جَسُور، ماجِن، ماجِع، دِعَنّ.

یەقول دوقول

قەمچان، ڕێخان، گەمەیەکە وردە بەرد لە لەپەوە هەڵداوێنە پشتی دەست و هەڵیدەدەن و دەیگرنەوە

(نت)، (مک) یاریەکی منداڵانەیە لە کوردەواریدا زیاتر کچۆڵە دەیکەن. تێبــ. - ئەم یارییە بە چەند کەسان دەکرێ، هەریەکەیان سێ یا پێنج پارچە زیخی پان دێنێ و پاش ئەوەی بە (لێک داهێنان) یا (تەڕ و ویشک کردن) دیاری دەکەن کێ لەپێش هەمواندا یاری دەکات، پارچە خیزەکانی دەدەنە دەستی و ئەویش لەسەر بەریدە ستی ڕیزیان دەکا و بەتەکانێکی سووک هەلیانداوێ و خێرا دەستی وەردەچەرخێنێ و هەوڵ دەدا هەموویان بکەونە سەر پشتی د ەستی و لەوانەیە هێندێکیان بکەونە سەر زەوی و هێندێکیش سەر پشتی دەستی، لەم حاڵەتەدا دەبێ بە دوو قامکی گەورە و شادەی ئەوانەی سەر ئەرزی بچنێتەوە، کە ئەم کارەی تەواو کرد ئەوجار ئەوانەی سەر پشتی د ەستی هەلداوێ، ئەگەر هەمووی بەلەپی دەستی گرتنەوە ئەوا بەردێک لادەدا و سەر لەنوێ دەست پێدەکاتەوە تا تێدەکەوێ بەردەکانی ماون دەدا بە یەکی تر.لەم یاریەدا بە سێ جۆر یاریکەر تێدەکەوێ :١)ئەگەر ئەو کاتەی بەردەکانی سەر بەری دەستی هەڵداوێ هیچیان نەکەونە سەر پشتی د ەستی ٢) - ئەگەر ئەو کاتەی خەریکە بەردەکانی کەوتوونەتە سەرزەوی دەچنێتەوە یەکێ لە بەردەکانی سەر پشتی دەستی بکەوێتە خوار ٣) - لەو کاتەدا کە بەردەکانی سەر پشتی دەستی هەڵداوێ بۆ ی نەلوێ هەموان بە لەپی دەست بگرێتەوە. یاری هەر بەم جۆرە دەڕوا تا هەموو بەردەکان لە یاری دەردەچن و لای یاریکەران کۆ دەبنەوە و تەنیا تاقە بەردێک دەمێنێتەوە. لەسە ر شێوەی یاری کردن بە تاقە بەردی دوایی، لە پێشەوە قسە دەکرێ کە هەر وەکوو ئەوانیتر یا بە شێوەی (قامچی) یاری پێدەکەن. کە ئەمەش تەواو بوو ئەو جار دێن حیساب دەکەن کێ هەموو بەردەکانی خۆی نەهێنابێتەوە بەقەد بەردە کەمەکان سزای دەدەن. سزاکانی ئەم یارییە ئەمانەن: پڵاو، ماری کۆنێ، قوزبزن ناوی باڵەندەیەک و سزا و سزایەکی دیکەش ئەوەیە کە ئەو کەسەی سزا دەدا خۆی لەیاری د ەکا (شێوەی ئەم سزایە لە شوێنی خۆیان باس دەکرێ). بۆ دیاری کردنی ئەوەی ( دۆڕاو) دەبێ کام سزا وە ربگرێ بەردەکانی دۆڕاندوویەتی هەر چەندێکی بن لەسەر پشتی دەستی دادەنێن (بە ئانقەست لە شوێنی ئاستەم دادەندرێن) و هە ربەردی بەناوی یەکێک لە سزاکانی یاری دەکرێ، بە بەری دەستی بیانگرێتەوە هەرکامیان کەوتە خوار یا بۆی نەگیرایەوە ئەو سزایەی دەدرێت [باز +3- ئە/ وان، (نت) کەسێکی لە بارەگای پاتشا و ئەمیر و گەورە پیاوانی قەدیمیدا خزمەتی (باز) ی دەکرد ولە وەختی ڕاوا دەچوون و بازی دەدا دەست پاتشا و... بۆ تێبــ.ەردان یا بەفەرمانی ئەوخۆی تێبــ.ەردەدا «...، بازەکە بازەوانێکی هەبووە، بازەوانەکە دەستکێشێکی قایشی لەدەست ئەکرد...» (سجادی، کوردەواری -155) * فوشچی.

بازەڵە، (باک) بەردبەردانێ، گەمەیەکە، قاچان، هەڵمەقۆ

شتێکە کە کەمێک بەڵەک بێ

منداڵێکە کە کزر و گەورە بووبێ

دورنگ
از خجالت در آمده
بالندگی کودک
یەقول دوقول

بەڵەکی کەم
شەرم شکاو
خڕکەڵە و هەراش: مناڵەکەتان بازەڵە بووە
قەمچان، ڕێخان، گەمەیەکە بە وردە بەردی لووس ئەکرێ، بازەڵێن

١-(نت) تم: بزەڵە. ٢-(صت.) حاڵی منداڵی چاوقایمی خۆتێ هەڵقرتێن و فێڵباز کە وەختێ قسەدەکا، ئاشکرا دیارە دەیهەوێ گەورەتر لەخۆی بخەڵەتێنی.

بازەڵێن. (ئەردە) پڕڕوو، ئازا، بێ شەرم. چتێکە کەمێک بەڵەک بێ. منداڵێکە، کە کزرو گەورە بووبێ._ خووێندن: برێتییە لە بێ شەرمی و چاونەترسی؛ فیسارەکەس چاک بازەڵەی خووێند

بریتییە لە بێ شەرمی و چاونەترسیی یەکێک

(مصت،. لا،)، (کعر.) زۆرزان و فێڵباز بوونی منداڵێک، چاوقایمبوونی.

(جەنگولەک بازی - cengûlek bazî)

شەڕو شۆڕی منداڵانە.

(خیرسەک بازی - xirsek bazî)

ورچ بازی، جۆرە گەمەیەکە.

(خیرغەبازیی - xirxe bazî)

جل دادڕینی سۆفی و دەروێشان لە کاتی وەجدو حاڵ لێهاتندا.

(خوشک بازە - xuşk baze)

لق و پۆپی بڕاوی درەخت، توێکڵی درەخت.

(خەیمە شەب بازی - xeyme şeb bazî)

بوکەڵەوازی، ئەوەیە کە بۆکەڵان لە پشت پەردەو یا لە خێوەتێکی بچووکدا بەهۆی داوێکی بارێکەوە بجوڵێنن و یەکێک لە ناو خێوەتەکەوە بە زمانی ئەوان قسان بکات.

نامزدبازی.

ڕابواردن لەگەڵ دەزگیراندا.