ڕیشووی زەنگیانە، کە پوولەکەی زێڕو ئیتری پێوەدەکرێ. پۆیلە، پۆیلانە

بە مانای ڕێزگرتن و بەرزکردنەوەی مەفهوومی گەل یان خەڵک تا ئاستی چەمکێکی پیرۆز و باوەڕ بەوەیکە ئامانجە سیاسییەکان ئەبێ بەپێی خواست و ئیرادە و هێزی گەل ــ بە جیا لە حیزب و ڕێکخراوە سیاسییەکان ــ دەستەبەر بکرێن.
پۆپۆلیزم، ئایدیۆلجیای ئەو کۆمەڵگە سیاسیە جڤاتی و داخراوەیە کە تێیدا کۆمەڵگەی مەدەنی پەرەی ستاندووە و بوونەتە مەترسییەک بۆ دۆخی سەقامگرتووی سیاسی. پەرچەکرداری دەوڵەت لە بەرانبەر ئەم مەترسییەدا ئەوەیە کە بێئەوەی بتوانێ کۆمەڵگەی مەدەنی بە تەواوی سەرکوت بکات دەست دەکا بە هێنانە مەیدانی ڕەشەگەل بۆ لاوازکردن و گۆشەگیرکردنی ئەم کۆمەڵگە مەدەنییە. ئەم جۆرە کۆمەڵگەیە لە ڕاستیدا کۆمەڵگەیەکی قەیراناوی سیاسی داخراو و ناجڤاتییە کە لە کۆمەڵناسی سیاسیدا بە ئایدیۆلۆژیای پۆپۆلیزم پێناسە دەکرێ.
لەم جۆرە کۆمەڵگەیانەدا دەوڵەت بە هەموو کەرەستە و هێما شەرعییەکانیەوە لە بەرانبەر بەهێزبوونی گرووپەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی ڕادەوەستێ، بەڵام ئەم گرووپانە لەبەر هۆی جۆراوجۆر، بەهێزترن لەوەیکە دەوڵەت بتوانێ بە ئاسانی سەرکوتیان بکات. لە وەها کەشێکدا تیابردنی کۆمەڵگەی مەدەنی ئەستەمە، بۆیە دەوڵەت بە هەرەوەز، ڕەشەگەل لە خۆی کۆدەکاتەوە.
قەیرانی شەرعیەت و هاوبەشی سیاسی لەم جۆرە کۆمەڵگەیەدا بە تەواوی خۆی دەردەخات. بە هەرەوەزکردنی کۆمەڵ تەنیا دەتوانێ ڕێگەچارەیەکی کاتی بێت بۆ ئەم قەیرانە. لە بواری شەرعییەتی سیاسیەوە ئەگەر حکوومەت بتوانێ هەستی ڕەشەگەل بەرەو لای خۆی ڕاکێشێ، ڕەنگە تاڕادەیەک ناڕەوابوونی خۆی قەرەبوو بکاتەوە. ڕەشبگیری و هەڵخڕاندنی خەڵکی ساکار، نیشانەی لاوازبوونی حکوومەتە لە بەرانبەر کۆمەڵگەی مەدەنیدا. پۆپۆلیزم، ئایدیۆلجیایەکی دیاریکراو و گونجاوی نییە و لە هەر وەڵاتێکدا بە شێوازێک خۆی دەردەخات. ئەم ڕێبازە هەڵگری ئەم تایبەتمەندیانەن:
چەواشەکاری، پیرۆزکردنی کەسایەتی ڕێبەر (کاریزما)، دەمارگرژی، پشبەستن بە ڕەشەگەلی لەخۆبێگانە، نەبوونی ئایدیۆلۆجیایەکی دیاریکراو، ڕیفۆرمخوازی، ناسیۆنالیزم و ئازادی سەندیکا و بزربوونی دیموکراسییەت. پۆپۆلیزم ڕەنگە چەپڕەو بێت یان ڕاستڕەو یا هیچکام بەڵام هەرچی بێت، خەسڵەتی کۆنەپەرستانە و گەڕانەوە بۆ بەهاکانی ڕابردووی هەیە.
ئەندێشەی پۆپۆلیستی، یەکەم جار لە 1860 بەملاوە لەنێوان ڕوناکبیرانی توندڕەوی سۆڤیەت بە سەرهەڵدانی ناردۆنیەکان (گەلپەرستان) هاتە ئاراوە. ئەمانە پێیان وابوو کە سۆڤیەت دەتوانێ بێئەوەیکە قۆناخی سەرمایەداری تێپەڕێنێ، بچێتە قۆناخی سۆشیالیزمەوە.
ڕەنگە گرنگترین نموونەی پۆپۆلیستی لەدوای شەڕی جیهانی دووهەم، پێرۆن، دیکتاتۆری ئەرجەنتین بێت (بڕوانە پێرۆنیزم) . نزیکترین نموونەی پۆپۆلیزم بە سەردەمی ئێستە، بارودۆخی سیاسی هەشتاکانی سەدەی بیست (1980) ی بەرەی نەتەوەیی فەرەنسەیە بە ڕێبەرایەتی «جان ماری لۆپێن». بەگشتی ئەم شێوازە سیاسییە زیاتر لە وەڵاتانی ئەمریکای لاتین باوە.
هەندێ لە بیرمەندان بۆ وێنە، کۆرن هازێر، وەڵاتەکان بە نیسبەت پۆپۆلیسم وشیار دەکەنەوە و ئەم ڕێبازە بە مەترسییەک بۆ کۆمەڵگە دیموکراتیەکان لە قەڵەم دەدەن.

پوپولیسم- مردم باوری

Populism

پیرخەنیلە

(پیل پا – pîlpa)

پا وەک پای فیل، جۆره چەکێکی کۆنه له شێوەی پێی فیل له جیاتی گورز بەکار دەهات.

آغشته شدن، آلوده شدن.

تێوەتلان

تَلَطُّخ، تَلَوُّث.

پلکان

پلەکان، قاڵدرمە

پلکان

پلیکان، پلەکان، قاڵدرمە، ڕازونە

بڕوانە: پێپلیکانە

خوراک ناشتا

خوراکی لەسەر خورێنی بەیان، قلیان قاوەڵتی

نَهاری، پیش¬قَلیانی.

بەردڵ. [ناشتا]

سُلفَة، سُفکَة، عَدف، لُقمَةُ الصَّباح.

بەرقلیان