(نت.)، تم: ئاوێنەی باڵا نوان.

(نت.) تم: ئاوێنە (ئاوێنەی باڵانوێن).

(نت.)، هەر جل و بەرگێکی سەرتا پای خواری مرۆڤ دا بپۆشێ. «ئەگەر مەیلەکەت فەرامۆشم بێ+ سفیدی کەفەن باڵاپۆشم بێ» (فولکلۆر).

(نت.) تم:ئاوێنە (ئاوێنەی باڵا ڕوان).

(ست.) ١-حاڵی ئینسانی درێژ، حاڵی کەسێکی باڵای درێژ بێ. *کەڵەگەت ٢-(کن.) ئادەمیزادی شوش و باریک و بەژن ڕێک و پێک. «خاستەر جە زومڕەی ئەو باڵابەرزان +بە ڕێزەی ڕازان شەکەر کەرد ئەرزان» (خانا - ٢٠٦).

(نت.)، (سیم.) پەنجەی هەرە درێژی دەستی ئادەمیزاد، قامکی ناوەڕاستی دەست.

مست. مت.»، «کن.» باسی چاکەی کەسێ کردن، پەسن دان، تاریف کردنی.

(حمس.) دەستڕۆیشتوویی، دەسەڵاتداری، بەدەسەڵاتی.

(نا.)، (سن.) تم: باڵیشمە.

(نت.)، کەسێکی جێگای لە لای سەرووی مەجلیسان بێ، پیاوی گەورە و ماقوڵ « ئەمێستەش شێخ عەلی باڵا نشینی ئەوجی ئیڕشادە + ئەویش وەک باوک و باپیری لە زومڕەی ئەولیا مەعدود » .(شێخ ڕەزا- چاپی ئەنجومەنی ئەدیبان)

(حمس.)، ١-لە لای ژوورووی مە جلیسان دانیشتن. ٢-(کن)، ماقووڵی، گەورەیی.

(مست. لا)، (مک.)، ١-زیاد بوونی درێژایی بەژنی ئادەمیزاد. ٢-(کن.) گەورە بوونی مەعنەوی.: زۆرم پێ خۆش بوون بوو تەشریفتان هێنا، باوەڕ فەرموون گەز گەز باڵام کرد ٣- بەرز بوونەوە ی گژوگیا، هەڵچوون و گەشەکردنی شیناوەرد.

(مست. لا.)، تم: باڵ کردن. تێبــ. – باڵاکردن وەختێک دەکار دەکرێ کە گەورەبوون، درێژ بوون و گەشەکردنەکە، شتێکی پێویست و تەبیعی بێ، بەڵام باڵا گرتن بۆ کارێکی چاوەروان نەکراوە.

(نت.)، (کعر.)، سەرباز، عەسکەر. (هس) : بڵباس(ناوی عەشیرەتێکی کوردە).

(مست. مت.) تم: باڵەبەستن. تێبــ.- وشەی (بەست) لەم وشەیەدا (بەستە) یە بە مانای (بەستراو) سیغەی مەفعولە لە مەسدەری بەستن.

(نت)، ئەو گیاندارانەی باڵیان هەیە و دەفڕن. باڵدار هاتووە باڵی وەراندووە، ناڵدار هاتووە و ناڵی وەراندوە. - (کن.)، جێگایەکی پر مەترسیە کە هەر کەس ڕووی تێکردووە ڕزگاری نەبووە. *باڵندە، پەلەوەر، مەل. (جنو) بالۆنە. (سن.) باڵنە.

(س.)، (مک.) حاڵی کوڕ یا کچێکی شەیتانی پێکەنی بێ، کوڕێکی هەوەسی ژن بکا، کچێکی هەوای شوی کە وتبێتە سەر. تێبــ. - ١) بەگشتی لە دەوری ١٤/١٥ ساڵیدا هەوای (ژن) و (پیاو) دەکەوێتە سەری (کوڕ) و(کچ). ب) لە کوردەواریدا باو بوو بۆ ئەو ەی بزانن کوڕێک باڵق بووە یان نا، لێیان دەپرسی: (خوێ) قورس ترە یا (گەنم) ؟، ئەگە گوتبای (خوێ) ئەوە دەیانگوت باڵق بووە و دەست نوێژی لێ دەشکێ.

(مست.، لا.) پێگەیشتنی کوڕ یا کچ، گەیشتنە تەمەنێکی ئینسان هەوەسی ژن هێنان یا مێرد کردن دەکا.

(نت.)، (مک.)، سەرینێکی چوار گۆشەی درێژۆکەیە لە کاتی نووستنا دەخرێتە بان سەینی خڕ، یا لە دانیشتنا شانی ( ١-باڵ/٢) لە سەر دادە دەن. تێبــ. - ١) دەنگی (ج) لە دوای ئەم وشەیە دا بەلای منەوە یا (چە) ی ئامرازی بچووکیە و گۆڕاوە یا وشەی (جێ) یە و کورت بۆتەوە. ب) ناو ئاخنی باڵنج زیاتر پەڕە مریشکە و دەکرێ لۆکە یا وردە خوریش بێ.

(نت.)، (کئێر.) میوەیەکە لە جنسی پرتەقاڵ و نارنج، توێکڵی زر و ئەستوور و زەردە، درێژۆکە و گەورە و قورسە، بۆنی خۆشە، دە کرێتە مرەببا و شەربەت. (عا.) کەباد *تورەنج.