هەڵپاچ
گیایە کە بۆ دەرمانی کەچەڵی دەبێ

هەڵپاچران٬ قرپان٬ گیاییکە وەکو قجیلە بەعەردیدا پان دەبێتەوە ٬ چەند لقێکی ئەژنۆیەک بڵند دەبێ٬ گەڵاکانی و ڕەنگی نێزیکی گەڵای شوتییە٬ هەڵپەچان: لەسەرەوەی لقە گچکە کان گولێکی سووری وەکو خوێنی دێنی ناوەندی ڕەشە٬ گوڵەکەی وە کولیلکی نیسانی دەچی.

ربودن یا ربوده شدن ناگهانی

ڕفان لە نکاو

ورمالیدن
با اصرار وادار کردن
پیچیدن دلمه برگ مو
تاب دادن پرز کناره لباس

خڕ هەڵدانی بەری میوە

تەنگەتاوکردنی یەکێک لەسەر شتێک

هەڵپێچکردنی کاڵا

نەمانی شتێک لە ئارادا

هەڵێچ، بە سەر یەکا پێچان بۆ سەرەوە
زۆر بۆ هێنان و گەڕتێ هاڵاندن: هەڵی پێچاوم جلکی دەوێ
پێچانەوەی دۆڵمەی ئاپراغ
بادانی ڕیشوو

بەستنەوە٬ توندکردن.

چین برآوردن
پژمرده شدن

هەڵقرچان

چرچ و لۆچ تێ کەوتن
سیس بوون

ترنجیدگی، چین و چروک برداشتن

هەڵقرچان

چرچ و لۆچ بوون

هەڵتۆترەکان٬ هەڵتروشکان٬ هەمیشە بۆسەگ و دڕندە بەکاردەبرێ.

بێهن دار٬ حەسانەوە

آرام گرفتن. (نفس دادن)