دوستی

دۆسایەتی

دتانت+تنش زدایی

De`tente

وشەکە بە زمانی فەرەنسی بە واتای شلکردنەوە و ئارامی و حەسانەوەیە. لە زاراوەی سیاسیشدا بە مانای کەمبوونەوەی ئاڵۆزی و ناحەزی و دوژمنایەتی نێوان وەڵاتان و ئاسایشی نێوان وەڵاتانە. قۆناخی هێورسازی، ڕەنگە بەپێی بڕیارنامەیەکی ڕەسمی یا خود لە ئاکامی گۆڕانی ستراتیجی نەتەوەیی لە ماوەی چەندین ساڵدا ڕووبدات. بۆ نموونە پەیمانی لۆکارنۆ (1925) لە ئەورووپا کەم تا زۆر، بە دوا خۆیدا سەقامگیریی هێنا. لە دەیەی 1960 قۆناخێکی هێورسازی لەنێوان وەڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و یەکیەتی سۆڤیەت هاتەکایەوە کە لەسەر بنەمای پێکەوە ژیانی ئاشتیخوازانە و ئەم ڕاستییە دامەزرابوو کە شەڕێکی هەمەلایەن، سەرەنجام بە تیاچوونی هەر دوولا تەواو دەبێت.
دیتێرمینیزم: بڕوانە ئیرادەگەرێتی.

دەرپەڕاندن٬ دەرهێنان

abstraction, . بۆ پێچەوانەی دەرهەست بڕوانە بەرهەست: concrete

دست گرداندن.

لەپەکوتێ.[دەست ماشاندن]

تَعییث.

دەستکوتان، لەپەکوتێ

جێگای تەختی پانی ڕووت لە دار و درەخت

زمین هموار

زەمینی گۆڕ و تەخت

دولت های خودسر

Rogue states

بە دەوڵەتانی یاخی و چەمووش دەگوترێ کە لە گۆڕەپانی نێونەتەوەییدا بەهۆی ڕژێمی سیاسی یا بۆچوونی ئایدیۆلۆجیکی ڕێبەرەکەیان، تووشی گۆشەگیری دیپلۆماسی و سەرشۆڕیی ئەخلاقی دەبن. شەرعییەتی ئەم دەوڵەتانە لە بەر پێمل نەبوونیان بە یاسا نێودەوڵەتییەکان ئەکەوێتە ژێر پرسیارەوە. نموونەی کلاسیکی ئەم جۆرە دەوڵەتانە، ئەفریقای باشوورییە لەنێوان ساڵەکانی 1984 تا 1994. ئاپارتایدو ئاکارە سیاسییەکانی ناوخۆیی و دەرەکی ئەم ڕژێمە، لەگەڵ پێوانەکانی مافی مرۆڤ و مافی چارەی خۆنووسین، دژایەتی ئاشکرای هەبوو (بڕوانە جیاوازی ڕەگەزایەتی) .
زاراوەی دەوڵەتانی لاسار، بەزۆری ئاماژە دەدات بە سیستەمی سەرکردایەتی (Leadership)، نەک سیستەمی سیاسی خەڵک یان نەتەوەکان بەتایبەت ئەو ڕێبەرانەی کە فێڵباز و کەللەڕەق و شەڕخواز و سەرسەری و ناکەس بن.

(ریزیستانس - rezîstans)

مقاوه مه ت، پایه داری، به رگری.

(ریتانج - rîtanc)

سه مغی دارو دره خت، که تیره.

(زابولیستانی - zabulistanî)

خه ڵکی زابول.