تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 6
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئینترپۆل (ڕێکخراوی نێودەوڵەتی پۆلیسی تاوانباران)
ئەم
ڕێکخراوە
لە
ساڵی 1923 بەمەبەستی بەرگریکردن
لە
تاوان
و سووکەتاوانی یاسای
گشتی
و
سزادان
و ڕادەستی تاوانباران
لە
شاری
ڤییەنا (نەمسا) دامەزرێوە و
ئێستە
پتر
لە
176
وەڵات
بوونەتە ئەندامی ڕێکخراو. بەگشتی ئامانجی
ئەم
ڕێکخراوە بریتییە
لە
: پتەوکردنی
پێوەندی
ڕاستەوخۆی مەقاماتی پۆلیسی وەڵاتانی
جیهان
بەیەکتر، کۆجێکردنی
زانیاری
پێوەندیدار
بە
تاوانبارانی نێودەوڵەتی و هەنگاونانی تەکنیکی
لەمەڕ
تاوانەکانی یاسای
گشتی
،
جگە
لەو
بابەتانەی
کە
لایەنی
سیاسی
یان
ئایینی
یان
ڕەگەزییان هەبێت.
ناوەندی
ڕێکخراوی نێودەوڵەتی پۆلیسی تاوانباران،
لە
ساڵی 1989
لە
شاری
پاریسەوە گواستراوەتەوە
بۆ
شاری
لییۆن
لە
فەرەنسا.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئینتەرناسیۆنال سۆسیالیست
لە
ساڵی 1923
لە
پاشماوەی حیزبە سوسیال دیموکراتەکانی ئەندامی ئینتەرناسیۆنالی
دووهەم
،
سەر
لە
نوێ
دامەزرایەوە
کەچی
پاش
گەیشتن
بە
دەسەڵات
لە
ئەورووپادا ئەمانیش دەستیان
لە
کار
کێشایەوە.
ئینجا
ئینتەرناسیۆنال
سۆسیالیست
لە
ساڵی 1951
لە
فرانکفۆرت دامەزرا،
بەڵام
ناوەندەکەی لەندەن
بوو
کە
نزیکەی
پەنجا
حیزبی سۆشیالیستی نەرمڕەو و
لایەنگری
پەرلەمان
و ڕیفۆرمخواز و دیموکراسیخواز تێیدا
بوون
بە
ئەندام
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
دەوڵەتی پۆلیسی
دەوڵەتێک
کە
تێیدا
پۆلیس
ـــ
بە
تایبەت
پۆلیسی
نهێنی
ـــ دەسەڵاتێکی بەرفراوانی
هەیە
لە
تۆقاندن
و ترساندنی
ئەو
شارۆمەندانەی
کە
مافەکانیان
پێشێل
دەکرێت و ناتوانن لەڕێی قانوونییەوە دەنگی ناڕازایەتی
خۆیان
هەڵبڕن. نموونەی
ئەم
حکوومەتانە وەڵاتانی
دیکتاتۆری
یا
تۆتالیتەرن
کە
تێیدا نەیارانی ڕژێمەکە سەرکوت دەکرێن و کەسانی ناڕازی،
تەنیا
بەهۆی سیاسییەوە دەخرێنە بەندیخانەوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
سۆسیال کاتۆلیسیزم
بریتیە
لە
بزاوتێکی فیکری
کە
لە
کۆتاییەکانی سەدەی
نۆزدە
دەستی
پێکردووە.
ئەم
ڕێبازە خەباتی
خۆی
بە
دژی
سنعاتیبوون
بە
شێوازی
لیبرالیستی و
هاوڕێ
لەگەڵ
قوتابخانەی تاکگەرایانە هێورتر کردووە. لایەنگرانی
ئەم
ڕێبازە وێڕای بایەخدانان
بە
باوەڕە ئایینیەکانی
خۆیان
،
بە
بنەمای ڕیفۆرمی کۆمەڵایەتیش بڕوایان
هەیە
.
