تیۆریی بارگۆڕانی ئابووریی ڕاستەقینەی (RBC). ئەم تیۆرییە بارگۆڕانی ئابووری تەنیا بۆ گۆڕانی خستنەڕووی گشتی دەگەڕێنێتەوە، بە تایبەتی بۆ ئاستەنگی تەكنەلۆجیا، بەبێ ئەوە ئاماژە بە لایەنی نەختینەیی و لایەنەکانی تری خواست بكات.

pêwendîdarê bawa- riya ko mirovek Xuda ye.

تیۆرییەكانی كلاسیك (لە ئابووریی تەڤدا). ئەو تیۆرییانەیە كە جەخت لەسەر خۆڕاستكردنەوەی لایەنەكان (self-correcting forces) لە ئابووریدا دەكەن. لە شێوازی كلاسیكدا، دۆخی پڕكاری (هەلی كاری تەواو) ڕەخساوە و سیاسەتەكانی هاندانی خواستی گشتییش هیچ كاریگەرییەكیان لەسەر بەرهەم نییە.

تیۆریی دابەشكردن. سەیری تیۆریی دابەشكردنی داهات بكەن.

تیۆریی هەقدەستی كارامە. بەگوێرەی ئەم تیۆرییە، هەقدەستی بەرز دەبێتە هۆی بەرهەمداریی زۆر. چونكە ئەگەر كرێكار هەقدەستی زۆر بێت، ئەوا تەندروستترە، زەوقی كاركردنی زیاترە و كەمتر دەست لە كارەكەی هەڵدەگرێ و ڕوو دەكاتە كاری تر.

بازاڕی كارامە (یان تیۆریی بازاڕی كارامە). بریتییە لەو بازاڕە یان ئەو تیۆرییە كە تێیدا سەرجەم زانیاریی نوێ بە خێرایی لە لایەن بەشداربوانی بازاڕەوە دەقۆزرێتەوە و بەگەڕ دەخرێ و دەستبەجێ لە نرخی بازاڕدا ڕەنگ دەداتەوە. لە ئابووریدا، تیۆریی بازاڕی كارامە وای داناوە كە سەرجەم زانیارییەكانی بەردەستی ئێستا پێشتر لە نرخی پشك (یان دارەتەكانی تردا) ڕەنگیان داوەتەوە.

بیردۆزەی هاوتایەتی

تیۆریی گەمە. بریتییە لە شرۆڤەی دۆخێك كە دوو یان زیاتر لە دوو بڕیاردەری تێدا هەیە كە تا ڕادەیەك بەرژەوەندییەكەیان لە یەك جیاوازە. ئەمە تیۆرییە بۆ كارلێكی بازاڕی چەندلایەنە و دۆخی وتوێژ و گەنگەشەی چۆنیەتی مانگرتن یان ململانێی وەك شەڕ و گەمە بە كار دەهێنرێت.

تیۆری کەوانەی جەی

بیردۆزی كار لەمەڕ بەها. ئەو بۆچوونەیە كە زیاتر پێوەندیی بە كارل ماركسەوە هەیە و پێی وایە بەهای هەموو شمەكێك دەبێ تەنیا بەپێی ئەو بڕە كارەی كە لە بەرهەمهێنانیاندا پێویستە، دیاری بكرێـت.

تیۆریی ماڵتووس لەمەڕ زۆربوونی (گەشەی) دانیشتوان. ئەو گریمانە بۆ یەكەم جار لە لایەن توماس ماڵتووسەوە باس كرا و پێی وایە ڕێژەی دانیشتوان بە شێوەیەكی ''سروشتی''، زۆر زیاتر لە خستنەڕووی خۆراك بەرز دەبێتەوە. كەواتە خۆراكی سەرانەی دانیشتوان لە ڕەوتی كاتدا كەم دەبێتەوە و زۆربوونی (گەشەی) دانیشتوان ڕادەگرێت. بە گشتی، ئەم بۆچوونە پێی وایە كاتێك كە داهات و ئاستی گوزەرانی دانیشتوان زۆر دەبێت، ئەوا ڕێژەی دانیشتوان زۆر خێرا بەرز دەبێتەوە.

تیۆریی بەرهەمی سنوورەكی لەمەڕ دابەشكردن. ئەو تیۆرییەی دابەشكردنی داهاتە كە لە لایەن جۆن بی كلاركەوە خراوەتە ڕوو. بەپێی ئەم تیۆرییە هەر سەرچاوەیەكی بەرهەمدار بەپێی بەرهەمە سنوورەكییەكەی (پارەی) بەر دەكەوێت.

تیۆریی ناكاریگەریی سیاسەتەكان. ئەم تیۆرییە دەڵێت، ئەگەر چاوەڕوانیی ژیرانە بێ و نرخ و هەقدەستیش نەرم بن، سیاسەتی پێشبینیكراوی دارایی و نەختینەیی حکومەت ناتوانێ كاریگەری لەسەر بەرهەمی ڕاستەقینە و بێكاری دابنێت.

تیۆری سیاسی

تیۆریی كاغەزە بەهاداراە داراییەكان، تیۆریی وەبەرهێنانە لە كاغەزە بەهادارە داراییەكان. تیۆرییەكی ئابوورییە باسی ئەوە دەكات چۆن وەبەرهێنی ژیر سامانەكەی لە نێوان دارەتە داراییە جیاوازەكاندا تەرخان دەكات؛ ئەمەش واتە، چۆن سامانەكەی لە ''كاغەزی بەهاداری داراییدا، portfolio''دا دادەنێت.

دەستنیشانکردنی (هەڵبژاردنی) گشتی (هەروەها تیۆریی دەستنیشانکردن یان هەڵبژاردنی گشتی). لقێكی زانستی ئابووری و سیاسییە كە پێوەندیی بەو شێوازانەوە هەیە كە حکومەت هەڵیان دەبژێرێ و ئابووری پێ ئاڕاستە دەكات. ئەم تیۆرییە جیاوازە لە تیۆریی بازاڕەكان كە جەخت لەسەر كاریگەریی زۆركردنی ماكسیمۆمی دەنگ بۆ سیاسییەكان دەكاتەوە و دژی زۆركردنی ماكسیمۆمی قازانجی كۆمپانیاكانەوە.

تیۆریی بڕی پارە و نرخ. تیۆریی دیاریكردنی بەرهەم و ئاستی سەرپاكی نرخە كە وادادەنێت نرخ تا ڕادەیەكی زۆر لەگەڵ خستنەڕووی پارەدا جووڵە دەكات. شێوازێكی وردە كە لە لایەن نەختینەگەراكان خراوەتە ڕوو و، خستنەڕووی پارە بە گرنگترین هۆكاری دیاریكردنی گۆڕانی GDPی ڕواڵەتی دەزانن (سەیری نەختینەگەرایی بكەن).

تیۆریی ڕەوتێكی (جووڵەیەكی) بەهەڵكەوتی (بەڕێكەوتی) (نرخی بازاڕی پشك). سەیری بازاڕی كارامە بكەن.

بیردۆزەی سکۆپۆس، بە ئەڵمانی: Skopostheorie, بیردۆزەیەکە لە بواری تەرجەمەناسیدا «سکۆپۆس»، کە دەکاتەوە «مەبەست»، بە شاخاڵی بڕیاردەر دەزانێت بۆ هەڵبژاردنی ستراتیژی تەرجەمەکردن.

تێئۆکراسی + یەزدانپەرستی