تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



دیموکراسی پیشەسازانە
بەپێی ئەم بیرۆکە، ئەبێ کرێکاران لە بڕیارەکانی هاوپێوەند لەگەڵ کارخانە پیشەسازییەکاندا بەشدار بن. لەم بارەوە تیۆری جۆراوجۆر هاتۆتە ئاراوە کە سەرەنجامی ئەم تیۆرییانە خوازیاری ڕووخانی سەرمایەداری و چەسپاندنی دەسەڵاتی کرێکارانە. تیورییەکی نوێ لە بارەی دیموکراسی پیشەسازانەوە ئاڕاستە کراوە کە پێی وایە ئەم سیستەمە، سەرمایەداری و شانوشکۆی بەڕێوەبەرانی قبووڵ کردووە و ئەم ڕاستییەی درکاندووە کە کرێکاران ناتوانن لە بەڕێوەبردنی کارخانە پیشەسازییەکان سەرکەوتوو بن.
دینناسی
Theology، دینناس Theologist. دەکرا خوداناسی و یەزدانناسی بێت بەڵام لەتەک چەمکە دینیەکەدا تێک دەگیرسێنەوە.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دیپلماسی
[ا.فر ]
(دیپلوماسی۔ diplumast)
دیپلۆماسی
دیپلۆماسی، لە وشەی «دیپلۆما»ی یۆنانی و لاتینی وەرگیراوە کە بە مانای بەڵگە و بڕوانامەیە. هەروەها مانای زمانشیرین و زمانلووسیشی لێ بۆتەوە. ئەم وشە لە زاراوەی گشتی و زانستی سیاسەت بە سێ مانای سەرەکی ڕاڤە کراوە:
1ــ بەگشتی، دیپلۆماسی بریتییە لە پێوەندی نێوان دەوڵەتەکان. هەندێ لە بیرمەندانی سیاسەتی نێونەتەوەیی، دیپلۆماسی بە ڕەگەزێکی دەسەڵاتی نەتەوەیی لە قەڵەم دەدەن و هەندێکی تریش تەنیا وەکوو ئامرازێک بۆ جێبەجێکردنی سیاسەتی نەتەوەیی ناوبردەی دەکەن.
2ــ واتایەکی دیکەی ئەم زاراوە، بە گفتوگۆ و دیالۆگ لێکدراوەتەوە چونکە مەبەست لە گفتوگۆ سازشکردنە کەواتە لەم ڕوانگەوە ئەکرێ دیپلۆماسی بەم جۆرە پێناسە بکەین: هونەری مامەڵەکردن لەگەڵ سیاسەتی نێونەتەوەیی کە ڕێگە لە مەترسی تیاچوونی بەرژەوەندی و ئاسایشی نەتەوەیی* دەگرێت.
3ــ سەرەنجام، دیپلۆماسی پێناسەیەکە بۆ شێواز و مێتۆدی ئیشکردنی دەزگەی بەڕێوەبەری پێوەندی نێودەوڵەتی و چۆنییەتی هەڵسوکەوتی ئەو کەسانەی کە بەرپرسی کردنەوەی ئەم جۆرە پێوەندییانەن.
یەکێک لە بابەتە گرنگەکانی دیپلۆماسی، چۆنییەتی گرێبەستی جەنگ و دیپلۆماسییەتە. لەم ڕووەوە دیپلۆماسی، ئامرازێکە کە بە کەڵکوەرگرتن لێی، سیاسەتی دەرەکی لەبری شەڕ وپێکدادان بە ئامانجەکانی خۆی دەگات بە دیوەکەی دیکەشدا دەستپێکردنی شەڕ بە مانای شکستهێنانی دیپلۆماسییەتە.
دیپلۆماسی ئاو: بڕوانە سیاسەتی ئاو.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دێرسی
دێرسی
دیر، دیری، درنگی.
دێرسی
دێری، دێر.[درەنگی، دواکەوتن]
دێرسی
بُطؤ، بَطائَة، تَعَوُّق، تَأخُّر، تَثبُّط، تَرَیُّث.
دێرسی
درنگی
ویرانی
باستانی
دێرسی
(ئەردە.): درەنگی
دەروونناسی سیاسی
روانشناسی سیاسی
دەروونناسی سیاسی
Political psychology
دەروونناسی سیاسی
لە ساڵەکانی 1910 بەملاوە، واڵتێر لیپمەن، ڕۆژنامەنووسی ئەمریکی (1889-1974) گوتی: گەورەترین هەڵەی ئەندێشەی سیاسی ئێمە ئەوەیە کە بێ ڕەچاوکردنی«مرۆڤ»، دەم لە سیاسەتەوە بەین.
بابەتی دەروونناسی سیاسی، لێکدانەوەی کاریگەریی کەسایەتی جەماوەرە بەسەر سیاسەتدا بە تایبەت گرنگایەتی سایکۆلۆژی لە بڕیارە سیاسییەکاندا سەرنجی پێدراوە. بەم حاڵەش جۆراوجۆری قوتابخانە دەروونناسییەکان بۆتە هۆی فرەچەشنی دەروونناسی سیاسی. بۆ وێنە جەختکردن لەسەر سایکۆلۆجی فرۆید، سایکۆلۆجییەکی سیاسی جیاوازیش دێنێتە ئاراوە.
دەروونناسی سیاسی، خۆی بە تایبەتمەندییە دەروونییەکانی ئەکتەرە سیاسییەکان سەرقاڵ دەکات. متمانەکردن بە خۆ، هەستکردن بە گوناهباری، هەست بە ئاسایش یا نائەمنی، خودشەیدایی، ئیگۆی لاواز یان بەهێز و… لە جوملەی بابەتەکانی توێژینەوەی دەروونناسی سیاسی لە ئەژمار دێن. بەڕای هەندێ لە پسپۆڕانی ئەم زانستە، سیاسەت بۆ ئەو کەسایەتییانە دڵڕفێنە کە لە قۆناخی منداڵی یا هەرزەکارییان تووشی شکست و سووکایەتی و نامورادی بوبێتن. وەها کەسانێک ئەیانهەوێت بە وەدەسهێنانی دەسەڵات، ئەم کەموکووڕییانەی ژیان قەرەبوو بکەنەوە.
بەم پێیە دەروونناسی ڕێبەرە سیاسییەکان، بەم سێ شتەوە پەیوەستە: یەکەم ناسینی پاڵنەرەکانی کەسایەتی، دووهەم چۆنییەتی بە سیاسیکردنی ئەم پاڵنەرانە و سێهەم پاساودانیان بەپێی بەرژەوەندییە نەتەوەییەکان. لەم ڕوانگەوە ڕەفتاری سیاسی ڕێبەران بریتییە لە دیتنەوە و ئاشکراکردنی پاڵنەرە دەروونییەکان و گرفتە شەخسییەکانی تافی منداڵی ئەوان.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەست پیسی
بریتییە لە وردە دزی ناو ماڵ
دەست پیسی
دلەدزدی