لە وشەی لاتینی propagare وەرگیراوە و بە واتای «بڵاوکردنەوە»یە. بەڵام لە زاراوەی سیاسیدا بە مانای ڕاگەیاندنی ئەو واقیع و ڕووداوانەیە کە زێدەتر سیاسی بن یان بە دەمهەڵبەستنی ڕاپۆرتێک بەمەبەستی کارتێکردن لەسەر زەینی بیسەر بۆ هاندان بەرەو ئەنجامی کردارێکی تایبەت. لە پڕوپاگەندەدا زیاتر گرنگایەتی بە ئامانج دەدرێ، تاکوو ناوەڕۆک. پڕوپاگەندە، هەمیشە بووە بەڵام لە سەدەی بیست بەملاوە بەهۆی پەرەسەندنی میدیا و کەرەستەی ڕاگەیاندن وەکوو (ڕادیۆ، تەلەفیزیۆن، ڕۆژنامە، سینەما و ئینتەرنێت) کارلێکی زیاتری پەیدا کردووە و دەوڵەتان و حیزب و گرووپی سیاسی، زیاتر لەسەر ئەم دیاردە لەنگەریان گرتووە و تەنانەت لە کۆمەڵناسیدا لقی ئەکادیمیشی لێ کەوتۆتەوە. حیزب و دەوڵەتانی فاشیستی و نازیستی و کۆمۆنیستی، بۆ بەدەسهێنانی دڵی ڕەشەگەل و ڕاکێشانی سەرنجی خەڵکانی جیهان بەرەو لای خۆیان توانایی زۆریان لەخۆ نیشان داوە.
کێشمەکێشی تەبلیغاتی لەنێوان دەوڵەت و حیزبە ڕاست و چەپیەکان، زاراوەی «شەڕی پڕوپاگەندەیی» و «شەڕی سایکۆیی» هێنایە ئاراوە. شەڕی پڕوپاگەندەیی لە قۆناخی شەڕی جیهانی دووهەم و سەردەمی شەڕی سارد*دا گەیشتە بەرزترین ئاستی خۆی.
پڕوپاگەندە، لەم سەردەمەدا لەسەر دوو دیاردە بە باشی کاریگەری بووە:
1) بەدەسهێنانی زۆرترین ڕای گشتی* بە قازانجی دەوڵەتەکانی کۆمەڵگەی پیشەسازی.
2) بەکارهێنانی کەرەستە و ئامرازی تەکنیکی بۆ بە قەناعەتگەیاندنی کۆمەڵ.
کەواتە پڕوپاگەندە لایەنی تایبەتی شارستانییەتی هاوچەرخ لە ئەژمار دێ چونکە وەیلانی خڕکردنەوەی تەواوی چین و توێژەکانی کۆمەڵگەیە بە دەوری فیکر و ڕێباز یا ئایدیۆلۆجیایەکی تایبەتەوە.
دریان کوور، لەنێوان پڕوپاگەندەکان چەند جیاوازی قاییل دەبێت:
1ــ هەڵگر: هەرشتێک کە بڵاو بکرێتەوە (واتە هەر شتێک کە هەڵگری باری تەبلیغاتی بێت) .
2ــ ئامرازی تەکنیکی: ڕادیۆ، تەلەفیزیۆن، ڕۆژنامە و…
3ــ ناوەڕۆک و ناواخن: ئایدیۆلۆجیا، ئەندێشە، دروشم، زانیاری درۆ و…
4ــ ئامانج و مەبەست: فەرمانبردنی کوێرکوێرانە، سەرسپوردەگی، دژەپڕوپاگەندە، وەتەنپەرستی، وەفاداری بە حکوومەت.

ئەم گرووپە پێکهاتووە لە 3 ڕێکخراوەی نێودەوڵەتی (IGOs):
1ــ بانکی نێودەوڵەتی بۆ چاککردنەوە و پەرەسەندن (IBRD)، ئەم بانکە بە ناوی بانکی جیهانی ناوبانگی دەرکردووە کە مەبەستی ئەویش نوێکردنەوەی سیستەمی ئابووری وەڵاتانی پەرەسەندووی سەردەمی جەنگی جیهانی بوو کە لێک هەڵوەشابوو. بانکی جیهانی، هاوجووتی سەندووقی نێودەوڵەتی دراوە.
2ــ ڕێکخراوەی نێودەوڵەتی پەرەسەندن (IDA)، ئەم ڕێکخراوە لە ساڵی 1960 بە مەبەستی بەخشینی قەرزی «سووک» بۆ یارمەتی بە ژێرخانی ئابووری و پەرەسەندن دامەزراوە.
