خواستی گرووپێکی ئەتنیکی دانیشتووی وەڵاتێک بۆ جیابوونەوە لەژێر دەسەڵاتی سیاسی دەوڵەتێک کە ئەو گرووپە ئەتنیکیە تا ئەو کاتە بەشێک بووە لەو وەڵاتە. ئەغڵەب، ئامانجی جوداییخوازەکان دامەزراندنی دەوڵەتێکی نوێیە لە وەڵاتێکی تازە بۆ نەتەوەیەکی تایبەت. سەدەی نۆزدە لە ئەورووپا و سەدەی بیستیش لە ئاسیا و ئەفریقا، بەهۆی پەرەسەندنی ناسیۆنالیزم* و تەنینەوەی وشیاری نەتەوەیی لەناو ئیمپراتۆریەکاندا بزاڤی جودایی خوازی بە زۆری پەرەی سەند و بووە هۆی هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریەکان و سەرهەڵدانی نەتەوەی نوێ. گرینگترین ڕووداوی لەم چەشنە هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریە گەورەکانی فەرەنسە و بەریتانیا و عوسمانی بوو کە لە ئاسیا و ئەفریقا و ئەمریکا دەسەڵاتیان بە دەستەوە بوو.
هاندەری جوداییخوازی، ڕەنگە جیابوونەوە لە وەڵاتێک بێت و موتوربەبوون بە وەڵاتێکی دیکە. جوداییخوازی، لە یاسای زۆربەی دەوڵەتەکاندا ڕەنگە لە جوملەی تاوانی سیاسی* لە قەڵەم بدرێت و هەندێ جاریش بە واتای خیانەت پێناسە دەکرێ و بەناوی دژبەریی و ناتەبایی حاکمییەتی نەتەوەیی سزای بۆ دیاری دەکرێت.

تجزیه طلبی

separatism

(جەودەت - cewdet)

چاک بوون، باشی.

(جەودەر - cewder)

چەودەر.

(جەودەر - cewder)

مانگا، چێڵ، گوێرەکە.

(جەودیرەو - cewdirew)

جۆدرەو، وەرزی دروێنەی جۆ.

(جۆدۆ - codo)

جۆدۆ.

Särskola فێرگەی تایبەتە بۆ ئەو فێرخوازەی بەهرەی فێربوونی خاوترە و پێویستی بە کاتی زیاترە.

«فرەنسی»، «کئێر.»، «نا.» ١- ئەفسەرێک کە لەبەر دەستی ئەفسەرێکی گەورەدا بێ، یارمەتیدەری بێ. ٢- ئەفسەرێک کە لەبەر دەستی سەرۆکی دەوڵەت بێ و کارێکی تایبەتی پێ ئەسپێردرابێ: ئاجودانی سەرۆک جەمهوور بۆ کاروباری و وڵات، ئاجودانی نیزامی. ٣- بۆ ڕێزلێنان و حورمەت گرتن، بەو پاسەوانانەی دەرەجەیان لە نەفەر گەورەتر و لە ئەفسەر بچووکترە دەگوترێ * باش، باشچاوەش، عەریف. تێبــ. ـ ئەم وشەیە لە زمانی فرەنسیدا دەرەجە یەکی سەربازییە و یەکەم و دووەمی هەیە «ئاجودانی یەکەم، ئاجودانی دووەم» و دەکەوێتە نێوان «عەریف» و «ناییب زابت». یا گرووهبان و «سیتوان سێ». بەڵام لە کوردستانی ئیران کە لە زمانی فارسیڕا پەڕیوتە ناو زمانی کوردی هەر بەو سێ مانایانە بە کاردێت کە باس کران.

اجودان.

[یاریدەر]

مساعد، معاون.

جیاجیا، جووایەزجووایەز، جوێ جوێ

در رفت و درآمد. (بودجه)

دەرڕەو و دەرامەد. [بوودجه، دەرامەد و مەسرەف]

خَرج و دَخل، بَرنامَج.

(سوجود - sucûd)

سوجده بردن، کڕنوش.

جەمعی (ساجید) ه واته سوجدەبەر.

ئەو شاهی ماهی میسره، ئەهالیی له ڕێی سوجوود
قورئان دەڵێ که بەنده ئەمەو بەنده پەروەرە

(مەسجوود - mescûd)

کڕنۆش بۆ براو.

(مەوجود - mewcûd)

مەوجود، هەبوو.

موجود

مەوجوو

(ناجوود - nacûd)

کاسە، پیاڵە، شەراب و قاپی شەراب.

(ڤوجود - vucûd)

دۆزینەوە، هەبوون.