چل رۆژە کە لە جێگایەکی تایبەتیدا هەر خواپەرەستیی تێدا بکرێ

ڕۆینی چل ڕۆژە بەسەر بوونی منداڵێکدا یا مردنی یەکێکدا یا هێنانی بووکێک

ناوە بۆ چل رۆژ لە ناوەڕاستی هاوین و زستان

ناوە بۆ مانگی کانوونی دووەم

(چیلل‍ە - çille)

دەزوی بادراو، ژێی کەوان.

(چیلل‍ە - çille)

چلە، چلەی کە دایک بوون، چلەی مردن، چلەی زستان و...

چِلّه مرتاضان و دَرویشان
چله بزرگ زمستان
چله کوچک زمستان
چله تابستان
روز چهلم مرگ کسی
مراسم روز چهلم تولد کودک
چهل روز که زن بعد از وضع حمل گذراند

چوونە ئەشکەوتی سۆفی بۆ چل ڕۆژ
چل ڕۆژەی هەوەڵی زستان
بیست ڕۆژی ئاخری مانگی دووهەمی زستان
بیست ڕۆژی ناوەڕاستی هاوین
پرسەی مردوو دوای چل ڕۆژ لە مردنی
بەزم و ناندانی چل ڕۆژەی لەدایکبوونی منداڵ
چل ڕۆژی پاش مناڵبوون

چلەی گچکە

(چیللەی تابیستان - çilley tabistan)

چلەی هاوین، چل رۆژی یەکەمی هاوین و وەرزی هەڕەتی گەرما.

(چیللەی زەمیستان - çilley zemistan)

چلەی زستان.

(چیللەی گیریفتەن - çille giriften)

چلە گرتن، رێ و رەسمی چلەی مەرگی کەسێک.

_ی هاوینی: لە نێوەڕاستی هاوینێدایە،_ی زستانێ: سەیدک، (کە) خەفتیان، چل ڕۆژ لە نێوە ڕاستی زستانێدا،_ زەیستانان: ماوەیەکە بۆ ژن، کە منداڵی بوو تا چل ڕۆژان. (فە) گوریسی ئەستوورە لە موو دروستدەکرێ. بە تێپەڕینی چل ڕۆژان دەڵێن دووای بوونی منداڵێکی یان دووای مردنی یەکێکی یا پاش گووێستنەوەی بووکێکی، لە شووێنێکی نەدیوو پەنهانیشدا تا ماوەی چل ڕۆژان خودا پەرستی تێدا بکرێ_ی پێدەڵێن. بە پێی ڕێبازی کوردستانی باکووڕ: لە زستانێدا 20 ڕۆژی کانوونی یەکەم و بیستی کانوونی دووەم دەکاتە چلەی زستانێ، چلەی هاوینیش بەو چەشنەیە: 20 ڕۆژ لە تەباغ و 20یش لە تەمووزێ، لە چلەی زستانێدا سەرما زۆر سەخت و لە هی هاوینێشدا گەرما زۆر بە تین دەبی

(چەنگولە - çengule)

چنگۆڵە.

(چیهلە - çihle)

چللە.

بەری داری چوالە

درەختێکە گەڵای وەک بی وایە

بادام تلخ شیرین شده
چغاله

بادامەتاڵەی خۆشکراو
چەقالە، بادام و قەیسی فەریک

پِهِن