تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
شیرینی نوێ
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 582
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگاوتە
(نمف. سمف.: ئەنگاوتن)، (مک.) شتێ
یا
کەسێ
کە
هۆیەکی
غەیرە
ماددی پێکابێتی. ڕەببی
ڕۆڵە
ئەنگاوتەبی.
کچی
دایکم حەکیمی
چی
ئەوە
ئەنگاوتە
بووە
خێری
بۆ
لە
خۆ
بگرن. *
ئەنگافتە
. هس.:
ئەنگواو
،
ئەنگێوراو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگاوتە بوون
(مست. لا.)، (مک.)
کتوپڕ
نەخۆش
کەوتن
،
تووشی
بەڵایەک
بوون
(
بێ
ئەوەی
هۆیەکی
دیاری
هەبێ).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوان
(مس. لا.)، (مک.)
بەرد
،
تیر
،
گوللە
و...
وێکەوتن
،
پێکران
بە
شتێکت ماددی.
لە
شەڕەکەی
دوێنێ
تەنیا
دوو
کەس
ئەنگوان
. تێبــ.-
ئەم
مەسدەرە
لەوانەیە
کە
فاعیلی دیارنییە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگواو
(نمف: ئەنگوان)، (مک.) تم:
ئەنگێوراو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوتک
[[؟]]
(نا.)، (مک.) بەشی نانێک
هەویر
کە
جیا
کرابێتەوە و
تۆپەڵ
کرابێ
بۆ
ئەوەی
پان
کرێتەوە و بکرێ
بە
نان
. * (بک.)
پەپک
.
پەپکە
.
گونک
،
گونتک
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوتک گرتن
(مست. مت.)، (مک.)
بەش
بەش
کردنی
هەویر
،
هەر
بەشەی
بۆ
نانێ،
کولێرە
و...
یەک
و
ئامادە
کردنی
بۆ
پان
کردنەوە
و کردنی
بە
نان
.
خێرا
ئەنگوتکەکان
بگرە
تا
تەندوورەکە دادەمرکێتەوە،
ئەوە
ئەنگوتکت نەگرتووە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوس
(نا.)، (سن.) تم:
ئەنگوست
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوست
[[پە؛ ئەنگوست]]
(نا.)، (مک.) ١-
هەریەک
لەو
پێنج
ئەندامەی
کە
بە
ئاخری
دەست
و
قاچی
ئینسانەوە بەندن. ((ئەنگوستی داکی خوازیم
بە
ڕیشە
ئەنگوستی
هەروەک
درێشە
)) (بەردەشانی: وردیی-٣٨) ٢- واحیدێکە
بۆ
دیاری
کردنی
ئەستوورایی
و
پانایی
شت
.
بەقەد
ئەنگوستی
گەورە
ئەستوور
بوو
، با
دوو
ئەنگوست
پانتر
بێ
. *
ئەموست
،
ئەنگوس
،
پەنجە
،
قامک
، (بک.)
تلی
،
تبل
، (جنو. جف.)
کلک
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوستیلە
[[ئەنگوست+ئیلە]]
(نت.) ئاڵقەیەکی مەعدەنە (زیاتر:
زێڕ
یا
زێو
) نەقیمێکی بەردی
بە
نرخ
(
یاقووت
،
پیرۆزە
،
ئەڵماس
...)
یا
هەر
بەردێکی دیکەی تێدەگرن و
بۆ
جوانی
دەکرێتە پەنجەوە. ((
تا
ببنە هەواڵی دیدەموستان)) ((
ئەنگوستیلە
دەرخران
لە
دەستان
)) (هەژار:
مەم
و زین-٢٩) * ئەموستییلە،
ئەنگوستەویلە
،
کلکەوانە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوستیلەی دروومان
(نت.)، (مک.)
پارچە
مەعدەنێکە
لە
شێوەی کڵاوی
بەڕوو
،
بەڵام
قووڵترە دیوی دەرەوەی
کونج
کونجە
،
لە
کاتی
دروومانا دەیکەنە
سەری
قامکەوە و پاڵی پێ
بە
دەرزییەوە دەنێن، نایەڵێ قامکیان دەرزیی تێڕابچێ. *قووچەکە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوستەویلە
[[ئەنگوست+ئە+ویلە (ئیلە)]]
(نت.) تم:
ئەنگوستیلە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوستەچاو
(ست.)، (کن.)
زۆر
تاریک
. ((... نەدەچووە تیلتکۆ
بە
شەوی
ئەنگوستەچاو
سینگی
خۆی
بە
گوللەوە
نێت
و
تاووس
بۆ
من
بدزێ)) (قزڵجی: پێکەنین-٥٢). *
ئەموستەچاو
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگووتن
(مس. لا.) ١-
سەردەرهێنان
،
لە
ئاسۆ
دەرکەوتن
. گەلاویژیش ئەنگوت
کەچی
هێشتا
گەرمایە.
