تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



هەزار ڕەگ
ڕەنگاوڕەنگ٬ بیژوو٬ زۆل.*
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕەگ
ڕیشەی دار و درەخت و سەوزایی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕەگ
چەند لوولەیەکە لە جەستەی گیانداردا کە خوین پێیدا هاتوچۆ دەکا
ڕەگ
رگ.
ڕەگ
رَگ، رَسَن، پَروَز، ڕیشه، نژاد.
ڕەگ
رَگ، رَک، رَده، رَسته. راسته، نسپه، نیسبه، داو، دای، خره، چینه، آشکو، آشکوب. (چینه ی دیوار مثلاً.)
ڕەگ
گوێزەرەوەی خوێن لە لەشدا.
ڕەگ
ڕیشە، ڕەتەو، تورۆم، ڕەسەن.[تۆرەمە، بنەچە]
ڕەگ
ڕزن، چین.[ڕیز، چینە (وەک: چینی دیوار.)]
ڕەگ
عِرق.
ڕەگ
عِرق، اَصل، نَسَب.
ڕەگ
عرق صَفّ، رَدِیف، ساف، مِدماک، مَرتَبَة.
ڕەگ
(باک.): ڕەک، ڕه، ڕا،ڕە(هەورا.):، (دەر.): ڕەو، دەمار، چەند لوولەیەکە لە جەستەی گیاندار خوێنی پێدا هاتوو چۆ دەکات، دەمارە باریکەکانه.ڕیشەو دەماری دار و گژ و گیایان.، ڕەتەو ، بنەچەکە، ڕەچەڵەک ، ترووم
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕەگ داکوتان
بریتییە لە مانەوە و جێگربوونی یەکێک لە شوێنێک
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕەگ داکوتان
چوونە خوارەوەی ڕەگی دار و درەخت و سەوزایی
ڕەگ داکوتان
ریشه دوانیدن
ڕەگ دڵ
جیاوازی ڕەگەزایەتی
تبعیض نژادی
جیاوازی ڕەگەزایەتی
جیاوازی ڕەگەزایەتی
جیاکردنەوەی هاووەڵاتیان لە یەکتر بە پێودانگی ئەتنیکی و بەربەستکردنی کەمایەتییە ڕەگەزییەکان لە بابەت شوێنی ژیان و تێکەڵبوون لەگەڵ ڕەگەزی«باڵادەست» و هەروەها بێبەشکردنیان لە مافی مەدەنی و سیاسی و بێعەداڵەتی و نابەرانبەری لە وەرگرتنی مووچە و پەروەردە و ڕاهێنانی کۆمەڵایەتی. نموونەی جیاوازی ڕەگەزایەتی، سیاسەتی ئەڵمانیای نازی بوو دەرحەق بە «خەڵکانی نائاریایی» (بڕوانە جوولەکە قڕان) .
بە ناوبانگترین ڕژێمێک کە بەرێوەبەری ئەم سیاسەتە دژە مرۆڤانە بووە، ڕژێمی ئەفریقای باشووری بووە کە بە ناوی «ئاپارتاید» * لە ساڵی 1948 سیمایەکی یاسایی و ڕەسمی بە خۆوە گرتووە. لەناوەڕاستی سەدەی حەڤدەوە کە ئەوروپییەکان دەستیان بەسەر ئەم وەڵاتەدا گرت، ئەم سیاسەتە بەڕێوەچووە. حیزبی«نەتەوەیی» کە لە ساڵی 1948 بە دەسەڵات گەیشت، ڕێساگەلێکی بۆ ئەو خەڵکانەی کە سپی پێست نەبوون پەسند کرد کە هەموو بواڕێکی ژیانی ئەوانی ئەگرتەوە. (بۆ وێنە، بەرگری کردن لە زەماوەندی سپی پێستەکان لەگەڵ ڕەگەزەکانی دیکە، بەربەستکردنی مافی سیاسی و هاتووچۆ و هەڵبژاردنی ماڵ و ئیش و کار و …)
لە ساڵی 1952 نەتەوە یەکگرتووەکان لەم بارەوە دەستی بە پەیجووری کرد و ئەم سیاسەتەی وەک مەترسییەک بۆ ئاشتی و مافی مرۆڤ لە قەڵەم دا، بەڵام دەوڵەتی ئەفریقای باشووری، ڕێگەی بە کۆمیتەی لێپرسراوی ئەم مەسەلە نەدا. سەرەنجام ئەم ڕژێمە لە ساڵەکانی کۆتایی سەدەی بیستەمدا بە خەباتی بێوچانی خەڵکانی ئەم وەڵاتە بە ڕێبەرایەتی «نیلسۆن مەندێلا» ڕووخێندرا و دەسەڵاتی ڕاستەقینە بەبێ ڕەچاوکردنی جیاوازی ڕەگەزیی کەوتەوە دەست خەڵک.
ڕەگاوڕەگ
تُرَنجیدن، پیچ خوردن، رگ به رگ شدن.
ڕەگاوڕەگ
ڕەگواڕەگبوون.[هەڵگەرانەوەی ڕەگ.]
ڕەگاوڕەگ
تَشَنُّج، تَمَعُّص، اِلِتواءُ الْمَفاصِل.
ڕەگاوڕەگ
(ئەردە): ڕەگوارگه، دەمار وەرگەڕان
ڕەگاوڕەگ
ڕەگاوورگه
ڕەگاوڕەگ کەفتن
ڕەگبڕه
مڵه، قوزبڕکه، جۆبڕکە، داربڕکه
ڕەگدار
به ڕەنگ، ڕەنگی، پڕڕەنگ. – ی: ڕەنگینی
ڕەگداکوتان
لەجێگایەک جێگیر بوون و مانەوه.چوونە خووارەوەی ڕەگ و ڕیشەی ڕووەکانه بە زەویدا
ڕەگدڵ
ڕەگی دڵ
ڕەگزینگ
(ئەردە): ڕەگزینگی، ڕەگی گیان
ڕەگزینگی
(ئەردە): ڕەگی گیان لەبەر
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕەگەز
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ڕەگەز
بنەماڵێکە کە (عێل)ی لێ کەوتبێتەوە
ڕەگەز
ڕەچەڵەک، ڕەگ، دەمار، بنەماڵەیێکە، کە عێلی لێ کەوتبێتەوە.-چاک: ڕەسەن