تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باتی
باتی
بەجا، بەجای، جای، رمش، گوهر، گُهر، پاداش، تاوان.
باتی
بەرەتی، تەنخوا، جیەی، جیگه. [بریتی، لەبری، جیات]
باتی
عِوَض، بَدَل، عُقبَة، مِن باب، ، جَزاء، غَرامَة.
باتی
بجای
باتی
برێتی، لەجیاتی، لەبری. (باک) بڕوانە: (باتوو)
زای باتی زای
نەوەی برای باوک، نەوەی مام
باتیزۆک
اخموی خودپسند
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
باتیست
( (باتیست - batîst))
قوماشی دەزوو ناسک، تول.
باتیسک
خواهرزن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باتینک
خونچەی تازە پشکووتوو
باتینک
غنچه تازه بشکفته
باتینک(باد)
خونچەی تازە پشکوتوو
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
باتینۆک
باتینۆک
آلاله
باتینۆک(باد)
لەباتیان
بجای
سەرچاوە: نالی
ئیثباتی مەزایا
پێ سەلماندنی باشترێتی.

هەم گوڵبەنی بێ خاری، هەم مەزرەعی ئەزهاری
هەم مەخزەنی ئەسراری، ئیثباتی مەزایا کچ
جیهاد + خەباتی ئایینی
بۆ وشەی جیهاد ئەم پێناسانەی خوارەوە کراوە:
ــ شەڕ لەگەڵ کافرەکان لە پێناوی ئایین. لە قورئاندا زیاتر لەگەڵ وشەی قتال (کوشتار) بەکار براوە.
ــ قتال بۆ پشتیوانیکردن لە ئایین، کارێکی ڕەوایە.
ــ خەباتی موسوڵمانان لەگەڵ ئەجنەبی بەمەبەستی بانگهێشتنیان بۆ ئایینی ئیسلام یان بۆ پاڕاستنی سەربەخۆیی حکوومەتی ئیسلامی.
ــ لەخۆبووردن و کۆشش لەڕێی خوا.
لە ئایینی ئیسلامدا لەم وشە زاراوەگەلێکی دیکە دروست بووە:
جیهادی سەرەتایی: شەڕێک کە بەمەبەستی داکۆکیکردن نەبێت و لە شەڕێکی ئاسایی بچێت.
جیهادی بچووک: بە مانای شەڕ لەگەڵ کافرەکان.
جیهادی مەزن: بە واتای شەڕی گەورە کە شەڕی ئینسانە لەگەڵ نەفس (دەروون)ی خۆی بۆ چاکسازی و پاراستنی خۆی.
جیهادی بانگهێشتن: ئەم جیهادە جۆرە شەڕێکە بەمەبەستی بڵاوکردنەوە و پەرەپێدان بە دیانەتی ئیسلام.
جیهاد + خەباتی ئایینی
جیهاد + خەباتی ئایینی
Jihad (holy war)
خەباتی چینایەتی
مبارزه طبقاتی
خەباتی چینایەتی
بە باوەڕی مارکسییەکان خەباتێکە کە بەشێوازی جۆراوجۆر و لە ئاستی سیاسی و ئابووری و ئایدیۆلۆجیک، لەنێوان دوو چینی زۆردار و زۆرلێکراو لە گۆڕێ دایە و بەردەوام بەرژەوەندییەکانی ئەم دوو چینە خەسڵەتێکی شەڕەنگێزانەیان هەیە. بەپێی ئەم ڕێبازە هەر شۆڕشێک کە هەڵگری خەباتی چینایەتی نەبێت، پووچەڵە. مارکس و ئنگڵس لە بەیاننامەکەی حیزبی کۆمۆنیست دەڵێن: «مێژووی هەموو ئەو کۆمەڵگە ئینسانییانەی کە تا ئیستا سەریان هەڵداوە، مێژووی خەباتی چینایەتی بووە. مرۆڤی سەربەست و کۆیلە، پیاوماقووڵ و ڕەشۆکی، ئاغا و ڕەعیەت، کرێکار و خاوەنکار، خۆلاسە، ستەمکار و ستەملێکراو هەمیشەی خوایی لە بەرانبەر یەکتردا وەستاون و تووشی شەڕ هاتوون» . خەباتی چینایەتی دەکرێ شێوازی قانوونی یا ناقانوونی، ئاشتیئامێز یان شەڕەنگێزانە بە خۆیەوە بگرێت. بەپێی ڕێبازی مەتریالیزمی مێژوویی، تا ئەو کاتەی کۆمەڵگەی ئینسانی نەگەیشتۆتە ئاستی کۆمۆنیزم و کۆمەڵگەی بەدەر لە چینایەتی بەدی نەهاتووە، لەنێوان هەموو چینەکان کێشمەکێش و مشتومڕ بەردەوام دەبێت.
ساباتی
شان و شکۆی دەوڵەتی
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
عاجباتی
شتێکە مایەی سەر سوڕمان بێ
عاجباتی
چتێکه مایەی سەرسووڕمانی بێ، لە عجیبو عجائب وەرگیراوه.
لەباتی
لەباتی
لەجیە، لەجیەی، لەجیای، لەجێگە، لەجێگەی. [لەبری، لەجێی، لەجیاتی]
لەباتی
بَدَلاً، عِوَضاً.
لەباتی
بجای
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
لەباتی
ملێباتی
ملیباتی