وشەدان

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایا

( (ئەیا - eya))

ئامرازو پیتی بانگ کردنەوە، هۆ..، هەی، ئەی.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایاب

[ع - مص - ل ]

(ئیاب - iyab)

گەڕانەوە، زفڕین.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایات

[ع - ا ]

(ئایات - ayat)

نیشانەکان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایات متشابهات

[ا.مر ]

(ئایاتی موتەشابیهات - ayati muteşabihat)

بریتییە لەو ئایەتانەی کە مانایان بۆ هەموو کەس مەعلووم نەبێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایادی

[ع - ا ]

(ئەیادی - eyadî)

دەستان.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایار

[ع - ا ]

(ئەیار - eyar)

مانگی سێیەمی بەهار، مایس.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایاردە

[ا ]

(ئەیاردە - eyarde)

تەفسیرو شرۆڤەی کتێبی زەند.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایارە

[ا ]

(ئەیاردە - eyare)

دەفتەری حیسابات.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایارەگیر

[ا - ص ]

(ئەیارەگیر - eyaregîr)

حیسابدار، ژمێریار.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایاز، ایاس

[ا ]

(ئەیاز، ئەیاس - eyaz, eyas)

شنەی شەو، شنەی سارد، بای فێنک.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایازی

[تر - ا ]

(ئەیازی - eyazî)

سەرپێچ یان رووپۆشی رەشی ژنان، پێچە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایاغ

[تر - ا ]

(ئەیاغ - eyax)

جام، پیاڵەی شەرابخۆری.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایاق، ایاق

[تر - ا ]

(ئەیاغ، ئایاغ - eyax, ayax)

پێ.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایالت

[ع - ا ]

(ئیالەت - iyalet)

ناوچە، ناوچەیەکی فراوانی وڵاتێک کە چەند شارێک بگرێتەوە.

سەرچاوە: گۆڤەند و زنار

ایام

[ع - ا ]

(ئەیام - eyyam)

ڕۆژان، عەیام، رۆژگار، سەردەم.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

ذَهَبوا (ايدى. ايادى) سَبا

تَشَتَّتَ شَمْلُهُم. تَفَرَّقوا / بڵاوەیان لێکرد. بڵابونەوە.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

رُبُه. السقى كل اربعة ايام مَرَّة

بە چوار ڕۆژ جارێک ئاودان.

سەرچاوە: شیرینی نوێ

يوم (الجَمْع ايام)

معركة / جەنگ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

برایانه

[[برا/١+ئانه/١]]

«بنت.» وەکوو برا، بەشێوەی برا.

سەرچاوە: نالی

* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاخایانە

ئاغایانە، وەکوو دەستووری ئاغایان

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)

ئازایانە

نگا: ئازانە

سەرچاوە: هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)

ئازایانە

ئازانە

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئازایانە

[[ ١- ئازا + ئانە] ]

١- «ستـ.» کار و کردەوەیەکی ئازایەتی تێدابێ: هەڵمەتێکی ئازایانەیان بردە سەر سەنگەری دوژمن. ٢- «بنتـ.» بە شێوەیێکی ئازایەتی، وەکوو یەکێکی ئازا: ئازایانە هەڵیان کوتا سەر تانکە بۆر، کوڕینە ئازایانە ئەم ئیشە ڕاپەڕێنن. تێبــ.: ئەم وشەیە ئەگەر سفەت بێ لە پاش «ناو» دێت و ئەگەر «بەند» یش بێ دەکەوێتە پێش فیعل.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئازایانە

دلێرانە، ئەگیدانە، مەردانە، مێرانە

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاشنایانە

[[ ئاشنا + ئانە/ ١ ]]

«ستـ.، بنتـ.» وەکوو ناسیاو. بە شێوەی ناسیاوان.: ئەم کارەتان لە ئاشنایانە نەدەچوو. ئاشنایانە قسەیان دەگەڵ بکەن.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاشنایانە

دۆستانە

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

ئاغایانە

شتێکە کۆ دەکرێتەوە بۆ ئاغا

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاغایانە

[[ ئاغا + ئانه‌ ]]

١- «نتــ» باجێکه، دەرەبەگ و خاوەن مڵک لە ناوچەیەکدا کە خۆیان مڵکیان تێدا نەبێ بەڵام دەستیان بەسەر مەڵبەندەکەدا بڕوا، لە جووتێرەکان و خەڵکی لا دێی دەستێنین. ٢- «ستــ» ئەوەی لە ئاغا دەوەشێتەوه، کارێکی بۆ ئەوە ببێ بۆ ئاغا بکرێ یا هەر یاغا بیکەن.: ئەم فێز و ئیفادەی ئاغایانە بۆ تۆ نەهاتووە. ڕاوێکی ئاغایانەمان کرد. ٣- «بنتـ» بە شێوەی ئاغایان، وەکوو گەورە پیاوان، وێنەی جوامێران.: ئاغایانە وازمان لێ بێنە. ئاغایانە دانیشە.

سەرچاوە: فەرهەنگی کوردستان

ئاغایانە

چەشنی ئاغایان، بەگانە، گەورانە، ئاغایی، وەکوو ئاغایان. چتێکیشە بۆ ئاغایان کۆکرێتەوە، سەرانە

سەرچاوە: برادۆست (کوردی - کوردی)

ئایاندن

affirmation, ئایەتی. سەلماندن، ڕازیبوون، گوتنی «ئا»...

سەرچاوە: برادۆست (کوردی - کوردی)

ئایاو

positive, بڕوانە جەلیزادە، «زاراوەسازیی پێوانە»، www.mamosta.net

سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ

ئایاکو

ئایا