تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 41
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
روان ریگ
[ا. مر ]
(ره ڤان ریگ - revan rîg)
گردۆڵکه ی لمی
بزۆز
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ریگ
[ا ]
(ریگ - rîg)
زیخ
و
چه
و و
لم
،
قوم
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ریگ روان
[ا. مر ]
(ریگی ره ڤان - rîgi revan)
زیخ
و لمی بزۆر،
به
ده
م
باوه
له بیاباندا
ده
ڕوات و کۆمه ڵ
ده
بێ
و گرده
لم
پێکدێنێ.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ریگ زاده
[ا. مر ]
(ریگ زاده - rîg zade)
جۆره گیاندارێکه له
قمقمۆک
ده
چێ
به
عه
ره
بی
سه
قه نقور - ی
پێ
ده
گوترێ.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ریگ ماهی
[ا. مر ]
(ریگ ماهی - rîg mahî)
سه
قه نقور.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ریگ پشته
[ا. مر ]
(ریگ پشته - rîg pşte)
گردۆلکه
لم
، کۆمه ڵه
زیخ
و
لم
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
مردە ریگ
[ا. مر ]
(موردهریگ - murde rîg)
میراتی
،
ئەوەی
لە
پاش
مردگ
بەجێ
دەمێنێ.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
ریگزار
[ا. مر ]
(ریگزار - rîgzar)
لمه
ڵان
، زیخه
ڵان
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
دریگان
[ا ]
(دەریگان - derigan)
سی
بەش
،
سییەکی
که
لوەكانه له
جەم
هندییەکان.
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
ئوریگامی
کاخەزکاری،
واتە
هونەری
نووشتاندنەوەی کاخەز
بۆ
دروست
کردنی نیگاری سێڕەهەند. وشەکە ژاپۆنییە: oru
واتە
نووشتاندنەوە
و kami
واتە
کاخەز.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
بریگاد
[ا ]
(بریگاد - birîgad)
تاقمێک
کرێکار
-
که
لەبەر
دەست
یەک
سەرکاردا
کار
بکەن،
تیپ
،
تیم
، دەسته.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
تاریگان(باک)
جوورە گەنمێکە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
تاریگەوور(باک)
بەیانی
. (
باک
) تاریگەوورک.
تاریک
و
ڕوونی
بەیانی
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
تاریگەوورک(باک)
بەیانی
.
تاریک
و
ڕوونی
بەیانی
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
داوریگاه
[ا. مر ]
(دافه ریگاه - daverigah)
دادگا
، عەداله تخانه.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
دیسپۆتیزم+ لاساریگەریی
دسپوتیسم+خدایگانسالاری
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
دیسپۆتیزم+ لاساریگەریی
Despotism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
دیسپۆتیزم+ لاساریگەریی
ئەم
وشە
لە
ڕیشەی یۆنانی despoties) )
بە
مانای
سوڵتان
و دەسەڵاتداری تاکڕەو وەرگیراوە.
مەبەست
لەم
زاراوە
، دەسەڵاتێکە
کە
هیچ
سنوورێکی ڕێژەیی و
یاسایی
نییە
و
بە
لاساری
و
بەربەرەڵا
بەکار
دەبرێت. پێشینەی
ئەم
وشە
لە
زاراوەی سیاسیدا دەگەڕێتەوە
بۆ
2
هەزار
ساڵ
لەمەوبەر
.
هەڵبەت
تا
چەند
سەدەیەک
بەر
لە
ئێستە
، دیسپۆتیزم
لەگەڵ
زاراوەی تیرانی (بروانە
زۆرداریی
)
بەبێ
ڕەچاوکردنی جیاوازییەکانیان،
لەبری
یەکتر
بەکار
دەبران.
بەڵام
ئەم
چەمکە
بە
مانا
نوێباوەکەی،
پەیوەستە
بە
ئەندێشەی بیرمەندانێکی
وەکوو
دۆتۆکویل، هێگڵ، مارکس و ویتفۆگێل.
