تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
زۆ
گیایەکی بەهاری کوێستانی بۆنخۆشە دەخورێ و گەڵای لە گەڵای چنوور دەچێ
زۆ
گیایەکی بۆن خۆشە
قوڵکەی چاو، زەقایی چاو
تاک، یەک
زۆ
(فە.):زمان، گیایەکی بەهاری و کووێستانی بۆنخۆشە و گەڵای وەکو هی چنوور وایە و دەخورێ. (باک.): جووت:دوو زۆت، دووجووت
ئیستبدادی زۆرینە
ئەم زاراوە لە لایەن «جان ئوستوارت میل»، لە وتاڕێکدا بە ناوی دەربارەی ئازادی هاتۆتە ئاراوە، بەڵام ڕەنگدانەوەیەک بوو لەمەڕ نیگەرانییەکی گشتگیری هەندێک لە بیرمەندانی سیاسی و ئازادیخوازی سەدەی نۆزدە. ئەم نیگەرانییە، بە تایبەت لە بەرهەمەکانی دۆتۆکویل (1859-1805) زیاتر بەرچاو دەکەوێت. باسەکە ئەمەیە کە بەهاکانی ئازادیخوازی بە تایبەت بەهاکانی ئازادی بیروڕا و هەڵبژاردنی شێوازێکی تایبەتی ژیان، ئەگەرچی نامۆش بن، بەو مەرجە زیان بە کەس نەگەێینێت لەو دیموکراسییانەی پابەندە بە ئازادی زۆرینەدا ئەکەوێتە مەترسییەوە. بەڕای «میل»، زۆرینەیەک کە بریتی بێت لە چینی کرێکاری نەخوێندەوار، چونکە لە بەرانبەر مەرام و ڕەفتاری جیاوازی کەسانی دیکە تووشی کەمتاقەتی دەبێت ڕەنگە، بە شێوەیەکی ناڕەسمی دەست بداتە ئازاردانی هەرکەسێک کە لە خۆی نەچێت.
«دۆتۆکویل»، بڕوای بە دیموکراسی سنووردار بوو بەڵام بەو ڕادە بۆ بەربەستکردنی مافی دەوڵەت لە چاودێریکردنی ئازادی تاک، ڕازی نەبوو. ئەو دەڵێ: بۆ ئەوەیکە بەگشتی مرۆڤێکی ئاسایی و مامناوەندی دروست ببێت، لەڕێگەی عەداڵەتخوازی و دیموکراسی زۆرینە، گوشاری زۆر دێتە سەر کۆمەڵگە. جگە لەوەش، ڕەشەگەلی نەخوێندەوار و بێ پەروەردە ئامادەی چەوساندنەوەن و خەڵکانی چەواشەکار و گەندەڵ، دەستیان دەکەن بە زاخاودا و چەواشەیان دەکەن. «دۆتۆکویل» لەم بابەتەوە تەنیا نەبوو، چونکە ڕۆژنامەنووسانی لایەنگری حکوومەتی فیدڕاڵ و پلان دانەرانی دەستووری بنچینەیی ئەمریکا گوتبوویان کە دەبێ ئاستی هەڵبژاردنەکان جیاواز بێت تاکوو سەرۆککۆمار و سێنات نەکەوێتە ژێر کاریگەریی ڕەشەگەلەوە.
«کۆرێن هازر»، لە کتێبی سیستەمی سیاسی کۆمەڵگەی «ڕەشۆکی»دا دەڵێ: دیکتاتۆرییەتێکی وەیشووم وەکوو نازیسم* ئیتر نابێ سەرهەڵبدات، مەگەر ئەوەیکە ستراکتوری کۆمەڵایەتی نەهێڵێت دەستی نوخبە سیاسییەکان بگاتە هەست و سۆزی ڕەشەگەل. لە زۆر لایەنەوە ئیستبدادی زۆرینە ڕێگڕێکە لە بەردەم دیموکراسی ئازاد لە ڕۆژاوادا.
ئیستبدادی زۆرینە
استبداد اکثریت
جاڵجاڵووکه ی زۆر گەورە
خاوەن زۆر
قدرتمند، بانفوذ
زۆبالمە
وردە ساچمەی تفەنگی ڕاو
زۆبوون
چشم برجستگی
زۆبوون
چاوزەقی، چەم دەرپەڕیوی
زۆتا
گیاهی است شبیه ریحان با گلهای بنفش
زۆتا
گیایەکە لە ڕێحان دەکاگوڵی شینە
زۆتا
گیایەکی بەهارییە گەڵایەکانی وەکو گەڵای ڕێحانەیە، گوڵێکی شین دەگرێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
زۆتک
لێواری کونی قنگ
زۆتک
لێواری کونی قنگ: مناڵەکەم زۆتکی زامار بووە
زۆتک
(زا.):لێواری کونی قوون.بۆ تووڕە و قەڵسکردنێ دەڵێن زۆتۆ، زۆتێ
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
زۆخ