تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دانە
شتێکە وە ک شانە بەڵام گەورەتر و درێژترە هەودای ڕایەڵی تەنراوی پێدا هاتوچۆ دەکا لەکاتی جۆڵاییدا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دانە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دانە
لای ژوورووی مەرەزە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دانە
دەنکێک لە شتێک
دانە
دانە، دان، دانَک. (مُطلق دانه)
دانە
گندم برشتە، گندم بودادە.
دانە
دانە. (چند دانە)
دانە
دُرّ، گَوهَر.
دانە
دان.[توو، دەنک، پەموانە(هەرجۆرە دانە یەک.)]
دانە
دانەبرشکە، دانەبرێژکە.[برێشکە، گەنمی برژاو.]
دانە
ژمارە، هاوکاری ژمارە. (بۆ نموونە: چەند دانە.)
دانە
دوڕ، گەوهەر.[مرواری]
دانە
حَبُ، طُعم، قُطنِیَّة.
دانە
مُحَمَّص.
دانە
عَدَد.
دانە
لُؤلُؤ، دُرّ، جُوهَر.
دانە
دانه
عدد
دهنه لگام
قسمت بالای شالیزار
دندانه
شانه مانندی در بافندگی
رنگی که برای رنگ کردن قوچ بکار می رود
لکه چشم
یشم
دانە
دانک، دەنک، دەندک
هاوکاری ژمارە، عەدەد: یەک دانە، دوو دانە
ئاسنی لغاو کە دەچێتە ناو زاری یەکسمەوە
تەختەی لای ژوورووی مەرەزە
ددانە و گڕنی گڕنیایەتی مشار و هەڕە
شەی تەون
دەرمانی ڕەنگ بۆ ڕەنگ کردنی بەران
تانەی چاو
بەردێکی بەنرخە
سەرچاوە: نالی
دانە
دەنک.

پڕدانەیە، ئەمما نەوەکوو دانەیی چەڵتووک
بەحرم وتووە، نەک وەکو گۆلی مەرەزانە
سەرچاوە: نالی
دانە
ئەو گەنمەی لەبەر داوا دائەکرێ تا چۆلەکە بێتە سەری و ببێ بە تەڵەوە و ببێ بە تەڵەوە.

صۆفیی لە فەقر و فاقە وەکو فاقە فاقی دا
تەسبیحی دام و دانەیە، ڕیشی دو فاقی فاق
بن دانەوه
«مست. مت.»، «مک.» هەڵقەندن و دە ردانی خاک و خۆڵی دەرەوەی بنجه گیایەک یا دارێک بۆ ئەوەی به بنه هەڵکەندرێ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دانەدان
[ا.مر ]
(دانەدان - danedan)
شوینی که توی رووەکان یان ناوکی درەختانی لی بروینن که پاش سەوز بوون بیگوازنه وەو بو شوینیکی دی. دانه دان، شه تلدان، نه مامدان، شه تلجار.
ئاو دانەوە
«مستـ. لا.» جیا بوونەوەی ئاوێ کە لە هەندێ شتدا هەیە و کۆبوونەوەی لە دەفرەکەی شتەکەی تێدایە.: ماستی مانگا ئاو دەداتەوە.
ئاوڕ دانەوە
«مستـ. لا.» بە خێرایی سەر بۆ لای تەنیشت یا پشتی خۆ، وەرچەرخاندن و تەماشا کردن.: تا ئاوڕم دایەوە خۆی ون کرد. بە لاماندا تێپەڕی هەر ئاوڕیشی نەدایەوە.
ئێق دانەوە
(مست. لا.) ١-گەڕانەوەی ئاو بەرەو سەرچاوە، پاش ئەوەی لە ئەستێڵ و... پۆنگ دەخواتەوە. ٢- بڵاو بوونەوەی خەڵک و حەشامات بۆ ئەو لاوە، پاش ئەوەی لە شوێنێک پۆنگ دەخواتەوە و جێگەی نابێتەوە. ۆەشامەتەکە هێندە زۆر بوو لەبەر دەرکی سەرا جێی نەدەبۆوە و یێقی دابۆوە لای جادەی سابوونکەران و مزگەوتی هەورە.
ئەمەگ دانەوە
(مست. لا.) تم: ئەمەگ (ئەمەگ بەجێهێنان).
بۆن دانەوە
بۆن بڵاو کردنەوەی گوڵ یا....
بەرپەچ دانەوه
بَهانەجویی، اَنگیزەتَراشی.
بەرپەچ دانەوه
بیانک هاوردنەوه، بیانک دوروس کردن. [بیانوو هێنانەوە]
بەرپەچ دانەوه
اِعتِذار، تَعَلُّل.
بەرکل¬دانەوه
بُردادن، جلوگیری کردن، برگرداندن.
بەرکل¬دانەوه
بڕدان، بەرپێچ کردن. [پێش¬لێبرینەوه]
بەرکل¬دانەوه
سِباق، تَني، عَطف، قَلب.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بەرەوبڕی دانەوە
بەرەو بڕدانەوە
بەرەوبڕی دانەوە
پێش ڕێی یەکێکی گرتن
تەک دانەوه
تەک دانەوه
کشانەوه
تەک دانەوه
نَکص ،اِنتِکاص ،تَقَهقُر ،تَزَحزُح.