League of nation

ڕێکخراوەیەکی نێونەتەوەیی بوو کە لە ساڵی 1920 بەپێی پەیماننامەیەکی 26 مادەیی کە بەشێک بوو لە پەیمانی ڤێرسای، دامەزرا. ناوەندی کۆمەڵە لە جێنێڤ بوو. کۆمەڵەی نەتەوەکان، بە دامەزراندنی «ڕێکخراوەی نەتەوە یەکگرتووەکان» * لە ساڵی 1946 لێک هەڵوەشا. ئەم کۆمەڵە بەپێی مادەی 14ی پرەنسیپەکانی ویلسۆن (1856ــ 1919)، سەرکۆماری ئەمریکا، دامەزرا (بڕوانە چواردە مادەی ویلسۆن) بەڵام کۆنگرەی ئەمریکا پەسندی نەکرد و ئەم وەڵاتە نەبووە ئەندام. جاڕنامەی کۆمەڵە، ئەندامانی پابەند دەکرد بەوەی کە ڕێز بۆ یەکتر دابنێن و دەسدرێژی نەکەنە سەرخاکی یەکتر و بۆ ڕاهیکردنی کێشەکانیان، ڕوو نەکەنە زەبروزەنگ و ئەم کارە بسپێرنە کۆمەڵەی نەتەوەکان.
کۆمەڵە ساڵی جارێک دانیشتنی ساز دەکرد و نوێنەرانی هەموو ئەندامەکان تێیدا بەشدار بوون. «لیژنەی کۆمەڵە» پێکهاتبوو لە 15 ئەندام، لەوانە ئیتالیا، ژاپۆن، فەرەنسە و بەریتانیا و دواتر ئەڵمانیا و سۆڤیەت وەک ئەندامانی هەمیشەیی کە لە ساڵیکدا سێ جار دانیشتنی ساز ئەکرد. دادگەی جیهانی و ڕێکخراوەی نێونەتەوەیی کار لە ڕێکخراوە لاوەکییەکانی کۆمەڵە، لە ئەژمار دێن. گرفتی سەرەکی کۆمەڵەی نەتەوەکان ــ هەر وەک ڕێکخراوەی نەتەوەیەکگرتووەکانیش پێوەی ئەتلێتەوە ــ بریتییە لە نەبوونی زەمانەتێک بۆ بەڕێوەبردن و پیادەکردنی بڕیارەکانی چونکە ناتوانێ دەوڵەتە زلهێزەکان بە ئەنجامدانی ئەو بڕیارانە پێمل بکات.
سەرەتای هەڵوەشانەوەی کۆمەڵە، ئەو کاتە بوو کە دەوڵەتە گەورەکان، دەستیان دایە داگیرکاریی و کۆمەڵە هیچ کارێکی لە دەست نەهات. بۆ وێنە ژاپون لە ساڵی 1931 بە هەڵگیرساندنی شەڕی دووهەمی خۆی لەگەڵ چین، لەم کۆمەڵە هاتە دەرەوە. یان هیتلەر لە ساڵی 1933 بۆ پشت ئەستوورکردنی خۆی، وەڵاتەکەی لە کۆمەڵە کێشایە دەرەوە کە دەرەنجامەکەی شەڕی جیهانی دووهەمی لێکەوتەوە.

نافرمانی، سرکشی

سەرسەختی، بەقسەنەکردن

گاوک، گاوکی (آستر گاوکی)

[جۆرە ئاسەڕێکە (ئاسەڕی گاوەکی]

بَقَرِی

گاو مانند

ئێسترە گایلکە

وەک گا، گا ئاسایی

جمع کردن محصولات، پس انداز

گردوکۆ

مرده باد

یکی یکدانه، فرزند منحصر به فرد

تاقانە، تەنیا فەرزەند

تکان

لەجێگە بزوتن، تەکان

(باک.، زا) دووانە، جمک، جێمک

(هەورا.): دۆک

سفیدە. (سفیدەی کرە کە هنگام ذوب روی آن می افتد.)

بَهَک، سفیده، سفیدَک. (شیره ی سفیدی که روی نباتات نشیند و آن را فاسد کند.)

دۆک (خڵتەی سپی کەرە کە لە کاتی تواندنەوەدا دەکەوێتە سەری.)

دۆک (شیلەیەکی سپییە کە دەکەوێتە سەر ڕووەک و لە کەڵکی دەخات.)

حَثیر، جُفالَة، تُمالَة، خَبَث.

عَکر، بَهَق، بَیاض.

آویزان

شۆڕوەبووگ، دالەقاو

(ڕەوا.خۆ.): ساوارێکە نە زۆر درشت و نە زۆر ووردبێ٬ بۆ برنجیش بەکاردەبرێ

دروسط، نیمی

نیڤەک

نیکی، کار نیک

چاکی، چاکە

(بار.): قامکی درێژ و گەورەیە لە تەنیشت قامکی شادەیە.هەڵمەقووته٬ ئەرنەمووتە

مبادا، نکند
نه مانند

مەبادا