تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



1- برنج
[[سن: بێرێجیه.، په:ڤیرینج]]
«نا.» جوورێک دانەوێڵەیە که له زۆر کۆنەوه ناسراوه و بۆ خواردن کەڵکی لێ و ەرگیراوه، گیایەکەی دەبێ ئاوی لەبن نەبڕێ، به شینی کە هێشتا نەدرواو ەتەوه «مەرەزه» یه و زۆر بەرز دەبێتە وه، بڕێشتی زۆره. د ەنکەکانی لەناو توێکڵدان و پێش کڕە کردن و له توێکڵ دەرهێنان «چەڵتووک» ه دە نکەکانی بە شیوەی گشتی ڕەنگیان له ڕێزی «سپی» دایه. چە ند جووری هەیه: سەردی، گرده «نەگازه»، گەرجه، سارده، عەمبەربۆ، لە چین، هیندوستان، ئێران، عێراق، کوردستان، یەکێتی سۆوێت، بۆرما و تایلاند و گەلێ وڵاتانی دیکەش دە چندرێ. تێبــ.- ژابا «تم: ل- ٤٦» و مووبەد فیروز ئازەرگشەسب «تم: بخشی از فرهنگ اویستا، ل- ٢٥». ئاوێستایی ئە م وشەیان وەکوو لەسەر ەوه نیشاندراوه نووسیوه، بەڵام دوکتۆر معین «تم: بورهان، ج١، ل- ٢٦٥» به «ئورڤینج» ی داناوه.* «مک.» برینج.
برنج جاڕ
«نت.»، «کعر.» «تم: برنجه جاڕ.
برنج کوت
[[١-برنج+كوت «كوتان» ]]
١- «نت.» ئامرازێکی تایبەتییه، لە کوردستان برنجی پێ دەکوتن «توێکلی چەڵتوک لێدهکاتەوه و دەیکاته برنج». *دنگ. ٢- «سفا.» کەسێکی پیشەی ئەوەبێ، بەو ئامرازه تایبەتییه چەڵتووک سپی کا و بێ هێنێیته حاڵی برنجی.» دینگچی.
2- برنج
[[فره‌نسی:بڕۆنز]]
«نا.» مەعدە نێکی دەستکردی ڕەنگ زەرده، لە تێکەڵ کردنی دوو مەعدەنی «مس» و «قەڵایی» پەیدادەبێ، سەماوەر، ئافتاوه و لەگەن و هەندێ خشڵی ژنانەی لێ دروست دەکرێ.* «مک.» زەرد. «هل.کک.» تونج. «سن.» برنجه «بک.» برنج. پرینگۆک.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
برنج
دانەوێڵەیەکە وەک گەنم بەڵام ئەم سپییە، دەکوترێ و دەکرێ بە گەلێ جۆرە چێشت
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
برنج
[ا ]
(بیرنج - birinc)
حەوت جۆش، تونج، کانزایەکه زەرده، مەفرەغ، برنجه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
برنج
[ا ]
(بیرینج - birinc)
دانەوێڵەیەکی سپییه، خواردنی سەرەکی مرۆڤه له دەڤەری رۆژهەڵاتدا.
برنج
برنج، گرنج، بُج.
برنج
[دانەوێڵەیەکی سپی بەناوبانگه.]
برنج
رُزّ، اُرُزّ.
برنج
برنج
آلیاژ برنج که از شست درصد مس و چهل درصد روی ساخته می شود
برنج
دانەوێڵەیەکی سپی و بژیوە، ڕووتەوەبووی چەڵتووکە، لە مەرەزە بەرهەم دێت
کانزایەکە تێکەڵاوی مس و ڕۆح
برنج
دانەوێڵەیێکی سپی و زەردو ناسراوەو وە گەنمی دەچێ. چەڵتووکی پاککراو، چەند جۆرێکە لە کوردستانێدا. 1) گردەیەنەگازە. 2) سەدری. 3) گەرمە: زووڕەس. 4) ساردەدرەنگ پێدەگات ئاوی پاییز دەخوواتەوە. 5) مەولەوی. 6) عەنبەر._ی گردە._ی سەدری، شینایی برنجی
برنج بەدۆ
گوونینە،کردۆڵ، چێشتێکە لع برنج و دۆو یا ماستاو دروستدەکرێ وەکوو دۆینە ڕونی بەسەر دادەکرێ و گیای تێ ناکرێ
برنج بەشیر
برنج چێن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
برنج کوت
کەسێکە کە هەر برنج بکوتێ بۆ مەردووم بە پارە
برنج کوت
شۆراوی برنج
شۆرباوی برنج.
شۆروای برنج
شوربا، آش برنج
برنجه جاڕ
[[١-برنج+٣-ئه/٢جار]]
«نت.» ئەو مەزرایەی برنجی لێ چێندراوه پاش دروونه وەی مەرەزە. *برنج جاڕ. مەرەزە جاڕ.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دست برنجن
[ا. مر ]
(دەست بەرەنجەن - dest berencen)
بازنگ، ده ستبه ند، بازن، موچه-وانه.
1-برنجۆک
[[١-برنج+٣-ئه/٢+جار]]
«نت،.»، «کعر.» کوانێکی سەخت و بە ئێشه له جێگای زۆر ناڕەحەت «بەتایبەتی لە پەنجه» دێت* ٢- موو «کم.» تێبــ.- تەنیا مامۆستا تۆفیق وەهبی ئەم وشەی نووسیوه.
2- برنجۆک
[[؟]]
«نت.»، «کعر.»، «شتێکی تەنکی کون کونی جوانه ژنان ئەیکەن به کراس و دەسماڵ. «تم: خا. ج١، ل- ١١٦» .
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
برنجار
[ا ]
(بیرینجار - birincar)
برنجه جاڕ، شوێنی چاندنی برنج، مەرەزه.
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
برنجاڕ
شوێنی مەرەزە
برنجاڕ
شالیزار
برنجاڕ
مەرەزە، کێڵگەی برنج
برنجاڕ
شووێنی مەرەزە
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
برنجن
[ا ]
(بەرەن جەن - berencen)
بازن، خڕخاڵ، حەجل، جنجیل.
برنجه
برنج، بُرُنز، پرنگ. (مخلوطی است از مس و روی.)
برنجه
[زەرد (تێکەڵێکە لە مس و زینک.)]
برنجه
صُفر، شَبَه، قُلُزّ، قِلِزّ، فُلُزّ، فِلِزّ، نُحاس اَصفر.
برنجکوت
برنج کوب.
برنجکوت
پادنگ، پادنگه، برنج کوب.
برنجکوت
[دنگچی: کەسێ کەچەڵتووک ئەکوتێت.]
برنجکوت
پادنگ، دنگ. [ئامرازی چەڵتووک کوتان.]
برنجکوت
رَزّاز.
برنجکوت
مِهراس.