وشەدان

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی

[ص.ع ]

(ئالی ـ alî)

بڵند،به رز،گه وره،به قه در،هێژا،یەکێکه له ناوه کانی یه زدان.

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - فارسی

عالی

بلند

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - کوردی

عالی

بڵن [بڵند، بەرز]

سەرچاوە: مەردۆخ کوردی - عارەبی

عالی

عالی، رَفیع

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

عالی

بهترین، اعلا
نام روستایی در کردستان که توسط بعثیان ویران شد

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

عالی

عال
گوندێکی کوردستانە بەعسی کاولی کرد

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عالَى

عَلَّی. رَفَعَ / بەرزی کردەوە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی آوازه

[ص.مر ]

(ئالی ئاڨازه - alîawaze)

خوشخوان،ده نگخۆش،گۆرانی بێژ،ناودار،به نامێ،مه نشورو بناڤ و ده نگ.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عالى الهِمّة

طَموح / بەرزخوار. تێکۆشەر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی تبار

[ص.مر ]

(ئالی ته بار - alî tebar)

وه چا خزاده،نه جیمزاده،خانه دان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی جه ناب

[ص.مر ]

(ئالی جه ناب - alî cenab)

ده رگای بەرز،وشه ی رێزه به که سانی خودان پله و پایه ی به رز ده گوترێ.

سەرچاوە: نالی

عالی دەست

بەدەسەڵات.

سیراجی ئەنبیا، خەتمی ڕوسول، نووری موبینی حەق
کە عالیی کەعب و قەدر و دەست و صەدر و خاتەمی شانە

سەرچاوە: نالی

عالی دەماغ

بیر و سروشت بەرز.

دولبەری عالیی دەماغ، هەم قەدەمی سەروی باغ
بێتە نەظەرگەی قەراغ دیدەیی جۆباری من

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی رتبه

[ص.مر ]

(ئالی روتبه - alî rutbe)

فه رمانده یێن، مه قام بان، پله به رز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی شاخ

[ص.مر ]

(ئالی شاخ - alî șax)

بهرز،دره ختێک که لقی به رزبێت.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی شان

[ص.مر ]

(ئالی شان - alî șan)

پایه به رز،خاوه ن شان و شکۆ، (له قه بی پاشایانه).

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی قدر

[ص.مر ]

(ئالی قه در - alî qedr)

قه در گران،به قه درو حورمه ت، پایه به رز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی مرتبه

[ص.مر ]

(ئالی مه رته به - alî mertebe)

مه قام بان، پایه به رز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی مقام

[ص.مر ]

(ئالی مه غام - alî mexam)

پا یه به رز، مه قام به رز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالی مقدار

[ص.مر ]

(ئالی میقدار - alî miqdar)

قه در دان،گه وره، مه زن، هێژا.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالیات

[صوا.ع ]

(ئالییات ـ alîyat)

به رزو بڵندو پێرۆز.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالیجاه

[ص.مر ]

(ئالی جاه - alî cah)

پایه به رز، شکۆدار.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

عالیه

[ص.ع ]

(ئالییه - alîye)

به رز، بڵند.

سەرچاوە: نالی

عالیی صەدر

سنگ بەرز. کینایەیە لە پیاوی دەرکەوتوو و خاوەن شکۆ.

سیراجی ئەنبیا، خەتمی ڕوسول، نووری موبینی حەق
کە عالیی کەعب و قەدر و دەست و صەدر و خاتەمی شانە

سەرچاوە: نالی

عالیی فیطرەت

ئەوەی خوا به بەرزی دروستی کردبێ.

بۆ نشینگەی مورغی ڕۆحی ئەو کە عالیی فیطرەتە
جێگەیی خۆشتر له ڕەوضەی (جنة المأوی) نەبوو

سەرچاوە: نالی

عالیی قەدر

پایە بڵند.

سیراجی ئەنبیا، خەتمی ڕوسول، نووری موبینی حەق
کە عالیی کەعب و قەدر و دەست و صەدر و خاتەمی شانە

سەرچاوە: نالی

عالیی کەعب

کەسێ ئەوەندە پایەبەرز بێ کەس نەگاتەوە بە قولە پێیدا.

سیراجی ئەنبیا، خەتمی ڕوسول، نووری موبینی حەق
کە عالیی کەعب و قەدر و دەست و صەدر و خاتەمی شانە

سەرچاوە: شیرینی نوێ

مدرسة عالية

قوتابخانەی باڵا.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

تعالیق

[ع ]

(تەئالیغ - tealîx)

ئەو شەرحەی له پەراوێزی کتێبدا بنووسرێ.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تعاليم

وَصایا / مبادیء. مَذهب / بیروباوەڕ. بەندەکانی بیروباوەڕ.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تعاليم. وَصايا. مباديء. مَذهب

بیروباوەڕ. ڕێباز. ئایین.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

حَرَفَ لعالية

كَسَبَ / ڕەنجی دا. تێکۆشا. ماڵ و منداڵی بەخێوکرد.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

صعالیک

[ص.ا.ع ]

(سه ئالیک - se’alîk)

سالوک ، سالوکان،دز،رێگر،ئیبۆز.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

فعّاليَّة

فاعلیة. تأثیر. نُفوذ / دەسەڵات. توانا. کاریگەرێتی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

فعالیت

[ا. مص ]

(فەئالییەت - fe’alîyet)

چالاکی، چەڵەنگی، کۆشش و کاری زۆر.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

من الأعالي. من الأماكن العالية

لە بەرزاییەکانەوە. لە شوێنە بڵندەکانەوە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

اعالی

[ع - ص ]

(ئەئالی - ealı)

خەڵکانی پایە بەرز، شوێنانی بەرزو بڵند.اعانە، اعانت - ع - مص - م (ئیئانە، ئیئانەت - I’ane, I’anet):کۆمەککردن، یارمەتی دان، باربو، پیتاک.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

الباب العالي

وخاصَةً. خصوصاً / بە تایبەتی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

الضَغط العالي

باڵاپەستۆ. پەستانی بەرز.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَعالٍ. التعالي

إستعلاء. سُمو. تَفَوُّق / بەرزبوونەوە. بەرزڕوانین. خۆبەزل زان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

تعالی

[مص. ع ]

(تەئالی - tealî)

بەرزبوونەوه، باڵابوون، بەرزبوون.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تَعالَى

إرتفع. عَلا / بەرزبووەوە. بڵندبووەوە. هەڵچوو.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

تعالَى عن

تَرَفَّعَ عن. أنِفَ / بێزی لێ ئەهاتەوە. خۆی زۆر بە زلتر ئەزانی. بەزلتر دائەنا.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

صاحِب (العِزّة. السَعادَة. المعالي.. الخ)

بەڕێز. جەناب.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

عالٍ. العالي

مُرتَفِع / بەرز. بڵند. گەردن کەش.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

مُتَعالٍ. المتعالي

مُستَعلٍ / بەرز ڕوان. خۆبەزل گر.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

متعالی

[ا.فا.ع ]

(موتەئالی - mute’alî)

پایەبەرز.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

مَعالٍ. المَعالي

عُلَی. عَلاء / پایە بەرز. شکو. بڵندی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

معالی

[ص. ع ]

(مەئالی - me᾿alî)

شەرەف و سەرفرازی.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

من الأعالي. من الأماكن العالية

لە بەرزاییەکانەوە. لە شوێنە بڵندەکانەوە.

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

ناعالی

نالەباری

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان