Pacifism

صلح خواهی صلح طلبی

حەزکردن بە ئاشتی و بێزاربوون لە بەکارهێنانی هێزی سەربازی بە تایبەت لەنێوان نەتەوەکاندا. لەسەرەتادا بە کەسانێکیان دەگوت ئاشتیخواز کە پێیان وابوو ئەکرێ لەبری شەڕ و ئاژاوە کاری دیکە (ناوبژیوانی و دادوەری) ئەنجام بدرێ.
«ویلسۆن»، (1856ــ 1919) سەرۆککۆماری ئەمریکا و لایەنگرانی دیکەی دامەزراندنی کۆمەڵی نەتەوەکان (1916ــ 1919) بە ئاشتیخواز ناویان دەرکرد چونکە ئەمانە شەڕیان نەک هەر بە بێ ئەخلاقی دەزانی بەڵکوو بە خاپوورکەری شارستانییەتیان لە قەڵەم ئەدا. بەم حاڵەش ئەم کەسانە، سڵیان نەکرد لە بەکارهێنانی هێز و زەبر و زەنگ بەدژی ئەو وەڵاتانەی کە شەڕخواز بوون. ئامانجیان ئەوە بوو کە هێزی وەڵاتانی دیکە بخەنەگەڕ بۆ خزمەت کۆمەڵگەیەکی نێونەتەوەیی . بەم پێیە ئەکرێ لە بری ئاشتیخواز بە«ئەنتەرناسیۆنالیست» * لە قەڵەم بدرێن.
واتایەکی دیکەی ئاشتیخوازی، ئەگەڕێتەوە بۆ ئاکاری ئەو کەسانەی کە ئامادە نابن لە هیچ هەڵومەرجێکدا بچنە خزمەت هێزی سەربازی بۆ ئەوەی بە دژی نەتەوەیەکی دیکە، شەڕ بکەن. بەم جۆرە ئاشتخوازییە دەڵێن ئاشتیخوازی کەسی یان ئەخلاقی کە لە ئاخێزگەیەکی ئایینییەوە سەری هەڵداوە (وەکوو مۆژگارییەکانی «ساتیا گراها»، بە ڕێبەرایەتی «گاندی» لە هێندوستان کە بۆ چەند ساڵێک، بوو بە بنەمای سیاسەتی دەرەوەى ئەو وەڵاتە) .
واتایەکی دیکەی ئەم زاراوە ئەگەڕێتەوە بۆ کەسانێک کە لەبەر هۆکاری ئەقڵی، شەڕ بە ناڕەوا دەزانن. ئەمانە پێیان وایە کە شەڕ، دوو لایەنەکە دەخاتە دۆخێکی ئاستەنگ و دوژمنکارانەوە و لەسەر ئەم بڕوایەن کە بۆ گۆڕینی ئیرادەی دوژمن ئەبێ سەبر و ئارام بگرن و چالاکانە هەوڵ بدرێ ئەم دژبەرەکییە لەناو بچێت. ئەم جۆرە ئاشتیخوازییە، بە ئاشتیخوازی سیاسی یان ئەقڵی پێناسە کراوە. هەندێ لە نووسەرانی سەردەمی شەڕی جیهانی دووهەم، لایەنگری ئەم جۆرە ئاشتیخوازییە بوون.
تا ئێستە هیچ دەوڵەتێک ئاشتیخوازی وەکوو سیاسەتی ڕەسمی و هەمیشەیی خۆی دەستنیشان نەکردووە. بەڵام ئەم بیرۆکە لە مابەینی دوو شەڕەکە لە ئەورووپا لایەنگرانێکی زۆری بە خۆوە دی و هەندێکی زۆری بە دژایەتی لەگەڵ کۆکردنەوەی چەک و تەقەمەنی هاندا. کەچی بە هەڵگیرسانی شەڕی دووهەم، لە ڕادەی ئەم لایەنگرانە کەم بۆوە و بە ڕادەی لایەنگرانی سەربازیگەری زیاد بوو.
پاش داهێنانی بۆمبی ناوەکی لە دوای شەڕی جیهانی دووهەم و دروستکردنی جبەخانەی ئەتۆمی، ئاشتیخوازی بوو بە بزاوتێکی بەهێز دژ بە چەکی ناوەکی و گەلێک لە زانایانی بەناوبانگی جیهانیشی بەم خەباتەوە گلاندووە. تەنانەت ئەو کەسانەش کە لەگەڵ شەڕی ئاسایی دژایەتییەکیان نەبوو، بەم کارەوە هەستاون.

الاستجابات الارادیة

Voluntary reaction

خواستی گرووپێکی ئەتنیکی دانیشتووی وەڵاتێک بۆ جیابوونەوە لەژێر دەسەڵاتی سیاسی دەوڵەتێک کە ئەو گرووپە ئەتنیکیە تا ئەو کاتە بەشێک بووە لەو وەڵاتە. ئەغڵەب، ئامانجی جوداییخوازەکان دامەزراندنی دەوڵەتێکی نوێیە لە وەڵاتێکی تازە بۆ نەتەوەیەکی تایبەت. سەدەی نۆزدە لە ئەورووپا و سەدەی بیستیش لە ئاسیا و ئەفریقا، بەهۆی پەرەسەندنی ناسیۆنالیزم* و تەنینەوەی وشیاری نەتەوەیی لەناو ئیمپراتۆریەکاندا بزاڤی جودایی خوازی بە زۆری پەرەی سەند و بووە هۆی هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریەکان و سەرهەڵدانی نەتەوەی نوێ. گرینگترین ڕووداوی لەم چەشنە هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریە گەورەکانی فەرەنسە و بەریتانیا و عوسمانی بوو کە لە ئاسیا و ئەفریقا و ئەمریکا دەسەڵاتیان بە دەستەوە بوو.
هاندەری جوداییخوازی، ڕەنگە جیابوونەوە لە وەڵاتێک بێت و موتوربەبوون بە وەڵاتێکی دیکە. جوداییخوازی، لە یاسای زۆربەی دەوڵەتەکاندا ڕەنگە لە جوملەی تاوانی سیاسی* لە قەڵەم بدرێت و هەندێ جاریش بە واتای خیانەت پێناسە دەکرێ و بەناوی دژبەریی و ناتەبایی حاکمییەتی نەتەوەیی سزای بۆ دیاری دەکرێت.

تجزیه طلبی

separatism

داواکردنی ژن بۆ مارەکردنی

خواستگاری

چوونە داواکاری کچ کە ببێتە بووک، خوازگینی

خواستگار

ئەوانەی دەچنە داواکردنی کچ

کەسێکە کە خوازبێنی بکا

خواستن

خواستن.

خواستن، گەرەک بوون. [ویستن]

طَلَب، تَمَنّي، تَبَغّي، اِبتِغاء.

طلب کردن، آرزو کردن

داواکردن، ئارەزوکردن