تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 3886
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
حکوومەت + میریی
حکومت
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
حکوومەت + میریی
Government
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
حکوومەت + میریی
وشەکە
بە
مانای فەرمانڕەوایی و حوکمکردنە،
بەڵام
لە
زاراوەی سیاسیدا بریتییە
لە
کۆمەڵە
ڕێکخراوەیەکی
کۆمەڵایەتی
کە
بۆ
دیاریکردنی
پێوەندی
چینە
کۆمەڵایەتییەکان و پاراستنی
سامانی
کۆمەڵگە
بەدی
دێت
. چەمکی حکوومەت
بە
نیسبەت
دەوڵەت
، چەمکێکی عەینی و بەرچاوترە.
ئەرکە
سەرەکییەکانی حکوومەت، دانانی
یاسا
و پیادەکردنییانە.
جیاواز
لەمانەش حکوومەت و
دەزگە
حوکومییەکان، ئەرکی
پەرەسەندن
و خۆشگوزەرانی کۆمەڵایەتییان
لە
ئەستۆدایە.
ڕێکخراوە حوکومییەکان،
لە
کۆمەڵگەی سەرەتاییدا
بەدی
ناکرێن
چونکە
ئەم
جۆرە کۆمەڵگەیە بەهۆی
تێک
تەنراوی و تێکەڵاوی
کۆمەڵایەتی
، بێڕێوشوێنی ڕێکخراوە
یان
کەسێکی
تایبەت
ڕەفتار
دەکات. کۆمەڵگەی
سەرەتایی
لەبەر
ئەم
هۆیانەی
خوارەوە
پێویستی
بە
حکوومەت نەبووە:
1ــ گرووپێکی بچووکە.
2ــ خاوەنداریەتی
گشتی
لە
ئارادا نەبووە.
3ــ
کۆنەپەرست
بووە
.
بەڵام
حکوومەت
لەم
چاخەدا جیاوازە و ڕۆژبەرۆژ
بەرەو
ئاڵۆزبوونی زیاتر ئەچێت و
ئەرک
و تەوزیمی
گەورە
و بەربڵاوی
لێ
زیاد
بووە
.
لەم
بارەوە
سێ
هۆکار
دەور
ئەبینن
کە
بریتین
لە
:
1ــ بەرفرەوانی
خاک
و زێد: بەهۆی زیادکردنی قەڵەمڕەوی
هەندێ
لە
دەوڵەتەکان و یەکگرتنی نەتەوەی
جۆراوجۆر
لە
وەڵاتەکەدا دەوڵەتانێکی بەرفرەوان
دروست
بوون
.
2ــ ئاڵۆزبوونی
ژیانی
کۆمەڵایەتی
:
ئەمڕۆکە
،
ئەو
دەوڵەتانەی
کە
تەنیا
لە
یەک
نەتەوە
پێکهاتبن
واتە
کۆمەڵگەیەکی هاوکووفیان ببێت
کە
خاوەنی
بەرژەوەندی
و
زمان
و مێژووی
هاوبەش
بێت
بە
دەگمەن
هەڵدەکەون.
هەندێ
لەم
دەوڵەتە تازەپیاکەوتووانە، خەڵکانێکی زۆریان لەخۆ گرتووە
کە
لە
باری
ڕەگەزی و ئەتنیکی و ئاینییەوە،
جیاوازی
زۆریان
پێکەوە
هەیە
.
3ــ گۆڕانی هەمیشەیی: کۆمەڵگەی
ئەم
سەردەمە
،
لە
سێبەری تەکنۆلۆجیەوە
هەمیشە
لە
حاڵی
گۆڕان
و نوێبوونەوەدایە و
ئەم
تازەبوونەوە
بۆ
حکوومەتەکان
ئەستەم
و دژوارە.
ئەم
هۆکارانە
بۆتە
هۆی
ئەوەیکە ئەرکی دەوڵەتەکان
لە
بەرانبەر
کیشەکان
ئەستەم
بێت،
بە
چەشنێک
کە
حکوومەتانی
ئەم
سەردەمە
ناتوانن
وەکوو
حکوومەتەکانی
پێشوو
بە
سانایی
ژیانی
خەڵک
خۆش
بکەن و ئاسایشی
کۆمەڵگە
مسۆگەر بکەن. یەکێک
لەو
مەترسییانەی
کە
ڕێوشوێنی
کۆمەڵایەتی
لە
دەوڵەت
ئەشێوێنێ،
شۆڕش
و
لادان
لە
دابونەریتە کۆمەڵایەتییەکانە.
لەم
ڕووەوە بەهۆی ئاڵۆزیی کاروباری حکوومەتی
ئەم
سەردەمە
، ژمارەی ڕێکخراوە و بەڕێوەبەرانی دامودەزگە ئیدارییەکان
ڕوو
لە
زیادبوونە و
کۆمەڵگە
بۆتە
دیلێکی
بەر
دەستی
بۆرۆکراسییەتەوە.