نەخێر
هێشتا
نەنگووتوە (نەئەنگوتوە)،
سێ
ڕۆژی
دیکەی
ماوە
بنگوێ (بئەنگوێ). ٢-
دەست
پێکردن
،
هەڵکردن
(با). ((
وا
زولفی
لەسەر
گەردنی
لاچوو
بە
هەناسەم)) ((
شەو
فەجری
بەیان
بوو
کە
نەسیمی
سەحەر
ئەنگووت
)) (وەفایی: گم-٢٦٩ ((هەناسەم زولفەکەی لادا و مەیلێکی نەکرد چاوی)) ((
نەسیم
ئەنگووت
و
شەو
ڕابرد
و
نێرگس
هەر
لە
خەودایە)) (نالی: گم-٦٩) تێبــ.-
ئەم
مەسدەرە
هەر
بۆ
ئەم
دوو
حاڵەتە بیستراوە
بەکار
هێنرابێ، نەگوتراوە (
کۆ
) -ئەویش
هەر
ئەستیرەیە- ئەنگوت،
هەروەها
نەبیسراوە
بڵێن
(
شەماڵ
ئەنگوت).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوچک
[[؟]]
(نت.)، (مک.)
پارچە
قوماشێکی
سێ
سووچی درێژۆکەیە،
بە
قۆڵی
کراسی
پیاوانە
و ژنانەی کوردییەوە دادەدروێ،
بۆ
پیچانی
سەردەست
بەکاردێت. * ئەنگوچکە
سۆرانی
، فەقێیانە،
قۆچکە
،
قۆچکە
سۆرانی
،
لەوەندی
. تێبــ.- زەمانی
قەدیم
کە
شەڕی
تەن
بە
تەن
باو
بووە
پیاوانی
زۆر
ئازا
ئەنگوچکی کراسەکانیان ( چ
بە
سواری
چ
بە
پیادەیی
)
تێک
گرێداوە و
بەر
بوونە
گیانی
یەکتر
،
ئەمە
نیشانەی
ئەوە
بووە
کە
تایەکیان نەکوژرێ
دەست
لێک
هەڵ
نەگرن. هس.:
ئەنجامە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگوچکە سۆرانی
[[ئەنگوچک + ئە +سۆرانی]]
(نت.) تم:
ئەنگوچک
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگڕان
[[؟]]
(مس. لا.)، (مک.) لەخۆ
بایی
بوون
،
لە
پێستی
خۆ
دەرچوون
،
پڕ
بوون
.
ئەم
کابرایە
هێند
دەوڵەمەند
بووە
ئەنگڕاوە. هس.: ١) ست: ئەنگرە،
بە
مانای
ئاڵۆز
و
ڕق
ئەستوور
و
دوژمن
لە
وشەی ئەنگڕۆ مەئینیەڤەدا= ئەنگرەمیینوو=
ئەهریمەن
. ب) ست: ئەنەغرە. پە: ئەنەغران
بە
مانای:
پان
و
بەرین
، بەرفرەوان،
سەروبن
نەدیار
. تم:
معین
(فەرهەنگ: ج١-٣٩٦)، فرە: پفا-١٨).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگۆ
[[ئە +هنگ +ئۆ (ئم.)]]
(ز.)، (مک.) زەمیری نەلکاوە
بۆ
دووەم
کەسی
جەمع
(
ئەوانەی
قسەیان
دەگەڵ
دەکرێ). ((
ئەنگۆ
چی
فکر
دەکەن؟
ئەگەر
کەسێک
سەد
مەڕی
هەبێ ە یەکێک
لەوان
ون
ببێ
ئەرێ
ئەو
نەوەت
و نۆی
دە
کێواندا
بەجێ
نایەڵێ...)) (ئینجیل: مەتی-٥٠) *ئێوە،
هەنگۆ
. )بک.)
هنگ
،
هون
،
ڤە
،
هەوە
. هس.:
ئەنجومەن
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگۆرە
[[؟]]
(بنت.)، (مک.) ١-
ئەو
کاتە
،
ئەو
دەمە
.
ئەوسا
،
پاشان
، دوای
ئەو
دەمە
،
بەو
پێیە. ((
مەسڵەحەت
ناکرێ
بە
زۆرە
،
ئێوارە
دابێ،
ئەنگۆرە
تێی دەبینین مەسڵەحەتێ.)) (تحفە: ج٢-٣١٤) تێبــ.- ژابا
ئەم
وشەیەی بردۆتە
سەر
(ئۆناگوێرە)ی
ترکی
تم
(ل-٢٣)
بەڵام
کوردویێف (ئەنگۆری)
هەر
بەو
مەعنایانەی
کە
ژابا نووسیویەتی
وەک
وشەیەکی
کوردی
پێشان
دەدا
.
تم
: (
کف
.- ٤٧).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگێز
(ری. فع)، (فر.)
دەگەڵ
هەندێ
وشەی
کوردی
تەرکیب
دەبێ
و حاڵەتی فاعیلی دەداتێ. شەڕئەنگێز،
فیتنە
ئەنگێز
، تێبــ.-
ئەو
ناوە
فاعیلانەی
بەم
وشەیە
دروست
دەبن
لە
ئەدەبی
کلاسیکی کوردیدا
کەم
نین
بەڵام
ئەوەی
ڕاست
بێ
هەروەک
مەسدەرەکە (ئەنگیزیدن- ئەنگیختن) فارسییە
ئەم
تەرکیبانەش
هەر
فارسین.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەنگێزە
(نا.)
هەر
شتێکی کەسێک
هان
بدا
بۆ
کردنی کارێک. باعس،
دافع
(عا.). هس.:
نەقیزە
.
16
17
18
19
20
21
22