عید قربان

جەژنی قوربان

(ئیدان - idan)

دار، چیلکه، چوکڵان.

پَرمو، پَرموز

حەییە، وادە (موددەی تەڵاق) [ئەو ماوەیەی کە ئافرەتی تەڵاقدراو نابێت شووی تێدا بکاتەوە]

عِدَّه، تَرَبُّس

مهلت زن شوهر مرده یا طلاق گرفته برای ازدواج مجدد، عده

ماوەی مێردمردە و تەڵاق دراو بۆ مێردکردنەوە

(ئیدگاهـ - idgah)

ئەو شوێنەی نوێژی جەژنی لێ بکەن.

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

تۆڕی ئەلقاعیدە بریتییە لە کۆمەڵە گرووپێکی سیاسی ئیسلامخواز کە لە ساڵی 1988 دامەزراوە. ئەم تۆڕە بە ڕێبەرایەتی«ئوسامە بین لادەن»، سەر بە موسوڵمانانی سوننە پێکهاتووە کە خوێندنەوەیەکی وشک و دەمارگرژانەیان لە ئیسلام هەیە و تێکڕا، ئەمریکا و ئیسڕاییل بە دوژمنی هاوبەشی هەموو موسوڵمانان دەزانن. ئەلقاعیدە، خوازیاری ڕاونانی ئەمریکایە لە وەڵاتانی ئیسلامی و مەحف کردنەوەی ئیسڕاییل لە جیهاندا. ئەم تۆڕە، بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانی بەگشتی ڕووی کردۆتە خەباتی چەکداری و تیرۆر (بڕوانە تیرۆریزم) .
ئەلقاعیدە، تۆڕێکی بان ــ نەتەوەیییە کە تێیدا لە هەموو ڕەگەز و نەتەوەیەک بەر چاو ئەکەوێت. لە ڕوانگەی ئەم ڕێکخراوەوە تەواوی ئەو دەوڵەتانەی کە بە سەر وەڵاتە ئیسلامییەکاندا حکوومەت دەکەن، ناڕەوا و گەندەڵن کە دەبێ هەموویان وەلانرێن. مۆدێلی ئەلقاعیدە بۆ حکوومەتکردن هەمان مۆدێلی «خەلافەت» ی قۆناخی سەرەتای ئیسلامە.
«بن لادەن» سەرۆکی ئەلقاعیدە، لە ماوەی 10 ساڵدا ڕۆڵێکی باڵای بووە لە ڕێکخستنی ئەو گرووپە پەرشوبلاوانەی کە لە وەڵاتە ئیسلامییەکاندا ئامادە بوون بۆ ئەم جۆرە خەباتە. بۆیە لە ساڵ 1998 ڕێکخستنی بەرەیەکی نێونەتەوەیی دژ بە ئەمریکا ڕادەگەیەنێ و بە ئاشکرا کردارە تیرۆریستییەکان لە ئەستۆ دەگرێ. بۆ نموونە دەکرێ ئاماژە بدەین بەم چەند کردارەی خوارەوە: هێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە مۆگادیشۆ (1993 کوشتنی 18 سەربازی ئەمریکی)، تەقاندنەوەی ئۆتۆمۆبیلێکی مینڕێژکراو لە ڕیاز (1995 کوشتنی 5 سەربازی ئەمریکایی)، تەقاندنەوەی باڵوێزخانەی ئەمریکا لە نایروبیا و داروسەلام (1998 کوشتنی 224 کەس)، هێرش بۆ پاپۆڕێکی دیکە لە یەمەن (2000 کوشتنی 17 کەس)، تەقاندنەوەی تاوەرە ئەفسانەییەکانی ڕێکخراوەی بازرگانی جیهانی و چەن بنکەی سیاسی و ئەمنی ئەمریکا (2001 کوشتنی زیاتر لە 3هەزار کەس)، تەقاندنەوەکەی جێژنی قوربانی هەولێر، (2004 کوشتن و برینداربوونی250 کەس) .

القاعده

Al-Qaida (the Base)

(بەلعیدەن - bel’îden)

قووتدان.

گیایەکی بۆنخۆشە دەخرێتە ناو کاڵاوە لەبەر مۆرانە

گیاهی است ضد موریانه

گیایەکە دژی مۆرانەی دار

گیایەکی بۆنخۆشە دەخرێتە ناو جڵو بەرگو کاڵاوە تا مۆرانەی لێنەدات

رَهو، رَوش، بز، توره، یَنگ، یاسا، کواس، کواش، کواسه، کواشه، هَنجار، رَسته، دستور، بَربَست، طَرز

یاسا، ڕەوشت، دەسوور [شێواز، ڕێسا]

قاعِدَه، ضابِطَه، قانون، رَوِیَه، رَسم، طَور

روش

رێوشوێن، دام و دەستور

بناغە.

چ مەککە؟ دار و بەردی قاعیدەی ئەرکانی ئیسلامە
چ طەیبە؟ ماء و خاکی مائیدەی ئەنواری ئیمانە

بربستگان، روشها، تورَگان، رستگان، کواسگان، کواشگان

یاساگال، ڕەوشتگەل [شێوازگەل، ڕێساگەل]

قَواعِد، ضَوابِط، رُسوم

ویژه

بەشتێک دەڵێن کە لە شتێکی تر جیاواز بێ