تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
غوک جامە
[ا. مر ]
(غوک جامە - xûk çame)
کڤز، قەوزە، جلەشینەی سەر ئاو.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
کاغذین جامه
[ا. مر ]
(کاغەزین جامه - kaxezîn came)
جلکی قاقەزین، جلێک بووه له کاغەز که له کۆندا سکاڵاچی لەبەری کردووەو بەو جلەوه چووه بۆ لای حاکم تا بەدادیا بگات.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەنجامدان
بڕینەوەی کارێک
ئەنجامدان
پێکهێنانی کارێک
ئەنجامدۆزی
دۆزینەوەی ئەنجامی پرسیارێک، «حەل» کردنی پرسیارێکی، بۆ نموونە، ماتەماتیک.
ئەنجامفەرمانی
واتە ئەنجام ئاڕاستەڕێژ و فەرماندەرە.
ئەنجامگر
المستنتج
ئەنجامگری
الاستنتاج
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئەنجامە
ئاسنێکی دوولایییە تای دەرگا و پەنجەرە و شتی تری پێ دادەکوترێ
ئەنجامە
انجامە، آهن جامە، لولاو.
ئەنجامە
لەولاوە. [لاولاوە: ئامرازی لێک قایمکردنی دەرگە و پەنجەرە و . . ].
ئەنجامە
طرف، مفصلة. وێنە(١)، (٢)
ئەنجامە
لاولاوەی دەرک و پەنجەرە
ئەنجامە
(نت.)، (کعر. سن.) پارچە ئاسنێکی دوولەتە کە بەسەریەکا دەنوشتیتەوە، دەرگا و پەنجەرە بە چوارچێوەوە دەبەستێتەوە، گەلێ جۆری هەیە *(مک.) لاولاوە. تێبــ.- ئەم وشەیە لە زمانی فارسیدا ئەویش هەر لە قامووساندا (ئاهەن جامە)یە کە شکڵێکی کۆنتیر وشەکەیە و لە زمانی کوردیدا پلەیەک زیاتر لێک و لووس بووە و دەنگە سستەکانی سەنگ و سووک کراون. یەکەندەردوو وا دیتە بەرچاو کە (ئاهەن جامە) لە دوو کەرتی: (ئاهەن =ئاسن) و (جامە= کراس) پێکهاتبێ سەرەڕای ئەوەی کە (کراسی ئاسن) هیچ پێوەندێکی دەگەڵ ئەو شتە نییە کە ناوی نراوە (ئەنجامە یا ئاهەن جامە)، ئەگەر لە ڕاستیدا کەرتی یەکەم وەک بەڕوالەت دەردەکەوێ (ئاهەن) بوایە دوبوایە وسەکە بێ سێ و دوو لە کوردیدا ببێتە (ئاسنجامە). من واتێدەگەم پارچەکانی ئەم وشەیە ئاوابن: [ ئان (ئا+هەن) + جام + ئە] کە هەریەکیان بەجیا باس دەکەین. آ) ئا- پێشبەندێکی ئاوێستاییە (مانای: بە، لەکن، دەگەڵ، لەسەر و سەرەوەیە و هەندێ جار لەپێش وشەیەکدا دێ بەڵام کار ناکاتە سەر مانای... بۆیە دەتوانین بڵێین ئەم پێشبەندە بۆ بەهێز کردنی مانای هەندێ وشەیە)) تم: (ئەورەنگ: بەهرام-١٧٥). ب) هەن- ((... پیشبەندە و مانای: پێکەوە دەگەڵ، هاو، دەدا)) (سەرچاوەکەی پێشوو-٢٤٧). ج) جام- ئەم وشەیە لە (گەم، گام)ی ئاوێستایی ڕا جەڕاندراوە کە ((... گەم (=جەس) بە مەعنای هەنگاو هەڵێنان، -گەیشتن... و نیزیک بوونەوەیە)) تم: (پد، یگد، ج٢-٥). لە موکریان (گاو) بە پارچە ئاسنێکی بچکۆڵە (بەقەدەر بزمارێ) دەڵێن کە لەت و کوتی (چینی) شکاوی پێ پێکەوە دەلکێنن. بەم جۆرە وشەکە بەتێکڕایی مانای: پێک گەیشتن، پێک گەیاندن دەدا و پڕ بە پێستی ئەو ئامرازەیە کە دەرگا و چوارچێوە پێک دەگەیەنێ و ئەم وشەیەی بۆ کراوە بە ناو.
ئەنجامە
ئاسنێکی دوولاییە تای دەرگاو پەنجەره و چتی تری پێ دادەکوترێ، لاولاوەی دەرک و پەنجەران
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
اجامر
[ع - ا ]
(ئەجامیر - ecamir)
دەستەیەک خوڵکی ئاژاوەچی و بەڕەڵڵاو سەرسەری لات و لوت، لۆتی، گەجەر و گوجەر.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
انجامیدن
[مص - ا ]
(ئەنجامیدەن - encamîden)
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
بارجامە
[ا - مر ]
(بارجامە - barcame)
بنجامە(باک)
بنجامەتی(باک)
ساختە، فڕو فێڵ
بێجامە
بەرگێکی تایبەتییە شەو له بەر دەکرێ