دەستاوێز،بەردئاوێژ،دەست وپەل فڕێدانی ئەسپەلەکاتی غاردانێدا،ئەسپەکە.ی جووانەلەکاتی غاردانێدا،ماوەی هاویژتنی بەردێک بەدەست وەکوودەڵێن لێرەوەتاقوتابخانە دەستاوێژێکە. دەستهاوێژ،سفن،هۆ،ئێوەر،پەلاماربەر،هێرش بەر.ی:پەلاماردان، هێرش بردن.

Cultural Artefacts
دەستاوێژی فەرهەنگی. چەمکێکی تایبەتە ڤیگۆتسکی لە «ڕوانگەی جڤاکی - فەرهەنگی» ـدا بەکاری دەهێنێت. ڤیگۆتسکی دەڵێت مرۆڤ دەستاوێژی فەرهەنگی بەکار دەهێنیت بۆ تێگەیشتنی دەوروبەر و هەڵکردن تێیدا. هەر بۆ نموونە مرۆڤ گرێیەک لە دەسماڵەکەی خۆی دەدات بۆ ئەوەی باسێکی تایبەتی لەیاد نەچێت. ئەم دەسماڵ و گرێیە لە دەرەوەی ئەم بەستێن و دۆخە تایبەتە واتایەک نابەخشن، تەنها نێوانسازییەکە بۆ ئەم مرۆڤەی دەسماڵەکەی گرێداوە بەو مەبەستە تایبەتەی خۆی لە خەیاڵیەتی.

باری مردنی منداڵی دایک و باوکە

(سوتاڤه ند - sutavend)

هه یوان، باڵه خانه، باڵه خانه یه ک به رده می به تاڵ بێ و ئه ستون درابێته به ر ئاسمانه که ی تا نه که وێ.

(سیتاڤه - sitave)

فێڵ، ته ڵه که.

(سه تاڤیز - setavîz)

هه یوان، باڵه خانه، کۆڵه که، ئه ستون.

پوست که سوزش دارد

پێست کە تووشی سووتانەوە بوە

شووێنێکە سووتایێتەوە.

شوێنێکە کە سووتابێتەوە .

(لەک.)هەیهۆپ. –ی : (لەک.): هەیهۆپی

حمله
نهیب
متلک، حرف تودار

پەلامار
تێ ڕاخوڕین
زیپک تێ گرتن

بەسەر قیژاندن و شاڵاو بردنەسەر کەسێکی.

شاتاڵ

(فەتاڤی - fetavî)

فتوا، رای حاکمی شەرع.

قەتەتاوێر٬ زنجیرەتاوێر٬ تاتەتاوێر

کتابخانه، دبستان

کتاوخان [قوتابخانە]

مَکتَب، مَدرَسَه