ئەو
کاتۆلیکانەی
کە
خۆیان
بە
سۆسیال دەزانن،
لە
سەدەی نۆزدەوە
بە
دژی
تاکگەرێتی بێسەروبەری کۆمەڵگەی لیبرالی و
ئابووری
لیبرالی
دەست
بەکار
بوون
.
ئەم
بزاوتە خەباتی
خۆی
کێشاوەتە
ناو
کۆمەڵە
کرێکارییەکان و
بە
شێوازی
تیۆریک
درێژە
بە
خەبات
بەدژی تاکگەرێتی و بێباوەڕی دەدات.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فێڤرالیستەکان
ئەم
زاراوە
لە
وەڵاتانی کۆمۆنیستیدا
بەو
گرووپە دەگوترێ
کە
لایەنگری
ڕۆژاوا
بووە
و
خۆی
بە
لایەنگری
«شۆڕشی فێورییە» دەزانی و «شۆڕشی سۆشیالیستی» و دەسکەوتەکانی
ڕەت
دەکردەوە.
لە
ساڵی 1917
دوو
گۆڕانکاری
لە
سۆڤیەت،
ڕووی
دا: یەکەمیان، «شۆڕشی فێورییە»
بووە
و
دووهەم
، «شۆڕشی ئۆکتۆبەر». کۆمۆنیستەکان شۆڕشی فێورییە
بە
«شۆڕشی
بورژوا
دیموکراتیک» دەزانن و شۆڕشی ئۆکتۆبەریش
بە
«شۆڕشی سۆشیالیستی»
لە
قەڵەم
دەدەن.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕیالیزمی سۆشیالیستی
ستاتیکای (جوا نیناسی)
یەکیەتی
کۆمارییەکانی سۆڤییەت
کە
لەنێوان ساڵەکانی 1930
تا
1956 ڕەواجی پێدرا.
ناوی
سیاسەت
و تیۆری
ڕەسمی
حکوومەتی سۆڤییەتە
لەمەڕ
داهێنانی
هونەری
.
ئەم
ڕێبازە
لە
لایەن
ماکسیم گورکی و سیاسەتمەدارانێکی
وەکوو
بوخارین و ژادنۆف
لە
ساڵی 1934
لە
کۆنگرەی نووسەرانی سۆڤییەت
هاتە
ئاراوە
بەڵام
هیچ
کاتێک پێناسەیەکی ڕێکوپێکی لێنەکراوە.
مەبەست
لە
داهێنانی
ئەم
سیاسەتە ڕاکێشکردنی
شێوازی
ڕیالیستی کۆتاییەکانی سەدەی
نۆزدە
بوو
بۆ
هونەر
و
ئەدەب
و
شانۆ
بەرەو
لایەنێکی پۆزەتیڤ.
ڕیالیزمی سۆشیالیستی، شەرعییەتی
خۆی
لە
بیرۆکەکەی لینین
لەمەڕ
partinost (
لایەنگری
) و
ئەدەب
، لەگوێن ڕەنگدانەوەی واقیع
لای
مارکس و ئینگڵس وەردەگرێ.
ئەم
دوو
بیرمەندە وێڕای
ئەوەی
بۆ
ئەدەب
ڕۆڵێکی ئایدیۆلۆجیک
قاییل
دەبن،
لەسەر
پێوەندی
نێوان
ئەدەب
و
ئابوور
جەخت
دەکەن.
ئەم
ڕێبازە لەسەردەمی ستالین (بڕوانە ستالین خوازی)
بە
شێوەیەکی
بەربڵاو
پیادەکرێ و
هونەری
سۆڤییەتی
بەرەو
داڕمان
و
تێکشکان
برد
.
بە
تێکشکان
و ڕۆچوونی ستالینیزم، ڕیالیزمی سۆشیالیستیش
کەوتە
بەر
ڕەخنە
و
لەناوچوو
.