بلانکیسم

Blanquism

ڕێبازی سیاسی و بۆچوونەکانی «لۆیی ئاگۆست بلانکی» (81-1805)، بیرمەند و خەباتکار و شۆڕشگێری فەرەنسی. بلانکی لە شۆڕشەکانی 1830و1848 و لە دامەزراندنی «کۆمۆنی پاریس» (1871) بەشداریی کردووە و نیوەی تەمەنی خۆی لە بەندیخانەدا بووە. بۆچوونە شۆڕشگێرییەکانی «بلانکی» لەژێر کاریگەری بابۆفیزم* بیچمی گرت و دزەی کردە نێو مارکسیزمەوە. ئەو هەندێ زاراوەی مارکسی وەک دیکتاتۆری پرۆلتاری، داهێناوە. بەرهەمی بەناوبانگی «بلانکی»، کتێبی ڕەخنەی کۆمەڵایەتی یە (1869) .
بلانکی، ماتریالیست و ڕاسیۆنال (عەقڵخواز) بووە و بڕوای بە پێشکەوتنی بێکوتایی مێژوو بووە. بەڕای ئەو مێژوو لە قۆناخی تاکییەتی ڕەهاوە کە هی سەردەمی مرۆڤی وەحشییە، بەرەو کۆمۆنیزم ــ کۆمەڵگەی داهاتوو کە تاجی سەری شارستانییەتە ــ لە جووڵەدایە. بلانکی بە سەختی لەگەڵ دژبەرە کۆمەڵایەتییەکانی سیستەمی سەرمایەداری دەستەو یەخە دەبێ و بۆ ڕووخانی ئەم سیستەمە پیلان و شێوازی ئانارشیستی پێشنیاز دەکات. بلانکیزم، دزەی کردە ناو شۆڕشی وەڵاتانی دیکە، وەکوو سۆڤیەت و مارکس و لینین، ستایشی خەباتەکەیان کردوە.