بەو ئازادییە کەسەکی و کۆمەڵایەتییانە دەگوترێ کە دەستی بە سەر پێوەندییە مەدەنییەکانی تاکدا گرتووە و یاساش لە بەرانبەر هەرچەشنە دەستێوەردانێکیان ڕادەوەستێ، مەگەر ئەوەیکە لەگەڵ بەرژەوەندی گشتیدا ناکۆک بێت. ئازادییە مەدەنییەکان لە زاراوەی یاساییدا پێی دەگوترێ"مافەکانی تاک".
ئازادی مەدەنی، یەکێک لە چەمکە سەرەکییەکانی ئەندێشەی سیاسی دیموکراتیکی نوێیە و لە ماناێیکی بەربڵاودا بریتییە لە: ئازادی تاک بۆ ئەنجامی هەر کردەێیکی کەسی و هەبوونی ماڵ و دارایی و سوود لێوەرگرتنیان و ئازادی بڕوای ئایینی و پەرەستشی ئازاد و ئازادی بیروباوەڕ. لە سیستەمێکی یاسامەنددا قانوون لە بەرانبەر دەسدرێژکردنی دەوڵەت یا هەرکەسێکی دیکە بۆ سەر ئەم ئازادییانە دەوەستێ و پشگیرییان لێ دەکات. هەندێ لە پێناسەکان، مانای ئازادی تاک تەنیا بە پاراستنی تاک و بڕوا و داراییەکانی لە بەرانبەر دەسکاری خۆخوازانەی حکوومەت دەبەستنەوە.
هەندێ جار ئازادییە مەدەنییەکان بە بژاردە ناوبردە دەکەن، وەکوو ئازادی ڕادەربڕین و نووسین و بڵاوکردنەوە و سازدانی ڕێکخراوە و کۆبوونەوە بێ مەترسی یان سزادانی دەوڵەت. کاتێک ئەم ئازادییانە بە بژاردن بێتە ئاراوە، ڕیزکردنییان بەپێی کۆمەڵگەکان جیاواز دەردێ و ناکری لیستێکی هاوشێوە بۆ هەموو کۆمەڵگەکان تۆمار بکرێت. بەڵام لە باری سیاسییەوە، ئازادی بیروڕا و مەرام و کۆمەڵ و ڕادەربڕین، لە جوملەی ئەو ئازادییە سەرەکییەکانەن کە تەواوی دەستوورە دیموکراتییەکان لەسەری کۆکن.

آزادیهای مدنی

Civil liberties

تێبینی.

ئەو فریشتانەی بەرپرسی ئاگری دۆزەخن.

لایەک (زەبانییە) لە لەسەروکاری نارە، نار
(هل من مزید) زوبانیە وەک ماری ئەژدەرە

ضروب العجز

Disabilities

ئەو حوشترەی ئاوی لە بیر پێ هەڵ ئەگۆزن.

تا بەکەی وەک ڕاوییە و سانییەی سێ پەل شکاو
بێ طەواف و سەعی و عەمرە هەر بخەوم و هەر بخۆم!

(ئانییه ـ anîye)

یه خسیرو به ندی و گیرۆده.

(باک.): پەپوولە

ناز و ئی حییشوه٬ لارولەنج٬ خاوخاو

(باک.): جوورە سەنییرێکە

نێوونییشان

خانەخانە٬ کەمریشکان داکەنە کولانەی

(ڕۆژ.): نەڕڕەنەڕ٬ هەراهەرای بێ سوودو بێ شەرمانە

(موک.): (موک.)بەڕووله٬ (ڕۆژ.): کرمه٬ (موک.): شییلەمە٬ (هەو.) بەروانکه٬ دارخەزنه٬ شوێن ئاوێژە. پارچە دارێکە لە نێو کونی شییلەپی دەنێن تا نەجووڵێ و نەیەتەدەرێ

پێ شوێن٬ ناوونییشان

دژی زانین.شارەزا نەبوون لە شتێکدا

(باک.): بەری دارێکییە

ئایا ئاوایه؟ ئەرێ ئاوایە