تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئەبتیدا
آغاز، نخست، جلو، آغازین، سر، دخش.
ئەبتیدا
سەر، سەرەتا، بەر، بەرەوا. دەسپێکردن. [پێش، دەسپێک]
ئەبتیدا
ابتداء، بدء، اول. قبل.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەسپیدار
ئەسیدە(باک)
چێشتێکە لە برنج و سەوزەوات و گۆشت دروستدەکرێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەشکەمدوڕیدە
شکەمدوڕیدە
ئەشکەمدوڕیدە
شکەمدوڕیدە
ئەلقاعیدە
تۆڕی ئەلقاعیدە بریتییە لە کۆمەڵە گرووپێکی سیاسی ئیسلامخواز کە لە ساڵی 1988 دامەزراوە. ئەم تۆڕە بە ڕێبەرایەتی«ئوسامە بین لادەن»، سەر بە موسوڵمانانی سوننە پێکهاتووە کە خوێندنەوەیەکی وشک و دەمارگرژانەیان لە ئیسلام هەیە و تێکڕا، ئەمریکا و ئیسڕاییل بە دوژمنی هاوبەشی هەموو موسوڵمانان دەزانن. ئەلقاعیدە، خوازیاری ڕاونانی ئەمریکایە لە وەڵاتانی ئیسلامی و مەحف کردنەوەی ئیسڕاییل لە جیهاندا. ئەم تۆڕە، بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی بەگشتی ڕووی کردۆتە خەباتی چەکداری و تیرۆر (بڕوانە تیرۆریزم) .
ئەلقاعیدە، تۆڕێکی بان ــ نەتەوەیییە کە تێیدا لە هەموو ڕەگەز و نەتەوەیەک بەر چاو ئەکەوێت. لە ڕوانگەی ئەم ڕێکخراوەوە تەواوی ئەو دەوڵەتانەی کە بە سەر وەڵاتە ئیسلامییەکاندا حکوومەت دەکەن، ناڕەوا و گەندەڵن کە دەبێ هەموویان وەلانرێن. مۆدێلی ئەلقاعیدە بۆ حکوومەتکردن هەمان مۆدێلی «خەلافەت» ی قۆناخی سەرەتای ئیسلامە.
«بن لادەن» سەرۆکی ئەلقاعیدە، لە ماوەی 10 ساڵدا ڕۆڵێکی باڵای بووە لە ڕێکخستنی ئەو گرووپە پەرشوبلاوانەی کە لە وەڵاتە ئیسلامییەکاندا ئامادە بوون بۆ ئەم جۆرە خەباتە. بۆیە لە ساڵ 1998 ڕێکخستنی بەرەیەکی نێونەتەوەیی دژ بە ئەمریکا ڕادەگەیەنێ و بە ئاشکرا کردارە تیرۆریستییەکان لە ئەستۆ دەگرێ. بۆ نموونە دەکرێ ئاماژە بدەین بەم چەند کردارەی خوارەوە: هێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە مۆگادیشۆ (1993 کوشتنی 18 سەربازی ئەمریکی)، تەقاندنەوەی ئۆتۆمۆبیلێکی مینڕێژکراو لە ڕیاز (1995 کوشتنی 5 سەربازی ئەمریکایی)، تەقاندنەوەی باڵوێزخانەی ئەمریکا لە نایروبیا و داروسەلام (1998 کوشتنی 224 کەسهێرش بۆ پاپۆڕێکی دیکە لە یەمەن (2000 کوشتنی 17 کەس)، تەقاندنەوەی تاوەرە ئەفسانەییەکانی ڕێکخراوەی بازرگانی جیهانی و چەن بنکەی سیاسی و ئەمنی ئەمریکا (2001 کوشتنی زیاتر لە 3هەزار کەس)، تەقاندنەوەکەی جێژنی قوربانی هەولێر، (2004 کوشتن و برینداربوونی250 کەس) .
ئەلقاعیدە
القاعده
ئەلقاعیدە
Al-Qaida (the Base)
ئەویدی
ئاخێزگەی چەمکی «ئەویدی»، لە ئەندێشەکانی «هێگل»دا سۆراغ دەکرێت. کاتێک کە «ئەلێکساندر کۆژۆ» (1947) خوێندنەوەیەکی بەپێزی لە دیاردەناسی ڕۆح بە ئەنجام گەیاند. بەڵام زاراوەکە لە کەشێکی مژاوی لە دەروونشیکاری «ژاک لاکاندا» (1960) بوو بە جەمسەڕێکی دایەلیکتیکی لەنێوان سوژە و ئۆبژەدا. بابەتی ئەویدی یا ئەوانیدی، یەکێک لە پرسیارە سەرەکییەکانی ماهییەتی«شوناس» *ی بەرهەم هێناوە. پرسیار ئەوەیە: بۆچی ئینسانەکان، خۆیان بە«خۆمانە» لە قەڵەم ئەدەن و غەواڕەش بە «ئەوانیدی»؟ یان جیاوازی نێوان کەسێک لەگەڵ ئەویدی، بۆ چ شتێک ئەگەڕێتەوە؟ هەندێ کەس هۆکەی دەگەڕێننەوە بۆ جیاوازی کەلتووری، زمان، ئایین، شارستانییەت، هەڵومەرجی فراژوتن و پەرەستاندن و هەروەها جیاوازی ڕەگەزی، ئەتنیکی، نەتەوەیی، چینایەتی، ئایدیۆلۆجی و زایەند (سێکس) .
ئەویدی
[[ئەو+ئی+دی]]
(نت.)، (مک.) تم: ئەمیکە.
ئەویدیکە
[[ئەویدی+ئەکە]]
(نت.)، (مک.) تم: ئەمیکە.
ئەویدیکە