نظریەی سه جهان

بەپێی ئەم تیۆرییە کە لە لایەن «مائۆ» ( 1893- 1976) ڕێبەری چینی کۆمۆنیست ئاڕاستە کراوە، دنیای ئەمڕۆ بە سێ جیهان دابەش دەکرێت کە بریتین لە: جیهانی یەکەم واتە دوو زلهێزی ئەمریکا و سۆڤیەتی پێشوو کە یەکەمیان ئیمپریالیستییە و دووهەمیش سۆسیال ئیمپریالیستە. جیهانی دووهەم پێکهاتووە لە وەڵاتانی پێشکەوتووی سەرمایەداری وەک بریتانیا، ئەڵمانیا و ژاپۆن و وەڵاتانی سۆشیالیستی. جیهانی سێهەم، وەڵاتانی هەژار و دواکەوتوو. بە باوەڕی «مائۆ»، دەبوایە جیهانی سێهەم لەگەڵ جیهانی دووهەم، بە دژی جیهانی یەکەم یەک بگرن. ئیمڕۆکە باس لە جیهانی چوارەمیش دەکرێ کە لە جیهانی سێهەم نەدارترە و لە حاڵی پەککەوتندایە.

گیایەکە

(جەهان - cehan)

تەکان، جوڵان، بزاڤ.

(جیهان - cihan)

گێتی، دنیا، عالەم، گۆی زەوی، جیهان.

جیهان، گێتی

(جەهان ئارا - cehan ara)

ڕازێنەرەوەی دنیا.

(جەهان ئەفروز - cehan efrûz)

ڕۆشنکەرەوەی جیهان، سیفەتی هەتاو.

(جەهان ئافەرین - cehan aferîn)

خوا، پەروەرگار، یەزدان، ئافرێنەری دنیا.

(جەهان بین - cehanbîn)

چاو، چاوی باتین، فەرزەن، جیهانگەڕ، سەیاح.

(جەهانی سیووم - cehan siyûm)

دنیای سێیەم، وڵاتانی سێیەم.

(جەهان نەما - cehan nema)

جیهان نوێن، نەخشەی جوگرافیا کە گۆی زەوی لە شێوەی دوو نیوگۆدا نیشاندەدا.

(جەهان نەڤەرد - cehan neverd)

جیهان گەڕ، گەڕیدە، سەیاح.

(جەهان پەناھ - cehan penah)

پەناگەی خەڵکی، پاشای دادپەروەر.

(جەهان پەهلەڤان - cehan pehlevan)

پاڵەوانی دونیا، قارەمانی گێتی.

ئەم شەو و ڕۆژ و چوار فەسڵە و چۆنێتییەی کە بەسەر زەویدا دێ بەهۆی ڕۆژ و مانگ و ئەستێرە گەڕۆکەکانەوە بەم جۆرەی کە گیاندار تێیدا دەژی

جهان

دنیا

گێتی، شووێنی ژیان و زیندەگانی خۆش و پڕ ئاسوودەیی و کامەرانی، ئەو شووێنە پان و بەرینەیە، کە هەموو جوورە گیان لەبەرێکی تێدا دەژی و کاروانی زیندەگانی تێدا هاتووچۆ دەکات

جَهان، دُنیا، گَهان، گَیهان، کَهان، کَیهان، گیتی، گتُی، رَوکَش، نیوَرد، دَشَنگی، روزگار.