هێگڵ و مارکس،
ئەم
زاراوەیان بەشێوەیەکی
هاوبەش
بۆ
پێناسەکردنی
ئەو
جۆرە کۆمەڵگەیانە
بەکار
هێناوە
کە
لە
ڕەوتی
مێژوویی
خۆیان
بەرەو
شارستانییەت،
تووشی
کپبوون
و
بێدەنگی
هاتوون
. هێگڵ، پێی
وایە
کە
مێژوو
لە
ڕۆژهەڵاتەوە
بەرەو
ڕۆژاوا
ڕۆشتووە و
لەم
ڕەوتە مێژووییەشدا دێسپۆتیزم،
یەکەمین
قۆناخی
ئەم
جووڵە
بووە
کە
ئامانجە سەرەکیەکەشی دامەزراندنی حکوومەتێکی
پادشایی
بووە
لە
ئەورووپادا.
بە
باوەڕی
ئەو
،
لە
کاتێکدا
کە
هەموو
خەڵکی
ڕۆژاوا
لە
ئازادی
حەساونەتەوە،
کەچی
لە
ڕۆژهەڵات
،
تەنها
یەک
کەس
(
پادشا
یا
دەسەڵاتدار
)
لە
ئازادی
بەهرەمەندە و
لەم
سۆنگەوە شارستانییەتی
ڕۆژهەڵات
لە
یەکەمین
قۆناخی
مێژوویی
خۆیدا ماوەتەوە.
کاڕۆڵ ویتفۆگێل کۆمەڵناسی
ئەڵمانی
،
بە
پێوانەی تیۆرییەکەی مارکس دەربارەی
شێوازی
بەرهەمهێنانی
ئاسیایی
، ڕامانەیەکی
نوێ
لەسەر
دێسپۆتیزم دەردەکات
کە
هەموو
شارستانییەتە خۆرهەڵاتیەکان (
چین
،
هێند
و
ئێران
) و
تەنانەت
شارستانییەتە سوورهوولەکانی
ئەمریکا
(ئینکا، مایا و ئازتەک) لەخۆ دەگرێ. بەڕای
ئەو
، تایبەتمەندییەکانی
ئەم
جۆرە کۆمەڵگەیانە بریتییە
لە
:
1) ڕژێمی
سیاسی
ئیستبدادی.
2)
نەبوونی
چینی
ئاریستۆکراتی بەردەوام (بڕوانە ئاریستۆکراسی) .
3) چەقبەستنی لەڕادەبەدەری سیستەمی
ئیداری
وەڵات
.
4) نزمبوونی پێگەی
کۆمەڵایەتی
بازرگانەکان
لە
کۆمەڵگەدا.
5) بەکارهێنانی ئاودێریی بەرهەڵدا
لە
کشتوکاڵدا.
دیفاکتۆ: بڕوانە ناسینەوەی دووفاکتۆ.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
پەریگەردن
ئافرەتێکە گەردنی
وە
گەردنی پەریان بچێ
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
کاریگر
[ص. فا ]
(کاریگەر – karîger)
کرێکار
، سنعەتکار.
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
کاریگەر
دەرمانێکە
کە
کار
بکا
لە
جەستەدا بەچاکی
یا
بە
خراپی
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
کاریگەر
وەستایەکە
لە
کاری
خۆیدا شارەزە و
ئیشکەر
بێ
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
کاریگەر
کارگز، کاریگرف
مزدور
،
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
کاریگەر
کارگر
،
کاری
، نوژبخش (اثربخش)
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
کاریگەر
[کرێکار]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
کاریگەر
کاری
کەسکوون
[کارتێکەر، سوودبەخش، تیابەر]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
کاریگەر
عامِل،
ساعی
، اَجیر، عَمَلَه، فَعَلَه
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
کاریگەر
مؤثِر، نافِذ، مُزعِف، مُهلِک
1
2