادی ناسک و نازداری به ناز پەروەردە کراو.
بووکێنی
[[ بووك/1+ئێنی]]
«نت.»، «نت.، س.» ئەو ماو یەیه کە کچێکی تازە شووکردوو، بەپێی داب و دەستوور به «بووک» حیساب دەکرێ.
بووکەبه بارانه
نت.»، «مک.»، «سیم.» داوەڵێکه لەکاتی بێ بارانیدا منداڵان دوو داران ڕاست و چەپ لێک دەبەستن و پەڕۆ و پاڵی پێدا د دەن به جۆرێ شێوەی ئاد میزاد بدا و به ماڵانەوه دەیگێرن و ئەو گۆرانیه دەڵێن: «بووکه بە بارانی دەوێ، ئاوی بن دە غڵانی دەوێ، دەرزی کچۆڵانی دەوێ». و چوونه بەر هەر ماڵێک جامێ ئاو بەسەر خۆیان و بووکیاندا هەڵدەپڕژێنن و دیاریەکیشیان دەدەنێ. لە کوردەواری بڕوایان وایه کە ئە م کارە دەبێته هۆی ئەوەی باران ببارێ. *» سیم.» بووکەبارانێ. «سن.» وە وڵه بارانێ.
بووڵ
نا.»، «سن.»، هو.» خۆڵێکی لە سووتانی دار، ڕەژی و ئە و جۆره سووتەنییانه دەکه وێتەوه. * «کعر.، مک.» خۆڵەمێش، خۆڵەکەوه. «بک.» خۆڵی.
بووڵاو
[[بووڵ+1-ئاو/]]
نت.»، «سن.، هو.» خۆڵەمێشێ که تێکەڵ به ئاو کرابێ.* «سیم.» خۆڵاو، تێبــ.ینی: وەکوو دەزانین- خۆڵەمێش ماددەیێکی «قەلەوی» یه و له کوردستان هەر له کۆنەوه بۆ هەندێ سەنعاتی کشتوکاڵی وەکوو ڕەنێوهێنانی کشمیش و سەبزه و دروست کردنی مرەبا و ئیش و کاری ڕەنگڕێزی، دەیکەنه ئاوەوه و ئەو جووره شتانەی تێی هەڵدەکێشن تا له ئەنجامی گەرم کردنی و کوڵاندن شکڵیان نەگۆڕێ.
بووڵەمڕ
[[بووڵ+3-ئه/2+مڕ؟]]
«نت.»، «سن..، هو.» خۆڵەمێشی داغ.* «مک.» زیلە مۆ. «سیه.» ژیله مۆ. «کی.» ژیله. «جن.» بیلمر.» .
بووڵەوەره
نت.»، «؟» تیژاوی خۆڵەمێشه، بەناو ڕەزان و بن دار و درەختاندا دەیڕشێنن، بۆ لەناو بردن و قڕ تێخستنی هێندێ جڕ و جانەوەر «وەکوو کرم و...» یا ئیشک کردن و سووتاندی «کیمیایی» گژو گیا ی زیانۆ. تێبــ.ینی: آ» من ئەم وشەیەم له «فیش» ەکاندا نووسیوه ماناشم لێداوەتەوه، بێ ئەوەی دیاری بکەم له کێم بیستووه یا له کوێم وەرگرتووه و له چ ناوچەیێکی کوردستان دەیڵێن، ڕوانیمه هەموو ئەو قامووسانەش که لەبەر دەستمدان و له هیچیاندا نەمدۆزیە وه و که تێشی دەفکرێم به وشە یەکی ڕەسەنی کوردی دەهاتە بەرچاو، بۆیه نووسیم. ب» کەرتی «وە ر» که له م وشەیەدا دەیبینن له زمانی پەهلەویدا به شێوەی «ڤەر» چەند مانای هەیه که یەکێکیان «خۆڵەمێش» ه هاوتایەکی زۆر نزیکیشی هەر له پەهلەویدا هەیه ئەویش «ڤەڕ» ه «تم: فره، پفا، ل-450» دوور نیه کەرتی «مڕ» لە وشەەی «بوڵەمڕ» دا هەر «قەژ» ی پەهلەوی بێ.
بوڕغی
«نا.»، «کعر.» تم: بڕغوو.
بوڵفار
[[؟]]
«نا.»، «مک.» تم: جیر.:: تۆپی بۆڵغار «تۆپی بچکۆڵەی یاری که له لاستیک دروست دەکرێ». هەر دەڵەی بوڵغاره لەبەریەک دەکشێ.
بڵاو بوونەوه
«مست.، لا.» 1- لێک دوور کەوتنەوه:: شوانەکه نووستبوو مەڕەکانیش لەو دەشته بڵاو ببوونەوه. قەرەچی به هەموو دنیادا بڵاو بوونەوه. 2- تەشەنه کردن «قسه، دەنگ و باس، نەخۆشی و درم و پەتا.» :: دەنگی شکانی ئیسڕائیل لە شەڕا دەگەڵ عەڕهبان به هەموو دنیادا بڵابوونەتەوه. ئەنفوڵانزایەکی گران بڵاو بۆتەوه، ناوبەناو کۆلێرا لە هەندێ شوێن بڵاو دەبێتەوه. 3- «تت.» دەرچوونی ڕۆژنامه، کتێبــ.، بەیاننامه و....و گەییشتنه دەستی خەڵک.
بڵند بوون
«مست.، لا» 1- دوور کەوتنەوەی «ڕۆژ» و «مانگ» له ئاسۆی خۆرهەڵاتەوه.:: مانگ زۆر بڵنده. 2- ڕاست بوونەوەی کەسێکی دانیشتوو لە جێی خۆی بۆ ڕێز گرتنی کەسێ یا هەر مەبەستێکی دیکه.:: هەر هاتە ژوورێ خەڵکەکه یەک پێ لەبەری بڵند بوون.* لەبەهەستان، لەبەر هەڵسان.