چەمکی حکوومەت
ئەگەر
لەگەڵ
ئاوەڵناوێک
بەکار
ببرێت،
ئەوە
بۆ
دیاریکردنی
جۆری
ڕژێمی سیاسیە.
بۆ
وێنە
: حکوومەتی پەرلەمانی و حکوومەتی
دیموکراسی
. «حکوومەتی قانوونی» ، بەپێی ماناکەی،
نوێنەری
«
خواستی
گشتی
»
یە
و بەڕێوەبەری
ئەم
خواستانەیە بەپێی ڕێوشوێنەکانی
دەستوور
.
بەم
بۆنەوە
تا
ئەو
کاتە
حکوومەت «قانوونی»
لە
ئەژمار
دێت
کە
ڕەفتارەکانی
لەگەڵ
خواستی
گشتیدا
یەک
بگرێتەوە
ئەگینا
ئەبێتە حکوومەتێکی دیکتاتۆری*.
لە
ڕوانگەی یاسای نێودەوڵەتی و
پێوەندی
نێوان
وەڵاتەکان،
واقیعی
حکوومەت
ئەوەیە
کە
دەسەڵاتی
ڕاستەقینە
بە
دەست
چ کەسانێک
یا
گرووپێکەوەیە.
ئەغڵەب
پێودانگی
ڕاستەقینە
بۆ
ناوبردەکردنی حکوومەتێک لایەنی واقعی شتەکەیە
تاکوو
لایەنی قانوونییەکەی.
واتە
لەگەڵ
خواستی
گشتیدا
یەک
بخوێنێتەوە.
بەڵام
هەندێ
جار
بۆ
وێنە
لە
کاتی
ڕاپەڕین
یان
شۆڕش
لە
وەڵاتێک،
هەندێ
لە
دەوڵەتەکان ڕێکخراوە
یان
دەوڵەتی
ئازاد*
یان
دەوڵەتی
کاتی
*
وەک
دەوڵەتی
قانوونی،
بە
ڕەسمییەت دەناسن
نەک
دەزگەی حاکمێک
کە
بەهۆی پێشێلکردنی
خواستی
گشتی
بە
نایاسایی
ناوی
دەرکردووە.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
دوو میدان
[امر ]
(دوو مەیدان - dumeydan)
ساحەو
مەیدان
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
سائی میری
[ا. فر ]
(سائی میری - sa’î mîrî)
جۆره مه یموونێکه.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
سەر و میت
وتەیەکە
لە
یاری
مووشێندا دەوترێ
لە
کاتێکدا
کە
لە
پاش
یەکێکەوە
تیل
بکەیت ،
واتە
ئەگەر
بەر
مووش
و
بەر
هەڵماتی هاوڕێکەت بکەوێ
هەر
حەل
بێ
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
سەرای میری
دەرباری
پادشایی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
شیری میران
شیره
عسل
ویژه
خوراک
ملکه
زنبور
عسل
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
شیری میران
خۆراکی
تایبەتی
میری
هەنگ
کەلوێک
لە
سەری
هەنگی
کارکەر
دەی
دەڵێنێ
سەرچاوە:
نالی
شەوی میحاق
شەوی
سیی
مانگی
عەرەبی
کە
مانگی
تیا
دەرناکەوێ.
ئەی
میهری
میهرەبان
وەرە
سەر
بامی
بامیداد
دا
مەهڕووان
ببن
بە
هیلالی
شەوی
میحاق
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
طالع میمون
[ص.مر ]
(تالی ء میمون ـ tali’ meymûn)
به
ختی
چاک
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
عاڵەم میسال
پیکرمانا، پیکران
مانا
(عالمی
است
لطیف
تر
از
عالم
اجسام
که
نظیر
اجسام
در
آن
موجود
است
)
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
عاڵەم میسال
دنیای
نموونە
[جیهانی هاوچەشنگەل (جیهانێکە
لە
جیهانی لەشگەل ناسکترە
کە
هاوچەشنی لەشگەلی تێدایە)]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
عاڵەم میسال
عالَمُ المثال، عالَمُ البَرزَج، عالَم الاَشباح
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
مام میرانی
گیایەکە بنەکەی دەکوترێ و
بە
ووردی
وەک
تۆز
دەخورێ
بۆ
زگ
ئێشەو
مایەسیری
زۆر
باشە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
مام مییرانی
مامییرانی٬ گیایەکی
تاڵە
بنەکەی
بە
ووشکی
دەیکەنە
تۆز
و دەخورێ٬
بۆ
زگ
ئێشە و
مایەسیری
زۆر
باشە
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
مرگ و میر
[ا. مر ]
(مهرگ و میر - mergû mîr)
مردنی
بە
کۆمەڵ
.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
میائاڤێ
سگ
آبی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
میائاڤێ
مەیکێ ئاڤێ
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
میادین
[ا. ع ]
(مەیادین - meyadîn)
مەیدانان.
1
2
3
4
5
6
7