تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 492
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
دایە بەریا
کەفتە
بەرەو.[پێشی کەوت.]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
دایە بەریا
سَبقَهُ، تَقَدَّم عَلَیْهِ.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەبەری
(ئەردە.): دایەدەمی٬ بەدەمییەوەداوە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەبەریا
(ئەردە.): کەفتەبەرەو٬
پێشکەوتوو
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
دایەخ
کەڵک
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
دایەخ
بهره
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
دایەخ
بەهرە
،
فایدە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەخ
کەڵک٬ بە-م دەرنایەت
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەخستن
داخستن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەدێم
-
گورگ
دەتخوا٬ گەمەیێکی منداڵانەو
کچانە
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەدەمی
بەدەمییەوە داوه٬ لەدووی داوە
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
دایەق
دایەخ
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
دایەق
بهره
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
دایەق
دایەخ
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەق
دایەخ
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
دایەلیکتیک
دیالکتیک
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
دایەلیکتیک
Dialectic
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
دایەلیکتیک
دایەلیکتیک
لە
وشەی لاتینی
dialect
و وشەی یۆنانی dialekt
بە
واتای «پەیڤ»، «
گفتوگۆ
»، «
زمان
» و «
زاراوە
» پێکهاتووە. زاراوەی
دایەلیکتیک
،
یەکەم
جار
لە
لایەن
هێرکلیتس (540-475پ.ز) فەیلەسوفی یۆنانی
ڕوون
کراوەتەوە.
دایەلیکتیک
،
بە
کورتی
بریتییە
لە
لێکۆڵینەوەی
ورد
و لۆژیکیی مەسەلەیەک
بۆ
گەیشتنە
ئەنجام
.
بە
واتایەکی
دیکە
هونەر
و
زانستی
گفتوگۆکردن. ئینسکلۆپیدیای دالامبر و دیدرۆ (1766-1751)،
دایەلیکتیک
بە
«
هونەری
بەڵگاندن و گفتۆگۆکردن»
پێناسە
دەکات.
لەوە
بەدواوە، مانای
ئەم
زاراوە
تەنیا
لەسەر
«توانێیی
بەڵگە
هێنانەوە
» خۆلاسە بۆتەوە و بەمجۆرە
دایەلیکتیک
،
لەگەڵ
لۆژیک (
ژیربێژی
)
هاوواتا
بۆتەوە.
ئەم
زاراوە
لە
سەدەی
نۆزدە
لە
لایەن
فەیلەسوفانی ئایدیالیست
بە
تایبەت
فەیلەسوفی
ئەڵمانی
، هێگل (1831-1770)
بە
شێوەیەکی
بەربڵاو
بەکار
هێنرا. هێگل
لەو
باوەڕەدا
بوو
کە
جیهان
و
هەموو
ئەو
شتانەی
کە
تێیدایە، بەردەوام
لە
گۆڕاندایە و هەمووشتێک گرێدراوی یەکترن و
بە
کەڵکوەرگرتن
لە
دایەلیکتیک
، دەتوانین بنچاخی گۆڕانکارییەکان بدۆزینەوە و
لە
چۆنییەتی گۆڕانیان بکۆڵینەوە.
بەڵام
هێگل، «
ڕۆح
»ی
لە
پێشەوە
دادەنا و دەیگوت
ڕۆح
دایەلیکتیکە
چونکە
پێوەندی
بە
پێشکەوتنی هزرەوە
هەیە
و پێشکەوتنی هزریش، بەهۆی
گفتوگۆ
و پێکدادانی ئەندێشەکانەوە دێتە
بەرهەم
.
هەر
بەم
بۆنەوەیە
کە
هێگل
وەکوو
فەیلەسوفێکی ئایدیالیست ناسراوە.
هەر
چەند
مارکس و ئەنگڵس
لە
هەمبەر
گۆڕانکاری شتەکان
لەگەڵ
تیۆرییەکەی هێگلدا هاودەنگن
بەڵام
لە
هەمان
کاتدا
دەڵێن
کە
وێناکانی
ئێمە
بەهۆی شتەکانەوە
دروست
دەبن و
ئەگەر
بیروڕای
ئێمە
دەگۆڕێت، بەهۆی
ئەو
گۆڕانکارییانەیە
کە
لە
دەوروبەرماندا
ڕوو
دەدەن.
لە
دایەلیکتیکی هێگڵدا «ئایدیا»
کە
لە
پرۆسەیەکی دایەلیکتیکی
لە
سروشت
و
زەین
دا
چێدەبێت، بەهۆی ناتەباییەک دێتە ئاراوە. هێگڵ
ئەم
ڕەوتە
بە
سێ
قۆناخ
دابەش
دەکات
کە
بریتین
لە
:
تێز
(دۆخی هەنووکە)، ئانتی
تێز
(دۆخی بەرانبەر)، سەنتێز (دۆخی ئاوێتە).
بۆ
نموونە
لە
بارەی
کۆمەڵگەی
سیاسی
فەرەنسەوە،
ئەم
سێ
قۆناخە
بەمجۆرە شرۆڤە دەکرێت:
لە
قۆناخی یەکەمدا
کە
تێز
دێتە ئاراوە، سیستەمی
پاشایەتی
لە
وەڵاتی
فەرەنسە دادەمەزرێت.
لە
قۆناخی
دووهەم
واتە
ئانتی
تێز
، شۆڕشی
مەزنی
فەرەنسە سەردەکەوێت.
سەرەنجام
لە
قۆناخی سێهەمدا
کە
قۆناخی سەنتێز
ناونووس
کراوە
، هێگڵ، «ئیمپراتۆریەتی ناپیلئۆن»
کە
کاریگەریی
لە
کەسایەتی
ئەو
وەرگرتووە،
بە
سەنتێزێک
لە
قەڵەم
دەدات.
بەگشتی
دایەلیکتیک
ئەم
باوەڕە
تەشەنە
پێ
دەدات
کە
هەموو
شتێک و
هەر
بابەتێکی
کۆمەڵایەتی
و چارەنووسساز بەهۆی زنجیرەیەک
پێشکەوتن
و بەپێی
گوزەران
بە
پرۆسەیەکدا
دروست
بوون
و
لەناوچوون
و
گەشە
دەکەن.
هەموو
شتێک
لە
حاڵی
جووڵە
و گۆڕاندایە و دەکەوێتە
بەر
وەرچەرخانی
مێژوویی
.
لەم
ڕووەوە
دایەلیکتیک
ئامرازێکە
کە
دەستبەجێ دەتوانێ
سەرەتا
و
کۆتایی
شتەکانمان
بۆ
ڕوون
بکاتەوە و لەڕێگەی توێژینەوە و
گفتوگۆ
،
لە
ڕاستییەکان ئاگەدارمان بکاتەوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
دایەلە
دایه٬ دایکێ٬
هۆدا
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
دایەن
ژنێکی
بە
شیرە
لە
مەمک
بدا
بە
منداڵی
شیرەخۆرە
6
7
8
9
10
11
12