تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 1446
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
مارکسیزم ـــ لێنینیزم
مارکسیسم
ــ لنینیسم
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
مارکسیزم ـــ لێنینیزم
Marxism-Leninism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
مارکسیزم ـــ لێنینیزم
ئەم
زاراوە
لە
گەرمەی مشتومڕە ئایدیۆلۆژییەکانی
پاش
مەرگی لێنین
هاتە
ئاراوە
بۆ
وەدەرنانی دوژمنانی ستالین.
لە
ژێر
سەردێڕی
ئەم
ناوەدا
مارکسیزم
، بەپێی تێڕوانینی ستالین
بۆ
تیۆر و کردەوەی لێنین،
سەرلەنوێ
پێناسە
کرایەوە.
ئەم
تێڕوانینە شەرعییەتی دەبەخشی
بە
سیاسەتەکانی ستالین و
تا
دەهات پێگەکەی
وەک
سەرچاوەیەکی
سیاسی
و ئایدیۆلۆژیک قایمتر دەکرد.
پاش
سەردەمی
ستالین،
ئەم
چەمکە
بوو
بە
نیشانەی ڕەوابوونی دەسەڵاتی ڕێبەرانی
داهاتوو
.
هەروەها
لە
گەڕیانی کێشمەکێشی
نێوان
جەمسەرەکانی کۆمۆنیزمدا
بوو
بە
بنەمایەکی ئایدیۆلۆژک
بۆ
تاوانبارکردنی
هەر
چەشنە «
لادان
» ێک
لە
ڕێباز
و
باوەڕی
مارکسی.
لە
میانەی مشتومڕی
چین
و سۆڤیەت، ڕووسەکان چینیان
بەوە
تاوانبار
دەکرد
کە
لە
ڕێبازی
مارکسیزم
ـــ
لێنینیزم
لایداوە
بەڵام
چینییەکان ڕێگەی
خۆیان
بەرەو
ئایدیۆلۆژی «
مارکسیزم
ـــ
لێنینیزم
ـــ
مائۆئیزم
» هەڵبژاردبوو.
مارکسیزم
ـــ
لێنینیزم
، ئاوەڵناوێک
بوو
کە
پێشتر
زۆربەی حیزبە کۆمۆنیستیەکان
بۆ
ناوبردەکردنی ئایدیۆلۆژی
خۆیان
بەکاریان دەبرد و
بەم
بۆنەوە
خۆیان
لەو
حیزب و لایەنە مارکسییانەی
کە
باوەڕیان
بە
ڕێبازەکانی مارکس
لەمەڕ
شۆڕشی سۆشیالیستی و
دیکتاتۆری
پرۆڵتاریا
نەبوو
جیا
دەکردەوە.
ئەم
ڕێبازە
لە
بنەڕەتدا ئایدیۆلۆژی بزووتنەوەی
کرێکاری
بوو
بەڵام
لە
کردەوەدا
لە
هەندێ
لە
وەڵاتان
بوو
بە
ئایدیۆلۆژیای
ڕەسمی
و کۆنەپارێزی
چینی
دەسەڵاتدار
و
بۆرۆکراسی
دەوڵەتی
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ماکیاڤیلیزم
ماکیاولیسم
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ماکیاڤیلیزم
Machiavellism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ماکیاڤیلیزم
تیۆرییەکی سیاسییە
کە
لە
لایەن
سیاسەتمەداری ئیتالیایی، نیکۆلۆ ماکیاڤیلی (1527ـــ 1469) داڕێژراوە. ماکیاڤیلی،
نووسەر
و مێژونووسێکی
بەناوبانگ
و سکرتێری حکومەتی
کۆماری
فلۆرانس
بووە
کە
لە
ماوەی ژیانیدا
گەلێک
ئەرکی
سیاسی
ئەنجامداوە
بەڵام
پاش
ماوەیەک
لێی
کەوتنە
گومان
و
لەسەر
کار
لایانبرد. ئەویش
هەموو
کاتی
خۆی
تەرخان
کرد
بۆ
نووسینی کتێبێک
بە
ناوی
میر
(prince).
ئەو
لەم
کتێبەدا
گەیشتن
بە
دەسەڵات
بە
ئامانجی کردەوەی
سیاسی
دەزانێ و
بە
هێچ
بەربەستێکی ئەخلاقی نایبەستێتەوە.
بۆیە
پێیوایە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکان،
دەکرێ
لە
هەر
شتێک
کەڵک
وەربگیردرێت و
نابێ
بە
هیچ
کلۆجێک
ئەخلاق
لەگەڵ
سیاسەتدا
تێکەڵ
بکرێت.
