(زا.):لەباتی

برزکاندن و وڕێنەکردن

پشت و رو، وارونه
سرازیر به صورت وارونه

بەپێچەوانە
بەلای ئاوە ژوودا

(باد.): بەرانبەر

(باک.): بەرانبەر

بۆ کەسانێکە کۆچ دەکەن پشتەو زێدی خۆیان، بەرانبەر «کۆچهێن» بۆ کەسانێکە کۆچ دەکەن ڕووەو نیشتیمانی نوێ.

باغ کم حاصل

باخی کەم میوە

دەبێ بەگەبەڵ و ،لق و گەڵاکانی وەک تووترک وایە

جۆرە دڕکێکی هاوینییە

مارچوبه
درختچەای است خاردار

دەوەنێکی دڕکاویە
مارچێوە

شەفەلە٬ گیایەکە لەگەڵ سیری بکوترێ و لەسەر شووێنی باداری داندرێ زۆر بە سوودە. گیایەکی هاوینییە گەڵایەکەی بە کوتراوی بۆ دووپشک و مار پێوەدراوان زۆر باشە بە خوواردن و لەسەربریندانان٬ گوڵەکەی وەکوو گوڵی گوڵاوییه٬ بەڵان هی زەرد و سپیش هەیە بە بەرەکەی دەڵێن(شەفەلە) بەقەد سێوێکی دەبێ و دەقەڵشێ و دەبێتە چووار کووز ناوی سوورە و دەنکیشی تێدایه٬ شەفەلە تەنها بۆ خوواردنێ باشه٬ گەڵای یا کۆلکەکەی بە ووردی لەگەڵ ئاردی تێکەڵ بکرێت و تادوو کاتژمێران لە سەرجێگای باداری دادەنرێت دەیسووتێنێ لک و گەڵایەکانی وەک توو تڕک وایە

کنگر خشک بادبرده

وشکە کەنگری با بردەڵە، قانگەلاشک

(باک.):کەسێکە چاوی شین و سەوز بنوێنێ

شکاف دیوار
شکاف کوه سنگی
کنایه از راه نجات دشوار

کونێکی گەورەیە لە دیوار کە لە وانەبێ هاتوچۆی پێدا بکرێ

قەڵش لە دیواردا
قەڵش لە شاخی بەردین دا
برێتی لە دەرەتانی تەنگ