تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



دیباچە
سەرەتا،پێشگۆتن، پێشگۆتنگ، دیواچە،بەرایێ، (باک.): بەربێژ، چەند مەبەسێکی ڕێک و پوختە، کە لەسەرەتای پەڕتووکاندا دەنووسرێ
دیبەک
(هەر.): دنگ، دینگ، کووپەیێکی دارینە بە ئاسنێکی درێژی سەر لوولە برنج و گەغی تێدەکوتن. (کە.) ئاوونگێکی گەورەیە بۆ کوتانی برنج و قاوە. (باد.) کیشەداری سوو تاندنێیە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دیبەگ
دنگی گەورەی برنج کوتان
دیبەگ
دنگ بزرگ شالیکوب
دیبەگ
دنگی گەورەی چەڵتوک
دیبەگ
(هەورا.): تەختە. دنگی گەورەی برنج کوتانێیە. (باد.) گزرە
دیبەگلی
روستایی است
دیبەگلی
گوندێکە
دیبەگە
نام روستایی در کردستان
دیموکراسی لیبرال
Liberal Democracy
دیموکراسی لیبرال
دیموکراسی لیبرال شێوازێکە لە دیموکراسی ناڕاستەوخۆ یان دیموکراسی نوێنەرایەتی. دیموکراسی لیبرال ڕێز دادەنێ بۆ مافەسروشتی و مەدەنییەکان و هەروا قاییل بە یەکسانی مافەکانە بۆ هەموو هاووەڵاتیان لە بواری سیاسی و دادوەریدا. لەم جۆرە لە دیموکراسییەدا دەسەڵاتی زۆرینە* بە شێوەیەکی سنوورداری یاسایی جێبەجێ دەکرێت. ئەم سنوورەش، بۆ زامنکردنی بەهرەمەندی کەمینە*یە لە هەندێ لە مافە تاکەکەسی و کۆمەڵایەتییەکانی وەکوو ئازادی بیروڕا و ئایین.
بە باوەڕی نەیارانی ئەم شێوازە حکوومییە دیموکراسی لیبرال، بێڕەچاوکردنی مافی هاووەڵاتیان لە بەستێنی ئابووریدا چەواشەکردنی خەڵکە بۆ پەردەکێشان بەسەر جیاوازی چینایەتی کۆمەڵگە. مارکس، دیموکراسی لیبرالی بە دیکتاتۆری بۆرژوایی لە قەڵەم داوە. ئێستە بانگەشەی ئەوە دەکرێت کە لیبرالیزمی ئابووری، هاوڕێ لەگەڵ سیستەمی دیموکراسی، لە گۆڕەپانی خەبات لەگەڵ ئایدیۆلۆجیەکانی دیکەدا سەربەرز و سەرکەوتوو هاتۆتە دەرەوە. چونکە پێکهاتەی سیاسی دیموکراسی لیبرال، دەسپێکێکی بەهێزە بۆ بەدەستهێنان و پاراستنی دەسەڵات. ئەم سیستەمە لەگەڵ تاقمی بوروکراتی سیاسی هاودەنگە و بەرژەوەندییەکانی ئەوان دەپارێزێت.
بەڕای هەندێ کەس لیبرالیزم بەهۆی سەروساختی لەگەڵ سەرمایەداریدا ناتوانێ بەو بەڵێنەی کە لەمەڕ ئازادی تاکەکەس بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی داویەتی وەفادار بێت. چونکە لیبرالیزم پارێزەری بەرژەوەندی چینی بەهرەدار لە خاوەندارێتی تایبەتە کە ئەمەش ڕەنگە ببێتە هۆی ململانێ و شەڕی چینایەتی و بەرزبوونەوەی هەڵپەی شەڕ و پێکدادانی جیهانی.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەلوبیبەر
بەری گیایەکە توونە و ناوەکەی کولۆرە و زۆرتر بەترشیاتەوە دەخورێ
دەلوبیبەر
بیباری شین کە دەکرێتە دۆڵمە
دەولیباز
(خۆ.): پزدانی ماڵاتان. (خۆ.) تیکوڵ و تووێژ و تفری سەر ڕیخۆڵە و چیکڵدانەیە
سەرچاوە: نالی
دەیبییێ
ئەیبیسێ.

دەنگی فوغان و جۆش و خورۆشی جەمیعی خەڵق
گوێ لێرە دەیبییێ، کە لەوێ گوێ هەموو کەڕە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ربیبه
[ا. ع ]
(ره بیبه - rebîbe)
زڕکچ، دایه ن.