گیایەکە

(هەر.):مەڕێکە گوێیەکانی نە درێژ و نە کورت بن٬ بەڵان شۆڕ بێ و سەر و ملی دێخدێخ بێ

(هەر.): مەڕێکە گوێیەکانی نە درێژ و نە کورت بن٬ بەڵان شۆڕ بێ٬ سەرو ملی نوختەنوختەی سوور یا ڕەشی پێوەبێ و لەشی سپی بێ

(هەر.):مەڕێکە گوێیەکانی نە درێژ و نە کورت بن٬ بەڵان شۆڕ بێ و سەر و ملی دێغدێغ و لەشی سپی بێ

(هەر.): مەڕێکە گوێیەکانی نە درێژ و نە کورت بن٬ بەڵان شۆڕ بێ٬ سەر و ملی دێخ دێخ و لەشی سووربێ

(هەر.): مەڕێکە گوێیەکانی نە درێژ و نە کورت بن٬ بەڵان شۆڕ بێ٬ سەر و ملی دێخ دێخ و لەشی شین بێ

(هەر.): مەڕێکە گوێیەکانی نە درێژ و نە کورت بن٬ بەڵان شۆڕ بێ٬ سەر و ملی دێخ دێخ و لەشی ڕەشبێ

(هەر.): مەڕێکە گووێی نە درێژ و نە کورت بێ٬ بەڵان شۆڕ بێ و سەروگووێ و هەموو لەش و ملی پاکی سپی بێ

کنوێنسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی

European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms

پەیماننامەیەک کە لە ساڵی 1950 لە نێوان پانزە وەڵاتی ئەورووپای ڕۆژاوا مۆرکرا بە مەبەستی پاراستن و مسۆگەر کردنی ئازادی و مافەکانی هاووەڵاتیانی خۆیان. ئەم ماف و ئازادییانە بریتییە لە : مافی ژیان و ئازادی، قەدەغەکردنی کۆیلایەتی و دیلیەتی، دڵنیایی و بێخەمی لە دەسگیرکردن، زیندانی کردن و دوورخستنەوەی پڕوپووچ، مافی داکۆکی کردن لە دادگەیەکی بێلایەن، ئازادی ئەندێشە و بیروڕا و ئایین و ئازادی کۆبوونەوە. (بۆ نموونە ڕێکخستنی یەکیەتی و …)
لە ساڵی 1959 «دادگەی ئەورووپایی مافەکانی مرۆڤ» بە مەبەستی جێبەجێکردنی ئەم گرێبەستە دامەزرا و هاووەڵاتیان مافی ئەوەیان هەیە داواکاری و شکاتەکانیان لە دەوڵەتی خۆیان ڕادەستی کۆمیسیۆنی مافەکانی مرۆڤ بکەن. ئێستا 21 وەڵاتی ئەورووپی لەم کۆنڤانسیۆنە ئەندامن و چەند پرۆتۆکۆلیشی پێ زیاد بووە.

(هەر.): مەڕێکی بێ گووێیە سەروملی دیغ دیغ و لەشی سپییە

مەڕێکی بێ گووێیە نوختە نوختەی سوور یا ڕەشی لەملیدا بێ و لەشی سپی بێ

(هەو.): مەڕێکی بێ گووێیە هەموو لەش و سەری سپی بێ

(نا.) کارێکە بێ قسە کردن مەبەستی پێ ئەدا دەکرێ. ((دەمێ تۆ نەینێی دەم وەبان دەم، خودا بیبڕێ ئیشاڕەت وەچەم)). بە ئیشاڕە تێمگەیاند کە قسە نەکا.

١- (نمس.) حوکمداری کردن، میرێتی کردن... دەوری ئەماڕەت لە کوردستان مێژووی تایبەتی هەیە. ٢- (نا.) ئەو مەڵبەندەی دەبەردەستی میرێک دایە، *میرنشین. ئەماڕەتی بۆتان، ئەماڕەتی سۆران.

بناغە

پَی، لاد، واده، خُسته، بُنداد، بُندَد، بُنیاد، بُنلاد، بُنچیینه، پاخیره، شالده، شالوده، بَنوره، بَیورَه، آسال، شِستگانی، بُنەلاد.

بنچینه، بنەوا، ئاسار. [بناغە]

رِهض، رُبض، اَساس، اُسّ، اِست، اَصل.

پایه و اساس
اصل و نصب

بناخە
ڕەگەز، بنەچە

. «نت.» «مک.» 1- تم: بناخه. 2- ڕەگ و ڕیش ی دارانه.

بنچینە، بنگەە، بنی بنی، بنی بناغە، بنی ڕەگ و ڕیشە، (هەورا) بناخە، بنەوا، شووێنەوار._ی: بنگەهی

گیر آمدن

تووش هاتن و بەگیرهێنان

چاڵێکە داوی تێدا دەنێنەوە

چالەدام. ( چالەای است دردار که در معبر صید تعبیه کنند.)

ڕەت. [چاڵێکی دەرگاداره که له سەر ڕێی نێچیردا ئامادەی دەکەن.)]

زُبیة، وَجرَة، وَجَرَة، قُرموص، مَغباة.

کمینگاه

مردە و زیندە، قوڵکە و چاڵی سەر ڕێبازی نەچیر

«نت.»، «سن.» چاڵێکه بۆ «نێچیر» هە ڵی دەکەنن و سەری داد پۆشنەوه، که نێچیریان هەڵستاند ڕاوی دەنێن و هەموو ڕێگایەکی لێ دەبڕنەوه ئەوه نەبێ که بۆ لای چاڵەکه دەچێ، ئەو جار له هەموو لایەکەوه دەیڕە تێنن تا وەسەر چاڵەکه دەپەرێ و تێدەکەوێ.

ڕەت، (ئەردە) چاڵێکە داوی تێدادەنێنەوە. دامووسک و یا تەپکەیە بنرێتەوە بۆ ڕاوەسووێسکە