تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



کا.گێ.بێ
سەردێڕی کورتکراوەی دەستەواژەی ڕووسی Komitet Gosudarstvennoi Bezopasnosti بە واتای کۆمیتەی ئاسایشی دەوڵەتییە لە سۆڤیەت کە لە ساڵی 1945 دامەزرا بە مەبەستی پاراستنی دەسکەوتەکانی سۆشیالیزم و لەناوبردنی نەیارانی ناوخۆیی، پاراستنی سنوورەکانی وەڵات، کۆنترۆڵی بیرۆکراسی و چاودێریی بەسەر هێزە سەربازییەکاندا. جگە لەمانەش، کا.گێ.بێ، لەناو وەڵاتانی دەرەوە بە تایبەت وەڵاتانی ئەندام لە ڕێکخراوەی پەیمانی وارشەو سیخوڕیی دەکرد تاکوو هەژمۆنی خۆی زیاتر بسەپێنێت. کا.گێ.بێ، هەروەک دەزگە ئاسایشییەکانی بەرلە خۆی، نموونەی بێڕەحمی و دڵڕەقی و توندوتیژی بوو لە بەرانبەر شارۆمەندانی ڕووسیدا.
پاش هەڵوەشانەوەی یەکیەتی سۆڤیەت و کۆدەتای 19/8/1991، ئەم ڕێکخراوە ترسناکە لێک هەڵوەشا و لە ساڵی 1992 بەملاوە ڕێکخراوەیەکی بچووکتر بە ناوی بەشی هەواڵگری ناوەندی کۆماری ڕووسیا، جێگەی گرتەوە.
سابوتاژ / گێڕەشێوێنی
ئەم زاراوە لە وشەی فەرەنسی saboter بە واتای دەنگ دەرهێنان لە جۆرە پێڵاوێکی دارینە بە ناوی sabots وەرگیراوە کە لە ساڵی 1842 لە لایەن کرێکارانی فەرەنسییەوە بە کار براوە. هۆیەکەشی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە لە یەکەمین بزاڤی کرێکاری فەرەنسە، کرێکاران بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی، پێڵاوە دارینەکانی خۆیان لە پێ دائەکەند و بە پێکدادانییان و دروستکردنی هەراهەرا و دەنگەدەنگ، بەربەستیان لە بەردەم کرێکارەکانی دیکە ساز ئەکرد. بە واتایەکی دیکە لە ساڵانی دوور، هەندێ لە کرێکارە ئەورووپییەکان بە مەبەستی دەربڕینی ناڕەزایەتی و گێڕەشێوێنی، پێڵاوە دارینەکانی خۆیان دەخستە بەینی چەرخی کارگەکان و کارەکەیان ڕادەوەستان. سابوتاژ لە زاراوەی سیاسیدا بریتییە لە ئەنجامی کاری تێکدەرانە لە ڕێکخراوە و دەزگە دەوڵەتی و گشتیەکان بە مەبەستی ئاستەنگی نانەوە و گێڕەشێوێنی.
ئاژاوەگێڕی
ئەم زاراوە لە زۆربەی لقەکانی زانستە کۆمەڵایەتییەکان بەکار براوە و لە هەمووشیان بەم واتایە شرۆڤە کراوە: هەر باس و کۆڵینەوەیەک چ بە نووسراوە و چ سەرزارەکی یان هەر کردەوەیەکی ناسپاسانە، بێجگە لە خەیانەت، کە ببێتە هۆی بێمتمانەیی و هاندان بۆ نافەرمانی بە دژی دەسەڵاتی دەوڵەت ئاژاوەگێڕی لە قەڵەم دەدرێت. ئاژاوەگێڕی، جیاواز لەو جەوهەرە پەنامەکییەی کە لەگەڵ ڕۆحێکی سپڵە و ناسپاس ئاوێتە بووە ماهییەتی گەندەڵی ئەم ئاکارەش زیاتر دەکات.
ڕەنگە ئەم واتایە کە هەندێ جار ناواخنێکی تاوانبارانە لەخۆ دەگرێ، لە هەر کام لە وەڵاتان بە جۆڕێک پێناسە بکرێت بۆ وێنە لە بەریتانیا، تەواوی ئەو کردارە ئاژاوەگێڕانەی کە تەشەنە دەدەن بە ناڕەزایەتی لە حکوومەت و دەسەڵاتداران و دەلالەت دەکەن بە سەر وەرچەرخاندا بە ئاژاوەگێڕی ناوبردە دەکرێ. لە وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا ئاژاوەگێڕی، بەپێی یاسای فیدڕاڵی یارمەتی گەیاندن بە ڕووخان یا ڕماندنی حکوومەت پێناسە دەکەن. لەم وەڵاتەدا هەوڵ دراوە ئاژاوەگێڕی لە کاتی شەڕ و ئاشتی لێک جیا بکەنەوە. ئاژاوەگێڕی لە کاتی شەڕدا بریتییە لە تێکدانی ئاسایشی کۆمەڵایەتی بە نووسین یا بە کردەوە بەڵام لە کاتی ئارامی و ئاشتیدا ڕەنگە زۆربەی ئەم کارانە ئاژاوەگێڕی لە قەڵەم نەدرێ.
ئازیتاسیۆن: بڕوانە هاندان.
سۆشیالیزمی شۆڕشگێڕانە
ئەم جۆرە سۆشیالیزمە کەمتاکورتێک مارکسیزم پەسند دەکات بەڵام هەموو جۆرە مێژوویەکی ڕژێمی کۆمۆنیستی ڕەتدەکاتەوە و قاییل نابێت بە ڕێبەرایەتی کردنی جیهانی لە لایەن سۆڤیەت یان هەر وەڵاتێکی هاوشێوە کە لە سەرووی حیزبە کۆمۆنیستیەکانەوە بێت. دەکرێ بڵێین ئەو مارکسیانەش کە دژی لێنین و ستالین بوون، سەر بە سۆشیالیزمی شۆڕشگێڕانە بوون. لە ترۆتسکی و تیتۆ و ڕۆزا لۆکزامبۆرگ و جیلاس ــە وە بگرە تا ئەو گرووپە جۆراوجۆرانەی کە لەم دواییانە لە کۆمۆنیزم جودا بوونەوە، هەموو بە سۆشیالیزمی شۆڕشگێڕ پێناسە دەکرێن.
شۆڕشگێڕی
هەر جۆرە کردار، شێواز یان تیۆرییەک کە خوازیاری پشتگیری لە گۆڕینی بنەڕەتی بارودۆخی کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابووری یان کەلتووری بێت، شۆڕشگێڕی لە قەڵەم دەدرێت. شۆڕشگێڕان، بەدژی کۆنەپەرستین و تەنانەت ڕیفۆرمخوازەکانیش بە سازشکاری لەگەڵ ڕژێم و سستی لە کردەوە دا تاوانبار دەکەن.