لە
ڕوانگەی ماکیاڤیلیستیەوە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکان
دەکرێ
پشت
بە
هەر
ئامرازێک ببەسترێ
تەنانەت
ئەگەر
ناپەسند
و
دزێو
بێت و
لەم
بارەوە
پابەندی
بە
ئەخلاق
و
مرۆڤایەتی
بایەخی
نییە
.
ئەم
بیرۆکەی ماکیاڤیلی،
پاشان
بۆ
ئەو
دەسەڵاتدارانە بەکاردەهات
کە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکانیان
لە
هیچ
تاوانێک سڵیان نەدەکرد و
هەندێ
جاریش زاراوەکە
بۆ
دەسەڵاتدارانی دیکتاتۆر و
ستەمگەر
بەکار
دێت
. ماکیاڤیلی پێی
وایە
کە
ئەگەر
دەسەڵاتدار
حەز
بە
مانەوە
دەکات
نابێ
لە
هەر
شێوازێکی خۆپەرستانە و تاکڕەوانە و نامرۆڤانە
خۆی
بپارێزێت چوونکا
ئەگەر
وا
نەبێت، ناتوانێ دەوڵەتەکەی ڕابگرێ.
ماکیاڤیلی
کە
لە
سیاسەتدا ڕیالیزمی گەیاندە بەرزترین ئاستی
خۆی
،
لە
نێوان
مەسەلە
سیاسییەکان و
گرفتە
ئایینیەکان
جیاوازی
قایل
بووە
. مەبەستی
سەرەکی
ئەو
مانەوەی
دەوڵەت
بووە
و حکومەتی کۆماریی
بە
مەرجێک
پەسند
دەکات
کە
جەماوەر
بە
گشتی
بگەنە ئاستێکی باڵای عەقڵانی.
ئەگەرچی
ماکیاڤیلی کەسێکی دیموکرات نەبووە
بەڵام
پێی وابوو
کە
جەماوەر
دەبێ
لە
بەڕێوەبردنی دەسەڵاتدا دەورێکی
باڵا
بگێڕێت
تاکوو
دەوڵەت
بتوانێ لەباری سیاسییەوە
سەقامگیر
بێت.
ئەو
پێی وابوو
کە
بۆ
ڕژێمێکی دیکتاتۆریش، لەناوبردنی حکوومەتێکی دیموکراتی لێوەشاوە، کارێکی
دژوار
دەبێت.
خۆلاسە،
جیهانبینی
ماکیاڤیلی
بۆ
ماوەی
چوار
سەدە
لە
مێشکی خەڵکدا
هاوواتا
بووە
لەگەڵ
زۆرداری
و
نەگریسی
و
خەیانەت
. بیرداڕێژی
ئەم
قوتابخانە
،
بە
نموونەی سیاسەتمەدارێکی مووقەڵاش
بەڵام
مەکراوی و
فێڵباز
ناسراوە.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
متلازم
[ا.فا.ع ]
(موتەلازیم - mutelazim)
وابەستە
،
پێکەوە
بەستراو
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
مستلزم
[ا. فا. ع ]
(موستهلزیم - mustelzim)
پێویست
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
معزم
[ا. فا. ع ]
(موئەززیم - mu᾿ezzim)
ئەفسونگەر.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ملازم
[ص. ع ]
(مولازیم - mulazim)
هاوڕێ
،
نۆکەر
، شتێک
هەمیشە
بە
شتێکی دییەوە
پەیوەست
بێ
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ملتزم
[ا. فا. ع ]
(مولتەزیم - multezim)
کەسێک کارێک
لە
عۆیەی بگرێ.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ملزم
[ا. مف. ع ]
(مولزەم - mulzem)
کەسێک کارێکی بەسەردا درابێ.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
منهزم
[ص. ع ]
(مونهەزیم - munhezim)
هەڵاتوو،
شکست
خواردوو،
لەشکری
بەزیوو.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
مڵۆزم
دَشمیر، بَد
خواه
، سَرخَر.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
مڵۆزم
مێمڵ
،
بەرچەپ
،
سەرەخەر
. [مرۆڤی نووسەکی خۆهەڵقورتێن]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مڵۆزم
رَقیب، مُواظِب، مُلازِم.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
مڵۆزم
جن
ترسناک
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
مڵۆزم
کەسێکە
مەردووم
تووشی
زیان
بکات
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
مڵۆزم
جنۆکەی پیاوترسێن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
مڵۆزم
زۆردار٬ کەڵەگا٬
زاڵ
62
63
64
65
66
67
68