3ــ کۆمپانیای نێودەوڵەتی ماڵی (IFC) کە لە ساڵی 1956 بە مەبەستی بەهێزکردنی کەرتی تایبەتی ئابووری لە وەڵاتانی کەمتر پەرەسەندوو دامەزرا.

گرووپێکی سیاسی ـــ چەکداری کۆنەپەرست و توندڕەوی ئەفغانییە کە لە میانەی ساڵی 1994 بە یارمەتی ڕاستەوخۆی وەڵاتانی ناوچەکە بۆ وێنە پاکستان، بوونی خۆی ڕاگەیاند. زۆرینەی ئەندامەکانی لە قوتابخانە ئایینیەکانی پاکستان لە بواری ئایینی و چەکدارییەوە ڕاهاتوون. پاش ئەو ئاخۆران باخۆرانە سیاسییەی کە لەدوای پاشەکشێی هێزەکانی ئەرتەشی سوور (یەکیەتی سۆڤیەت) لە ئەفغانستان هاتەکایەوە، تالیبان بە پاڵپشتی عەرەبستانی سەعودی و پشتیوانی چەکداریی پاکستان، توانی لە سیپتەمبەری 1996 دەست بەسەر کابول (پێتەختی ئەفغانستان) دا بگرآ و نەجیبوڵلا، سەرکۆماری پێشووی ئەم وەڵاتە لە سێدارە بدات. تالیبان لە دەوامەی هێرشەکانی خۆیدا توانی لە ئاگۆستی 1998 شاری مەزار شەریف بگرێتەوە و هەزاران شیعە و ئەندامانی کۆنسولگەری ئێران لەو شارە، بە کۆمەڵ بکوژێت.
تاڵیبان پاش گرتنەوەی نزیکەی 90% خاکی ئەفغانستان ناوی وەڵاتەکەی بە «میرنشینە ئیسلامییەکانی ئەفغانستان» گۆڕی و «مەلا محەمەد عومەر»ی وەک «امیر المومنین» بە دەسەڵات گەیاند. سیاسەتی توندڕەوانەی ناوخۆ و دەرەوەی ئەم ڕژێمە، بووە هۆی بەرپابوونی ترس و خۆفێکی گەورە لەناوەوە و دەرەوەی ئەفغانستان و دوای چەندەها کوشتاری بەکۆمەڵ لە لایەن دەستوپێوەنەکەی، ڕق و کینێکی جیهانی بەدژی هەڵگیرسا.
دوابەدوای ڕووداوە تیرۆریستییەکەی یازدەی سێپتەمبەری* 2001 لە ئەمریکا، وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، پەنجەی گومانی بەرە و ئۆسامە بین لادەن، بەرهەڵستکاری سەعودی درێژ کرد کە لە لایەن تالیبانەوە پشتیوانی لێ دەکرێ و ئەفغانستانی کردبووە مۆڵگە و فێرگەی هێزە تیرۆریستییەکانی خۆی بەدژی ئەو شتەی کە پێی دەگوت، بەرژەوەندی ئیمپریالیزمی جیهانی.
تاڵیبان کە نەیدەویست بین لادەن ڕادەستی ئەمریکا بکات و بنکەکانی«ئەلقاعیدە» * کۆ بکاتەوە، کەوتە بەر هەڕەشە و غەزەبی چەکداریی ئەمریکا و لە 7/11/2001، هێزەکانی ئەمریکا، هێرشیان بردە سەر خاکی ئەفغانستان و بە ساڕووخ و فڕۆکەی جەنگی ئەم وەڵاتەیان دابێژا. بەم بۆنەوە ڕێگە بۆ نەیاران و بەرهەڵستکارانی تاڵیبان خۆش بوو. لەم سەروبەندەدا کە یەکیەتی باکوور بە ڕێبەرایەتی ئەحمەد شامەسعوود، شیرازەی لێکپچڕا بوو، توانی هێزەکانی خۆی تەیار بکاتەوە و بە پشتگیریی نێودەوڵەتی دەست بەسەر کابولدا بگرێت. تاڵیبان، کە تەنیا ڕێگەی هەڵاتنی بۆ مابۆوە سەنگەرەکانی خۆی چۆڵکرد و پەڕەوازەی کوێستانەکان بوو. پاش دامەزرانی«لۆیە جەرگە» (ژووەنی 2002) حامید کارزای بە سەرۆککۆماری ئەفغانستان هەڵبێژدرا.
لەو کاتەوە تاکوو بەرایی ساڵی 2010 هێزەکانی ناتۆ خاکی ئەم وەڵاتەیان چوڵ نەکردووە و جارجارێک لە لایەن چەکداری تاڵیبان دەکەونە بەر هێرش و ئێستەش ئاسایش بۆ ئەم وەڵاتە نەگەراوەتەوە.