تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەقەم
«نا.»، «کعر.» ڕەنگێکی کاڵ ببێتەوه. تێبــ.ینی: آ» ئەم وشەیه له «بەگەم» ەوه شێو ی عەڕە بی دراوەتێ و کراوه به «بەققەم» و گەڕاوەتەوه ناو زمانی کوردی. ب» له ئەسڵا به در ەختێکی مەڵبەندی ئامریکای جنووبی گوتراوه که به فرەنسی «کامپێشی» ناوه و ماددەیێکی تێدایه به لاتینی پێی دەڵێن «هێماتۆکسیلۆن»، ئا لەم ماددەیە ڕەنگی سوور، شین، بنە وش، بۆروڕەش ساز کراوه و زیاتر بۆ ڕەنگ کردنی خوری و ئاوریشم بەکارهاتووه چونکوو له مانە ا درەنگتر کاڵ دەبێتە وه، بە ڵام بۆ لۆکه و کەتان زۆر دەچێتەوه. ج» و کوو دەبینن له زمانی کوردیدا شێوەی گشتی دراوەتێ و بۆ هەر ڕە نگێکی بچێتەوه بەکاردێت.* «هل.» زاج.
سەرچاوە: نالی
بەقەم
ڕەنگێکی سوورە قوماشی پێ ڕەنگ ئەکەن. لەوانەشە له (باقیی ماندە) وە هاتبێ واتە (عەمارەپۆ).

من مەتاعم جاوە، چاوم! باخەبەر بێ موشتەریی
تا غەزەل سەودا نەکا لای تاجری چیتی بەقەم
بەقەم
دارێکی بڵندو ئەستوورە گەڵای وەهی بادامی دەچێ گوڵی ووردەو بەرەکەشی خڕو سوورەو دارەکەشی سوورە، بە وی خوری و لۆکەی ڕەنگ دەکەن، بەرقەم، جوورە ڕەنگێکی سوورە
بەقەمۆک(باد)
دەرمانێکی تۆزی سووری چاوانە
بەقەو
باصدای بلند
بەقەو
بە دەنگی بەرز: بە قەو بانگی کە، بەقەو قسە دەکا
بەقەوەت
[[كو.عا.]، [به/8+قه‌وه‌ت=عا.:قوة]، ]
«ست.» تم: به هێز.
بەقەی
به اندازه
سەرچاوە: نالی
جۆیایی بەقا
ئەوەی ژیانی هەمیشەییە.

بۆ ماچی دەمی ڕەنگە لە عیشوەی خەمی ئەبرۆی
جۆیایی بەقا خۆی لە دەمی تێغی فەنا دا
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
دەست بەقرپ
کەسێکە هەر شتێکی بێتە دەست زوو لە ناوی ببا
دەست بەقرپ
ولخرج
دەست بەقرپ
کەسێکە هەرچتێکی بێتەدەست زوو لەناوی ببات.
سەرچاوە: نالی
ظوڵماتی بەقا
ئەو تاریکاییەی سەرچاوەی ژیان و مانەوەی بەرەی ئادەمیزادە. منداڵدانی ئافرەت.

تا گەرمڕەوی ڕێگەیی ظوڵماتی بەقا بێ
(ماءالخضر) ت قەطرە لەسەر قەطرە فیدا بێ
سەرچاوە: نالی
عەکسی بەقیع
پێچەوانەی بەقیع که (عەبیق) ه واتە بۆن و بەرامەی خۆش. ئیشارەتیشە بۆ گۆڕستانی (جنة البقیع) که یەکێکه لە گۆڕستانه بەناو بانگەکانی موسڵمانان و بەشێکی زۆر له هاوڕێ گەورەکانی پێغەمبەر لەوێ نێژراون.

طەیبه که یەعنی عەکسی بەقیعی هەموو عەبیر
طەیبه که یەعنی مایەیی ئەو ئەو میشکی ئەذفەرە
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
قیر بەقەرەس