تیرەیێکی کوردانە لە کووێستانی ئێرانێدا

بەردەمردە

دێیەکی لە نێوانی مەرگە(سەرسیان)ێدایەو لەژێر فەرمانڕەوایی قەڵادزێ دایە، گوندێکە، کە شایەری ناودار عەلی بەردەشانی لەوێ لە دایک بووە

شستن غله برای جدا کردن سنگ ریزه از آن

شوتنەوەی دەغڵ بۆ بەرد لێ جیا کردنەوە

«نت.» کاری جووداکردنەو ی بەرد و زیخ له هەندێ دانەوێڵه.

بەچەشنێک دانەوێڵە بشوردرێتەوە، کە زیخ و ووردەبەردی لێ بگیرێ._کردن: شووشتنەوەی برنج و نیسک و ماش و ئیتر بە چەشنێکی وا، کە بەردەکەی لێ بگیرێ

شوشتنەوەی برنج و نیسک و ماش بەڕەنگێک کە بەردەکەی لێ بگیرێ

«مست. مت.» شووشتنەو ەی هێندێ دانەوێڵەی و ەکوو برنج، نیسک، ساوار و... بۆ ئەوەی وردەبەرد و زیخ وشتی دیکەی لەم بابەتی، کە تێیاندا هەبێت جیاببێتەوه. تێبــ.ینی: ئەم کاره بەو جۆره دەبێ کە دانەوێڵەی مەبەست دە ئامانێکی پەل دەکەن و ئاوی وەسەر دەگێڕن و پاشان لاری دەکەنەوه بۆ سەر دە فرێکی دیکه و دانەوێڵەکه چونکوو سووکتره لە بەرد دەگەڵ لووزەوی ئاوەکه زووتر دەڕژێته ناو د ەفری دووەم و بەرد و زیخەکە لە بنی دەفری یەکەمدا دەمێنێتەوه، ئەم کاره ڕەنگه دوو سێ جار دووپات بکرێتەوه تا دانەوێڵەکه بەردی لێ دەبڕێ. ب» یەکێک له شێوەکانی جیا کردنەوەی «زێڕ» له زیخ «لەو شوێنانەی که زێر دەگەڵ زیخ تێکەڵاوه» بەردە شۆڕکردنە.

بەردێکی قورسە کوڕانی هەرزەکار بە بەرزکردنەوەی هێزی خۆیانی پێ تاقی دەکەنەوە

سنگ زورآزمایی

بەردەئازەبە

بەردێکی قورسە، کوڕانی هەرزەکار بە بەرزکردنەوەی وی هێزی خۆیان تاقی دەکەنەوە

دیلفرۆش

قەلیاندار

هەراو هووریا، دەمەقاڵە، شەڕو کێشە بە زمان._وێخستن: شەڕو کێشە پێ فرۆشتن

قۆچەقانی

فلاخن

قەڵماسک، قۆچەقانی، کەهینک، تیر و کەوان

«نت.»، «کعر.» ئامرازێکه له «بەن» دەچندرێ ناوەڕاستەکەی پانەە و بەرەبەره باریک دەبێتەوه، پاشان له هەردوو لایەوه نزیکەی 20-30 سانتیمیترێکی وەکوو گوریسێ کی باریک دەهۆندرێتەوه. له ڕابردوویێکی کۆنا وەکوو «چەک» ێک لە ناو لەشکراندا باو بووه و دەگەڵ دووژمن شەڕیان پێکردووه، بەردێکیان خستۆ ته ناو ەڕاستەکەی و لاسکەکانیان بە دەستەوه گرتووه هەڵیان سووڕاندووه، لەپڕ لاسکێکیان بەرداوه و «بەرد» ەکه به تەووژمی هەڵسووڕاندنەکەی پێشوو دەرپەڕیوه. * «کئێر.» قۆچەقانی. «سن.» قەڵماسک. «جف.، جن.» قەڵماسەنگ. تێبــ.ینی: ئەم ئەمرازه تا سەرەتای ئەم چەرخەش لە شارەکانی کوردستانا بۆ «شەڕگەڕەک» بەکار دەهێنرا، بەڵام ئێستا تەنیا بۆ یاری منداڵان و چۆلەکه کوشتن بەکاردێت، شکڵیشی گۆڕاوه و له کوردستانی عێڕاق بۆ شکڵی تازەی ناوی «دار لاستیق» و له کوردستانی ئێران «قۆچەقانی جیر» پەیدا بووه.