«نا.»، «مکـ.» گیایەکی دەشتەکییە، زۆر بەرز نابێتەوە، هەمیشە تەنانەت لە ژێر بەفریشدا دەمێنێتەوە و شینە، ساقەتی نیو سانتیمەتر ئەستوور دەبێ و قەف قەفە، لە شکاندنەوەدا شیری لێ دەتکێ، دڵۆپێ لەم شیرە بە چەند کڵۆ قەنددا دەکەن و لە باتی دەرمانی ڕەوانی «موسهێل» بە کاری دێنن زۆر کاریگەرە. تێبــ. ــ بە لێکدانەوەی من ئەم وشەیە هیچ پێوەندێکی بە «ئاڵقە» و «تیز = تیژ» ەوە نیە و زیاتر لە یۆنانی دەچێ، تەنیا گیایەکی لە قاموسەکانی فارسیدا بەرچاوم کەوت کە بۆنی ئەوەی لێبێ «ئاڵقەتیز» ی کوردییە «بخور مریم» ە کە دوکتۆر معین پاش ئەوەی بە «گوڵی نیگونسار = گوڵی سەرەونخون» ی مانا لێدەداتەوە «تمـ: فەرهەنگ، جـ١، ل ـ ٤٧٨» لە باسی «گوڵی نیگونسار» دا «فەرهەنگ. جـ٣، ل ـ ٣٣٥١» وای باس دەکا: «... لە بنی ئەم گییایەدا ماددەیەک هەیە «سیکلامین» ی ناوە کە بۆ ڕەوانی زۆر کاریگەرە...»، «مردۆخ» یش «بخووری مرێم» ی نووسیوە و هاوتایەکی بە «چەنگی مرێم» دادەنێ، ئەوجار لە باسی چەنگی مرێمدا بە عەڕەبی «بخور الاکراد» ی مانا لێداوەتەوە «تمـ: مخـ. جـ٢، ل ــ ٥٧٨». «المنجد» ی عەرەبیش یەکێک لە هاوتاکانی بخووری مرێم بە «بخور الاکراد» ناو دەبا «تمـ: المنجد ــ ٢٧» شەڵواربەکۆڵ.

«مستـ. متـ.» داخستنی دەرگا، هەڵپێکانی دەرگا، هێنانی ئاڵقەڕێز لە تایەکی دەرگاوە بۆ تایەکەی تر یا بۆ سەر چوارچێوە و کردنی بە دوو لاییدا.

ئاڵقەڕێز مرازێکی کەمێک درێژە سەرەکەی ئاڵقەیەکی پێوەیە لەلایەکی دەرکێی دەخەن و دوولاییش لە لایەکی تر قایم دەکرێ و سەری وەکوو ئاڵقە وایە، کە بیانەوێ دەرکەی داخەن سەری ئاڵقەڕێزەکە لەسەری دوولاییەکەی دەخەن و قفڵ لە ئاڵقەی دوولاییەکەی دەدرێ بەو چەشنە دەرکە دادەخرێ

ماوایەکە، کە سووار تێیدا لنگ بدات. ناوی دێیەکیشە لە هەورامانێدا

زنجیرێکی کورتە دەرگای پێ دادەخرێ و کە بتەوێ لە دەرگای حەوشەی بدەی ئاڵقەڕێزەکەی دەدەی

مجلیسی ئێدارە

لێژنەی هەڵسووڕاندن

ئاسنێکی ئەڵقەئەڵقەی تێهەڵکێشراوە دەرگای پێ دادەخرێ

چفت، بندینە، نرنگ، بزنگ. (حلقەریزدر)

چفت. [(ئەڵقە و زنجیری دەرگە داخستن.)]

مزلاج، مزلاخ، مزلاق، زلاج، مرتاج، مغلاق، غلق. وێنە

(نت.)، (سن.) تم: ئاڵقەڕێز.

(مست. مت.)، (سن.) تم: ئاڵقەڕێزکردن.

باگردێن

بانگوش

بڕوانە: باڕێسە

پیادەڕێ، ڕێچ، ڕچە، ڕچان، ڕەچە، ڕچەڕێ، باریکەڕا، ڕچکە، ڕێچکە، شیڤەڕێ

باز پراندن، پرواز دادن باز.

بازبازان، باز بردن.

[هەڵفڕاندنی باز لەڕاوەبازدا.]