دەباغ خانە

زبڵخانە.

یورش
محاصره

شاڵاو، پەلامار
دەورەگیران

هێرش٬پەلامار.دەورەدان٬چووارلاگرتن.ـــ دان:دەورەدان٬ئابڵوقەدان٬ـــ ی زەریایی.

محاصره/ دریابندان

blockade

بەرگرتن بە کاڵا و شمەکی پێویستی وەڵاتی دوژمن لە ڕێگەی دەریا یان ئاسمان کە سەرەنجام بە گەمارۆی دەریایی کۆتایی پێ دێت. ئابڵۆقە، بۆ ئەوەی بتوانێ وەک سزایەکی لەبار ئیش بکات دەبێ لە هەمبەر پاپۆڕە بێلایەنەکانیش بەڕێوە بچێت کە ئەمە لەباری یاسا نێودەوڵەتییەکانەوە کێشە سازدەکات. بەپێی یاسای نێودەوڵەتی، دەکرێ دەست بەسەر ئەو پاپۆڕە بازرگانیانەی کە گەمارۆکە دەشکێنن، بگیردرێ. نموونەی گەمارۆ، هەوڵەکانی بەریتانیا بوو لە هەر دوو شەڕە جیهانیەکە بۆ گەمارۆی دەریایی ئەڵمانیا. نموونەیەکی دیکە، گەمارۆی وەڵاتی کووبا بوو لە لایەن وەڵاتەیەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ساڵی 1962.

یورش بردن
محاصره کردن

پەلاماردانی چەند سەگێک لە شتێک

شاڵاو بردن، پەلاماردان
دەورە گرتن

چڵکن٬پیسکێژ.

(دەمار - demar)

لەنیوچوون، ویران بوون.

احسا

(نا.) سیاسەتی داگیرکەرانی دەوڵەتە سەرمایە دارەکانە بۆ تاڵان کردنی دارایەت و سامانی وڵاتانی دیکە و کەڵک وەرگرتن لە باری ئابووری و ئیستڕاتێژی ئەوان وڵاتانە. ئەم سیاسەتە لە دەورانی ئیمپڕیالیزما دەگاتە دوا پلەی خۆی. (کورتەی قامووسی سیاسیی، مۆسکۆ، ل-١٠٩). دەسەڵاتی وڵاتێکی زۆردارە بە سەریەکی بێ زۆردا، بپ کەڵک وەرگرتن لە سەرچاوە خۆ ڕسکاوەکان و دارایەت و هیزی ئینسانی خەڵکەکەی، بە بەهانەی نابەجیی ئاوەدان کردنەوەی وڵات و پێشخستنی نەتەوەکەی (معین: فەرهەنگ، ج١، ل- ٢٥٣). ڕێ و شوێنێکی ئیمپڕیالیستییە کە بۆ خۆشی ژیانی نەتەوە ئیستیعمارچییەکان نەبی هیچ گوێ ناداتە ئاوەدان کردنەوە (لاڕووس: ١٩٦١، ل- ٢٢٧). تێبــ.- آ)ئەم وشەیە کە دەق بە مەعنای (کۆلۆنیالیزم)ی فەڕەنگییە تا ئەم ساڵانەی دواییش بۆ (کۆلۆنیالیزم) و (ئیمپڕیالیزم) هەردووکیان بەکار دەهێنرا، بەڵام ئێستا فەرقیان دەکرێت. ب) تەحدیدی ورد و عیلمی ئیستیعمار تەنیا لە لایەن مارکسیستەکانەوە و لە نووسینی ئەواندا بەرچاو دەکەوێ و خەڵکی تر موتڵەقی داگیر کردنو چەوساندنەوەی وڵات و نەتەوەیەک لە هەموو دەور و زەمانێکدا- نەک هەر لە قۆناغی سەرمایەداریدا- بە ئیستیعمار داسەنێن، جا داگیرکەر کێ دەبی ببێ و چ ناوێک لە کردەوەی خۆی دەنی و چ بڕ و بیانویەک دێنێتەوە بۆ تاڵان کردنی سامانی نەتەوەکە، کەیفی خۆیەتی.

(هەورا)هەسارە ژمار._ی: هەسارە ژماری

توولەمار، تیرەمار

انبار

عەنبار، شوێنی داکردنی دانەوێڵە و کەل و پەل

خەوپەرێشان، خەوئاڵۆز،(هەورا)ئەنبار، ژووری دانەوێڵە

ئیزاح

محازرە

شُمردن

ژماردن، بژاردن

«نا.» کاری دیاری کردنیی چەندێتی هەر شتێک بە گوتنی: یەک، دوو، سێ.... و....، ئەنجامی ژماردن.: گۆنیەکانی بە ئەژمار تەسلیم کەن، لەشکرێکی هێند زۆرە دە ئەژمار نایە. ٭ژمار، ژمارە/۱، ئەژمارە، هەژمار، حیساب، حیساو، حیسێب.

هەژمار، ژمار، ژمێر، ژمێریار، هەڵژمار. بێ_: بێ دەر، لە ئەژمار بەدەر، بێبژاردن،(باک) بێدەر

(ئیستیسمار - istismar)

میوە کردنەوە، چەوساندنەوە، سەرمایەگوزاری.

(ئیستیئمار - isti’mar)

ئاوەدانکردنەوە، داگیرکەرو ئیمپریالیزم، وڵگەخوازی.

(ئەسمار - esmar)

ئەفسانە، حیکایەت.

(ئیزمار - izmar)

شاردنەوەی شت لە دڵدا.

(ئەئمار - e’mar)

تەمەن.

(ئەغمار - exmar)

مانگ، هەیڤ.