تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 2
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
جوگرافیای سیاسی (جێئۆپۆلیتیک)
پلاندانان
بۆ
سیاسەتی دەرەوەی وەڵاتێک
بە
لەبەرچاوگرتنی هۆکارە جوگرافییەکان. بابەتی جوگرافیای
سیاسی
، خوێندنەوەی
بنەما
جوگرافییەکانی دەسەڵاتی دەوڵەتە
واتە
لێکدانەوەی
دەوری
کەشوهەوا،
سەرچاوە
سرووشتییەکان، شۆێنکاتی جوگرافیایی،
حەشیمەت
و تایبەتمەندیە کەلتووریەکان
بە
سەر
سیستەمی
سیاسی
وەڵاتێک. ئەرەستۆ دەڵێ:
بە
بێ
ڕەچاوکردنی جوگرافیا، ئەقڵی
سیاسی
بڕ
ناکات. «
جان
بۆدن»،
یەکەم
بیرمەندی
هاوچەرخ
بوو
کە
پێوەندی
نێوان
زانستی
سیاسەت
و جوگرافیای
بەرجەستە
کرد
. «مۆنتسکیڤ» و «ڕۆسۆ»، هەرکامیان
بە
نۆبەی
خۆیان
لەسەر
پێوەندیی هۆکارە جوگرافییەکان و کەشوهەوا
بە
سەر
شێوازی
حکوومەتکردن و کاریگەری
ئەم
هۆکارانە
بە
سەر
سیاسەت
و
ئازادی
خەڵک
، توێژینەوەیان کردووە.
یەکێک
لە
پێشەنگەکانی جوگرافیای
سیاسی
، «هاڵفۆرد مەکیندر» ( 1947-1861) نووسەری بەریتانی
بووە
کە
پێی وابوو چارەنووسی مێژووی
جیهان
، ئاکامی
شەڕ
و ململانێی هێزی
وشکایی
بووە
لە
بەرانبەر
هێزی دەریاییدا.
بابەتی نوێی جوگرافیای
سیاسی
، لێکدانەوەی
مەسەلە
جیهانییەکانە
لە
ڕوانگەی جوگرافیاییەوە. سەرهەڵدانی ناوەندە جیهانییەکانی دەسەڵاتی
نوێ
، گرنگایەتی
سەرچاوە
سرووشتییەکان لەباری دەسەڵاتی
سیاسی
و پێوەندیی
باکوور
و
باشوور
لە
جوملەی سەرباسەکانی جوگرافیای
سیاسی
مودێرنەیە. لێکدانەوەی سنوورە سیاسییەکان و
ناوچە
سەرسنوورییەکان، هێزی
دەریایی
و
وشکایی
و ناوەندە سیاسییە بەهێزەکانی
دەسەڵات
لە
باری
جوگرافییەوە بابەتی توێژینەوەی جوگرافیای سیاسییە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پان جێرمانیزم
بەو
تیۆری و
گەڵاڵە
و پیلانە شەڕخوازە ئەڵمانییانە دگوترآ
کە
لە
بەرایی
سەدەی
نۆزدە
بە
ئامانجی یەکگرتنی
سیاسی
وەڵاتانی
ئەڵمانی
زمان
،
هاتە
کایەوە.
ڕەگ
و ڕیشەی فەلسەفی
پان
جێرمەنیزم ئەگەڕێتەوە
بۆ
یوهان فیشتە، فەیلەسووفی
ئەڵمانی
(1814-1762) . فیشتە،
لەو
سەردەمەی
کە
هێشتا
ئەڵمانیا
دابەش
ئەکرێ
بە
میرنشینی
بچووک
و یەکگرتووییەکی
سیاسی
لە
ئارادا
نەبوو
،
باسی
لە
«چارەنووسی گەورەی
نەتەوە
» دەکرد و نەتەوەی ئەڵمانیای
بە
خاوەن
ڕۆحێکی ئاڤرێنەر دەزانی و
لە
بەرانبەر
ئەمەش
دا
نەتەوە
لاتینی
یەکانی
بە
چارەڕەش
ناوبردە ئەکرد.
ڕاپەڕینی
سیاسی
و ڕۆمانتیکی سەدەی
نۆزدە
کە
بنیاتەکەی
لەسەر
ناسیۆنالیزم
بینا
کرابوو، بیرۆکەی ڕێبەرایەتی جیهانی ئەڵمانییەکانی
بە
هێزتر
کرد
و بیرمەندان و نوسەرانی
ئەڵمانی
بەرەو
داڕشتنی گەڵاڵەی زیندووکردنەوەی ڕایش*،
هان
دا
و
سەرەنجام
ئەم
پلانە بەدەستی بیسمارک
بە
ئەنجام
گەیشت.
بەڵام
یەکگرتنی
یەکجارەکی
وەڵاتە ئەلمانی زمانەکان،
بە
دەستی
ئادءڵف هیتلەر
بە
ئەنجام
گەیشت.
کەچی
ئیمپراتۆرییەتەکەی
زۆری
نەخایاند و
بە
شکستهێنانی ئەڵمانیا
لە
شەڕی دووهەمی جیهانی (1945)
وەڵاتی
ئەڵمانیا
بە
دوو
پارچەی (ئەڵمانیای
ڕۆژاوا
و ئەڵمانیای
ڕۆژهەڵات
)
دابەش
کرا
(بڕوانە دیواری بەرلین) .