تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



دەوەڵان
ڕێزە تەپاڵەیێکە بە گردی بڵنددەکرێ و ناوەکەشی پڕدەکرێ لە پەین و ووردە تەپاڵە و پشکەڵ
ساحێو دەوڵەت
دارا، دارنده، دَولَتمَند، دارای دشولَت
ساحێو دەوڵەت
دەوڵەمەن، دارا [دەوڵەمەند]
ساحێو دەوڵەت
ذومال، صاحبُ دولَه، ثَریّ، مُثرِی، کَثیِرُ الْمال
نیمچە دەوڵەت
شبەدولت
نیمچە دەوڵەت
ئەم زاراوە بەو دەوڵەتانە دەگوترێ کە پێشتر ژێردەستە بووبێتن و لەجوملەی وەڵاتانی کۆڵۆنی لە ئەژمار دەهاتن بەڵام لە ئەنجامی پرۆسەی سڕینەوەی ئیستیعمار، نیمچە سەربەخۆییەکیان بەدەستهێناوە. ئەم دەوڵەتانە خاوەنی هەموو میکانیزمێکی فەرمانڕەوایی و حاکمییەت بوون بەڵام بێ بەهرە بوون لە ئیرادەی سیاسی و دەسەڵات و هێزی ڕێکخراوەیی بۆ پیادەکردنی ئاسایش و خۆش گوزەرانی و داکۆکی کردن لە مافی مرۆڤ. لە ڕاستیدا نیمچە دەوڵەتەکان، تەنیا بەناو دەوڵەت لە ئەژماردێن. ئەم دەوڵەتانە ئەگەرچی بەپێی ڕێساکانی سیستەمی نێودەوڵەتی لە دوای ساڵی 1945 دامەزراون بەڵام بێتوانا و ناڕەوا و لاوازن.
پەڕۆی دەور زەخم
مُرِیشُم، خَستەبَند، لَتەزخم.
پەڕۆی دەور زەخم
پەڕۆی زەخم، زەخم¬پێچ، دەس¬¬هەڵبەس. [پێچار، برین¬پێچ]
پەڕۆی دەور زەخم
سَبِیبَة، عِصابَة، لِفافَة، طَریدَة، ضِماد، دِسام.
سەرچاوە: نالی
چەرخی دەوران
ئاسمانەکان.

وەها هەستا بە باڵی جاذیبەی قودرەت، لە نیوەی ڕێ
بەجێما ئەسپ و پەیک و ڕەفڕەف و ئەم چەرخی دەورانە
ڕکێف دەوال
تسمهٔ بند رکاب
ڕکێف دەوال
قایشی ئاوزەنگی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاردەوا
ئاردەوا
[ [ئارد + ە ـ ئە/١ + وا «= با = چێشتی شل و تراو» ] ]
«نتـ.»، «سنـ.» شۆربای ئاردی گەنم * پەڵوو، پەڵوولە.
ئاردەوا
ئاردەپێچ، لۆلکە، پەڵووڵەهەڵوای ئاردو دۆشاوییە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئاردەوارە
ئاردەوارە
بخشش از آرد به آسیابان
ئاردەوارە
«نتـ.»، تمـ: ئاردەبارە.
ئاردەوارە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئومێدەوار
ئومێدەوار
[[ئومێد+ئە+وار]]
«ستـ.» کەسێکی ئاواتێکی هەبێ و چاوەنواڕی جێبەجێ بوونی بکا.: ئومیدەوارم هەموو لایەکتان ساغ و سڵامەت بن. //نائومێد.
ئومێدەوار
بەهیوا، هێڤیدار._ی: بەهیوایی، هێڤیداری
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئومێدەواری
ئینترپۆل (ڕێکخراوی نێودەوڵەتی پۆلیسی تاوانباران)
ئەم ڕێکخراوە لە ساڵی 1923 بەمەبەستی بەرگریکردن لە تاوان و سووکەتاوانی یاسای گشتی و سزادان و ڕادەستی تاوانباران لە شاری ڤییەنا (نەمسا) دامەزرێوە و ئێستە پتر لە 176 وەڵات بوونەتە ئەندامی ڕێکخراو. بەگشتی ئامانجی ئەم ڕێکخراوە بریتییە لە: پتەوکردنی پێوەندی ڕاستەوخۆی مەقاماتی پۆلیسی وەڵاتانی جیهان بەیەکتر، کۆجێکردنی زانیاری پێوەندیدار بە تاوانبارانی نێودەوڵەتی و هەنگاونانی تەکنیکی لەمەڕ تاوانەکانی یاسای گشتی، جگە لەو بابەتانەی کە لایەنی سیاسی یان ئایینی یان ڕەگەزییان هەبێت. ناوەندی ڕێکخراوی نێودەوڵەتی پۆلیسی تاوانباران، لە ساڵی 1989 لە شاری پاریسەوە گواستراوەتەوە بۆ شاری لییۆن لە فەرەنسا.
ئینترپۆل (ڕێکخراوی نێودەوڵەتی پۆلیسی تاوانباران)
سازمان بین المللی پلیس جنایی (اینترپل)
ئینترپۆل (ڕێکخراوی نێودەوڵەتی پۆلیسی تاوانباران)
International Criminal Police Organization (Interpol)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بادەوان
قوماشێکی ئەستووری پانی گەورەیە بە دارێکی بەرزەوە، جۆرە پاپۆڕێکی پێ دەڕوا بەهێزی با
بادەوان
[چارۆکەی کەشتی.]